وقتی یک کتاب‌دوست کتاب‌نویس می‌شود | جام جم


وقتی سال‌ها و احتمالا تمام زندگی در دنیای کتاب‌ها غرق‌شده باشی، دایره دوستانت هم بیشتر محدود می‌شود به افراد کتابخوان و بعد همین دنیای کتاب‌ها بخشی از شغلت هم می‌شود؛ هم به‌عنوان ستون‌نویسی در مجلات به‌طور مشخص در مورد کتاب‌ها و هم این‌که همین کتاب‌ها دنیایت را گره می‌زند به پادکسترشدن در پادکستی که به‌طور تخصصی به کتاب‌ها و مصاحبه با اهالی کتاب می‌گذرد و حتی اسم پادکست هم می‌شود «کتابگرد».

کتاب‌فروش خیابان ادوارد براون محسن پوررمضانی

محسن پوررمضانی را از پادکست کتابگرد شناختم؛ پادکستری که علاوه بر لذت بردن از مصاحبه و در واقع گپ‌وگفت با مهمانانش در مورد حال و اوضاع‌شان و کتاب‌ها، از تسلطش بر عنوان و محتوای کتاب‌ها لذت می‌برم و همیشه در تمام طول گوش کردن به پادکست آماده‌ام برای نوشتن عنوان کتاب‌هایی که خودش یا مهمانانش معرفی می‌کنند. با خودم می‌گفتم کسی که این‌قدر در مورد کتاب‌ها آگاهی دارد، کاش کتابی هم در موردشان می‌نوشت که بعد از کمی جست‌وجو متوجه شدم که کتاب «کتاب‌فروش خیابان ادوارد براون» را نوشته است.

کتاب خاطرات یک کتاب‌فروش است که با تکنیک خاطره‌نویسی و با نظرگاه اول‌شخص مفرد و ذکر تاریخ بالای هر خاطره نوشته شده است. راوی در فروردین سال۱۳۹۳، کتاب‌فروشی‌ای درخیابان ادوارد براون ضلع شمالی میدان انقلاب تهران افتتاح می‌کند. فروشگاه را پدر راوی در اختیار او گذاشته‌، به شرطی که طی یک سال پیش‌رو، پسرش سود قابل‌توجهی کسب کند. راوی ازهمان روز اول با زبانی ساده و روان و با اشارات طنازانه ولی تلخی از اوضاع ‌و احوال کتاب‌فروشی‌اش می‌نویسد. البته که روزانه‌نویسی‌اش گره خورده به‌ عنوان و محتوای کتاب‌ها و نویسنده‌های مشهور دنیای ادبیات و به مشتری‌هایی که وارد کتاب‌فروشی‌اش می‌شوند؛ مشتریانی که هرکدام خصیصه‌های عجیب‌وغریب و اغلب دغدغه‌های بسیار دوری از کتاب و کتاب‌خوانی دارند.

اهمیت ندادن مردم به کتاب!
درون‌مایه و دغدغه اصلی راوی اهمیت ندادن مردم به کتاب است؛ مردمی که به‌عنوان مشتری وارد کتاب‌فروشی می‌شوند ولی کتاب درسبدخرید هفتگی، ماهانه وحتی سالانه‌شان هم نیست واین درون‌مایه درتک‌تک خاطرات کتاب‌فروش مشهود است.

مادامی که کتاب را می‌خواندم با خودم فکر می‌کردم که حال‌وهوای کتاب، مثل رمان «کافه پیانو»ی فرهاد جعفری است:
_ در هر دو کتاب خواننده با یک مکان خاص مواجه است؛ مکانی که در طول روایت شخصیت پیدا می‌کند؛ یکی کافه و دیگری کتاب‌فروشی.
_ در هر دو رمان راوی یک نفر است که آن مکان را اداره می‌کند و دارد خاطراتش را از آن مکان و آدم‌هایی که به آنجا رفت‌وآمد می‌کنند، مکتوب می‌کند.
_ در هر دو کتاب تمرکز اصلی راوی‌ها بر مشتری‌هایی است که وارد آن مکان می‌شوند؛ در واقع در هر دو تمرکز بر واکنش مشتری‌هاست نسبت به فضا و مکان و صاحب فروشگاه که هر دو راوی کتاب نیز هستند.
_ در هر دو کتاب روایت‌های راوی‌ها گره می‌خورد به موسیقی‌ها، کتاب‌ها و شخصیت‌های ادبی و هنری مشهور دنیا و روزمرگی‌های راوی‌ها.

درواقع هر دو راوی کتاب آدم‎هایی آگاه به زمانه خودشان و آگاه به جهان هنروادبیات هستند که کناری نشسته‌اند و واکنش بقیه را روایت می‌کنند.خواندن کتاب کتاب‌فروش خیابان ادوارد براون تجربه خوبی است برای کسی که دغدغه کتاب خواندن دارد، هرچند به نظرم لذت خواندن این کتاب وابسته به مقطع زمانی است،به‌دلیل اطلاعاتی که راوی روایت می‌کند و محدود به چند سال اخیر بوده و ممکن است تا چند سال بعد برای خوانندگان آینده چندان جذاب نباشد.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

مهم نیست تا چه حد دور و برِ کسی شلوغ است و با آدم‌ها –و در بعضی موارد حیوان‌ها- در تماس است، بلکه مهم احساسی است که آن شخص از روابطش با دیگران تجربه می‌کند... طرفِ شما قبل از اینکه با هم آشنا شوید زندگی خودش را داشته، که نمی‌شود انتظار داشت در زندگی‌اش با شما چنان مستحیل شود که هیچ رد و اثر و خاطره‌ای از آن گذشته باقی نماند ...
از فروپاشی خانواده‌ای می‌گوید که مجبور شد او را در مکزیک بگذارد... عبور از مرز یک کشور تازه، تنها آغاز داستان است... حتی هنگام بازگشت به زادگاهش نیز دیگر نمی‌تواند حس تعلق کامل داشته باشد... شاید اگر زادگاهشان کشوری دموکرات و آزاد بود که در آن می‌شد بدون سانسور نوشت، نویسنده مهاجر و آواره‌ای هم نبود ...
گوته بعد از ترک شارلوته دگرگونی بزرگی را پشت سر می‌گذارد: از یک جوان عاشق‌پیشه به یک شخصیت بزرگ ادبی، سیاسی و فرهنگی آلمان بدل می‌شود. اما در مقابل، شارلوته تغییری نمی‌کند... توماس مان در این رمان به زبان بی‌زبانی می‌گوید که اگر ناپلئون موفق می‌شد همه اروپای غربی را بگیرد، یک‌ونیم قرن زودتر اروپای واحدی به وجود می‌آمد و آن‌وقت، شاید جنگ‌های اول و دوم جهانی هرگز رخ نمی‌داد ...
موران با تیزبینی، نقش سرمایه‌داری مصرف‌گرا را در تولید و تثبیت هویت‌های فردی و جمعی برجسته می‌سازد. از نگاه او، در جهان امروز، افراد بیش از آن‌که «هویت» خود را از طریق تجربه، ارتباطات یا تاریخ شخصی بسازند، آن را از راه مصرف کالا، سبک زندگی، و انتخاب‌های نمایشی شکل می‌دهند. این فرایند، به گفته او، نوعی «کالایی‌سازی هویت» است که انسان‌ها را به مصرف‌کنندگان نقش‌ها، ویژگی‌ها و برچسب‌های از پیش تعریف‌شده بدل می‌کند ...
فعالان مالی مستعد خطاهای خاص و تکرارپذیر هستند. این خطاها ناشی از توهمات ادراکی، اعتماد بیش‌ازحد، تکیه بر قواعد سرانگشتی و نوسان احساسات است. با درک این الگوها، فعالان مالی می‌توانند از آسیب‌پذیری‌های خود و دیگران در سرمایه‌گذاری‌های مالی آگاه‌تر شوند... سرمایه‌گذاران انفرادی اغلب دیدی کوتاه‌مدت دارند و بر سودهای کوتاه‌مدت تمرکز می‌کنند و اهداف بلندمدت مانند بازنشستگی را نادیده می‌گیرند ...