کتاب «تنوع و تمدن در اندیشه اسلامی» به قلم حبیب الله بابایی و به همت پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد.

بررسی تنوع و تمدن در اندیشه اسلامی حبیب الله بابایی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایلنا، کتاب «تنوع و تمدن در اندیشه اسلامی» که به همت پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به تازگی منتشر شده، حاصل پژوهش‌ها و تأملات نویسنده در 10 سال گذشته است، در پی یافتن راهی الهیاتی برای فهم مسئله «تنوع» (خاصا تنوع فرهنگی) در صورت‌بندی تمدن توحیدی است.

مسئله «تنوع و تکثر» از مسئله‌های مهجور در ادبیات مسلمانان است؛ این مهجوریت بدان سبب است که اساساً سخن از تکثر همواره در تقابل با وحدت و نظام توحیدی تلقی شده، همان‌طورکه صحبت از کثرت و تنوع همواره با نوعی از تکثرگرایی و پلورالیسم خلط گردیده است.

آنچه در این کتاب آمده، تلاشی الهیاتی ـ تمدنی در جهت حل این تضاد است تا راهی را برای تنوعات انسانی در بستر توحیدی فراهم کند.

فهرست این کتاب عبارت است از:

بخش اول: چیستی تمدن (و نسبت آن با تنوع)
فصل اول: خاستگاه بومی تمدن اندیشی در دنیای اسلام
فصل دوم: خاستگاه‌های غیر بومی تمدن اندیشی در جهان اسلام
فصل سوم: ماهیت تمدن در نگرش فلسفی
فصل چهارم: عناصر ماهوی تمدن از منظر جامعه شناسان
فصل پنجم: چیستی تمدن در نگرش تاریخی
فصل ششم: چیستی تمدن؟
فصل هفتم: شاخص‌های تمدن
بخش دوم: اسلامی بودن تمدن مقدمه (مروری بر نظریات)
فصل اول: ضرورت در عبور از واژه تمدن به واژه‌ای اسلامی
فصل دوم: ضرورت در اسلامی بودن مصادر تمدنی
فصل سوم: عیار اسلام بر اساس ایمان در فرآیند تمدنی
فصل چهارم: اصول اسلامی در فرآیند تمدنی (تعارف و تعامل به معروف)
فصل پنجم: اسلامی بودن فرهنگ (اسلام و فرهنگ)
بخش سوم: وحدت و تنوع در تمدن اسلامی
فصل اول: وحدت و تنوع تمدنی مسلمانان (در رویکرد تاریخی)
فصل دوم: وحدت و تنوع تمدنی در اسلام (رویکرد الهیاتی)
فصل سوم: راهکارهای توسعه وحدت در تمدن اسلامی (ایجاد هویتهای شامل)
بخش چهارم: چالشهای معاصر تمدنی (ریشه‌های تشئت)
فصل اول: تمدن غرب و تمدن اسلامی
فصل دوم: نقطه آشوب تمدنی
فصل سوم: نقطه شکاف تمدنی (تکفیر مذهبی)
فصل چهارم: نقطه ضعف تمدنی (ضعف‌های بنیادین در ایجاد همبستگی تمدنی)

................ هر روز با کتاب ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...