کتاب «ذهن گشوده؛ علامه جعفری و متفکران غربی»، نوشته دکتر عبدالله نصری از سوی انتشارات امیرکبیر منتشر شده است. در آثاری که از علامه جعفری بر جای مانده، در موارد بسیاری به آراء برخی از متفکران غربی استناد شده است. این استنادها و نقل قولها یا در جهت تأیید مطلب مورد نظر خود یا بررسی و نقد آراء آنهاست.
از افلاطون و ارسطو تا کانت و هگل، از فروید و یونگ تا فیزیکدانانی چون اینشتین و ماکس پلانک و دهها نویسنده بزرگ در آثار مرحوم جعفری حضور جدی دارند. کتاب حاضر به دیدگاههای علامه جعفری به اندیشمندان غربی میپردازد. تلاش مؤلف بر آن بوده تا نحوه مواجهه وی را با آنها و مناسبت‌هایی که به آنها پرداخته به درستی بازگو و تحلیل کند.
کتاب «ذهن گشوده» خوانندگان را با فلسفه‌ی اسلامی و اروپایی آشنا می‌کند. این کتاب درمورد آرای سقراط، افلاطون، ارسطو، اپیکور، دکارت، پاسکال، ولتر، تولستوی، چارلی چاپلین و آلبرکامو سخن گفته است. «علامه جعفری» با این متفکران غربی آشنا بوده است. این اثر به برخی از نقل‌قول‌ها و استنادهای این اندیشمند ایرانی به آرای اندیشمندان غربی پرداخته است.
آشنایی ایشان با این اندیشمندان از دوران طلبگی او در نجف آغاز می‌شود و از همان زمان، آثار بسیاری از اندیشمندان شرق و غرب را که به زبان عربی ترجمه شده بود، ذهن خلاق و نقاد مرحوم جعفری را به خود جلب می‌کند. مطالعه این آثار برای جعفری در جهت بهره برداری برای مباحث کلامی و پاسخگویی به شبهات ذهنی نبود، بلکه وی آن را برای دانش اندوزی مطالعه میکرد. ذهن جعفری مسئله محور بود تا شبهه یاب. نگاهی به کتاب سه جلدی «ارتباط انسان – جهان» که در سی و چهار سالگی آن را به اتمام رساند، گواه صدق این مدعاست. در این اثر فلسفی به بیش از صدها اثر فکری و فلسفی استناد شده که اعجاب هر صاحب فکری را برمیانگیزد که چگونه و در چه زمانی طلبهای که پای درس اساتید بسیاری در فقه و اصول حضور مییافته و به اجتهاد نائل شده، این همه آثار را مطالعه کرده است، آن هم در حوزه که حتی تفسیر قرآن نیز مهجور بود تا چه رسد آثار متفکران غربی.
از همان ایام تحصیل نه تنها با آثار متفکران غربی آشنا شد و در جهت فهم آنها گامهای اساسی برداشت که گاه نزد برخی استادان زبان دان حضور مییافت تا برخی متون فلسفی را به زبان اصلی مطالعه کند. در این دوران حتی از مطالعه ادبی نیز غافل نمیماند. به این آثار از دیدگاه فلسفی و انسان شناسی نگاه میکرد و فقراتی از آنها را در حافظه اعجاب برانگیز خود نگاه میداشت تا به هنگام ضرورت از آنها بهره بردای کند. خواه در بحث از از وجدان بود یا جبر و اختیار؛ خواه در تفسیر مثنوی و یا شرح نهج البلاغه.
جعفری متفکری بود که از بالا به پایین نگاه نمیکرد. اهل گفتگو بود. بارها تاکید داشت که هیچ شخصیتی را نباید مطلق کرد. هیچ گاه نباید پرونده ذهن بشری را بست و حل مسئلهای را خاتمه یافته تلقی کرد، زیرا هیچ متفکر آخرین گام را در حل یک مسئله برنداشته است.
کارهای خود را همواره مقدمهای میدانست که دیگران باید به تکمیل آن بپردازند. بر این عقیده بود که اندیشه‌های گوناگون را باید مطالعه کرد. البته همه افراد از آنچنان ظرفیتی برخوردار نیستند که مرعوب نشوند و قدرت آن را داشته باشند تا گاه از اندیشه‌های خود نیز فاصله بگیرند و از آنها گذر کنند. کتاب به برخی از نقل و قولها و استنادهای جعفری به آرای اندیشمندان غربی میپردازد. تلاش مولف بر آن بوده تا نحوه مواجهه جعفری با آن اندیشمندان و مناسبت‌هایی که به آنها پرداخته به درستی بازگو کند. این که چه درسهایی میتوان از این مواجههها گرفت، مطلبی است که خواننده باید در مقام عمل آنها را تجربه کند.
بخش اول این کتاب 484 صفحهای با عنوان «فیلسوفان» در سی و دو فصل و بخش دوم با عنوان «فیزیک دانان متفکر» در دو فصل و بخش سوم با عنوان «روان کاران و جامعه شناسان» در در چهار فصل و بخش چهارم با عنوان «نویسندگان اندیمشند» در چهارده فصل مورد اشاره قرار گرفته است.
عبدالله نصری نویسنده کتاب «ذهن گشورده» متولد سال 1332 پژوهشگر ایرانی فلسفه و استاد گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی است. او از شاگردان علامه جعفری است و از کلاس اساتیدی چون فردید و مهدی حائری یزدی هم استفاده کرده است. وی تالیف آثاری چون «فلسفه آفرینش»، «فلسفه خلقت»، «خدا و شیطان در اندیشه یاسپرس»، «راز متن»، «گفتمان مدرنیته»، «رویارویی با تجدد» و... را در کارنامهاش دارد.
................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............
