مجموعه دو جلدی «حافظ نامه» اثر بهاءالدین خرمشاهی توسط انتشارات سروش به چاپ چهارم رسید.

حافظ نامه  بهاءالدین خرمشاهی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی انتشارات سروش، مجموعه دو جلدی «حافظ نامه» تالیف بهاءالدین خرمشاهی به تازگی توسط انتشارات سروش به چاپ چهارم رسیده است.

این مجموعه، شرح الفاظ، اعلام، مفاهیم کلیدی و ابیات دشوار حافظ را موضوع بحث خود قرار داده و سعی داشته با زبانی ساده آن را برای مخاطب خود بازگشایی کند.

«حافظ نامه»مرجعی معتبر و شناخته شده برای معرفی شعر و جهان فکری حافظ به شمار می رود. نویسنده در این اثر با رعایت ایجاز، در حدود یک هزار مطلب مقاله گونه را، از یک- دو سطری تا ۱۰ الی ۱۵ صفحه ای، در معرفی الفاظ کلید، مفاهیم کلیدی و اعلام بر مبنای کهن ترین و اصیل ترین منابع دربردارد. خرمشاهی این الفاظ، اعلام و مفاهیم کلیدی را، نه از روی لغت نامه ها، بلکه آن گونه که در دیوان حافظ آمده شرح داده است، و از به نثر درآوردن اشعار، به دلیل کمال فصاحت و شیوایی و شفافیتی که سخن او دارد، (مگر در موارد استثنا) پرهیز کرده است.

مبدا فکر نگارنده کتاب این بوده که اکثر غزل ها و ابیات حافظ نیاز به شرح ندارد و سهولت بیان حافظ بسی نزدیکتر به سعدی است. هر شرحی بر شعر حافظ، مخصوصا، هر شرح کامل سراسری، باطناً گزینشی است یعنی بخش عمده آن توضیح واضحات است و به مسائلی می پردازد که مشکلی دربر ندارد. بنابراین یک راه چاره از نظر نگارنده این بود که فقط بر مشکلات حافظ شرح بنویسد. به این ترتیب طریقه بینابینی را در پیش گرفت و بر غزل های بهتر و دشوارتر حافظ شرح نوشت.

خرمشاهی در این کتاب، ۲۵۰ غزل بهتر حافظ را به سائقه انس خویش انتخاب کرده و سپس ذیل غزل ها به شرح الفاظ، اعلام، مفاهیم کلیدی و ابیات دشوار هر یک پرداخته است. در پایان کتاب هم فهرست کاملی از همه الفاظ و اعلام و مفاهیم کلیدی و حتی اختلاف قرائت است که به شماره صفحه ارجاع می دهد.

روشی که این مولف در شرح مذکور در پیش گرفته، دو پایه دارد. ابتدا شرح حافظ به حافظ یعنی استفاده از ابیات و تعابیر خود حافظ برای شرح مشکلات هر مورد که این روش در فرهنگ اسلامی سابقه ای کهن دارد. روش دوم هم به دست دادن پیشینه و پشتوانه برای هر لفظ و لغت و تعبیر از ادبیات فارسی پیش از حافظ یا معاصر با اوست یعنی نویسنده هر جا که لازم بوده به شعر و ادب پیش از حافظ استناد کرده است.

استادان و ضاحب نظران ادبیات فارسی هم نقد و نظرهایی بر این اثر نوشته اند که نویسنده ۲۰ یادداشت از آن ها را پس از حذف تعریف و تعارف ها، در ۲۰۰ صفحه پایان جلد دوم کتاب درج کرده است.

چاپ چهارم مجموعه دو جلدی «حافظ نامه» مجموعاً در ۱۵۴۰ صفحه و با قیمت ۸۰۰ هزار ریال منتشر شده است.

................ هر روز با کتاب ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...