علی‌الله سلیمی | همشهری


نشست‌ نقد و بررسی رمان«ماه و بلوط» جدیدترین اثر محسن مؤمنی‌شریف با همکاری انتشارات سوره‌مهر در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی در نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد. این نشست با محوریت گفتگوی کارشناسان درباره «روایت‌ایرانی» و دغدغه «تاریخ شفاهی» و سایر ویژگی‌های کتاب با حضور نویسنده اثر محسن مومنی شریف و محمد حمزه‌زاده نویسنده و منتقد ادبی برگزار شد.

خلاصه رمان ماه و بلوط» محسن مؤمنی شریف

اثری واقع‌گرا و حقیقی
محمد حمزه‌زاده در این نشست درباره ویژگی‌های این رمان گفت: کتاب طوری نوشته شده است که خواننده مجذوب ادامه دادن و کشف چیزهای بیشتری از شخصیت‌ داستان می‌شود. در ظاهر زبان معیار کتاب دانای کل است؛ اما کشف‌ها و ریزه‌کاری‌های موجود در روند داستان خواننده را غافلگیر می‌کند، طی روند قصه مخاطب درگیر گره‌های داستان و جا به جایی موقعیت شخصیت‌های متفاوت می‌شود. این موضوع در کتاب«ماه و بلوط» موجب کشش و جذب خواننده می‌شود. به‌خاطر حجم زیاد کتاب، شاید مدت زیادی برای مطالعه احتیاج باشد اما داستان به گونه‌ای است که مخاطب در تمام مدت درگیر فضای رمان می‌شود. این کتاب حدود ده هزار منبع را در خود جای داده و این کار دشوار به درستی در این اثر پیش‌رفته است. حمزه‌زاده در پایان کتاب «ماه و بلوط» را واقع‌گرا و حقیقی خواند. وی با اشاره به قسمتی از کتاب، در خصوص مباحثه چند نفر با عقاید دینی و سیاسی مختلف افزود: گفتگوها به حدی دقیق کار شده است که می‌توان گفت بخش‌های پرقوت کتاب است. حتی در قسمت‌هایی چهره‌های بنام وارد داستان می‌شوند و به خوبی به آن‌ها پرداخته شده است. این منتقد کتاب معتقد است این اثر ادبی قابلیت تبدیل شدن به یک فیلم سینمایی یا سریال را دارد.

نگران دور شدن نسل جدید از هویت و هنر ایرانی هستم
محسن مومنی نویسنده اثر هم در ادامه این نشست از جزئیات سفر به کردستان برای نوشتن کتاب «ماه و بلوط» صحبت کرد و در بخشی از صحبت هایش گفت: این اثر یک رمان تاریخی در اقلیم کردستان است. اینکه برخی خوانندگان آنقدر داستان را واقعی دیدند که آن را ناداستان می‌نامند، نقطه مثبتی است. روایت ایرانی دغدغه بنده است تا بتوانیم در هنگام توصیف و روایت، از سنت‌های خودمان و از خودمان بنویسیم. افراد سخت‌پسند کتاب را خواندند و با آن ارتباط برقرار کردند. تعبیرشان اینطور بود که به رمان خودمان، یعنی رمان ایرانی، نزدیک می‌شویم. محسن مومنی شریف راجع‌ به عوامل تاثیرگذار در تولد این کتاب گفت: فعالیت در حوزه تاریخ «شفاهی» و بیهقی‌خوانی یکی از عوامل موثر در تولد کتاب «ماه و بلوط» بوده‌ است. این نویسنده کشورمان افزود: یکی از عناصر روایت ایرانی بحث ماوراء طبیعه است که امروزه رمان‌های ما از این عناصر خالی‌ است. این ویژگی اگر چه مفهومی ثقیل برای خواننده غربی دارد اما مخاطب ایرانی با این عناصر آشنا است و به جذابیت داستان می‌افزاید. ما نباید از هویت ایرانی دور باشیم، من نگران دور شدن نسل جدید از هویت و هنر ایرانی هستم.

«ماه و بلوط» سرشار از خرده داستان‌ها است
در ادامه نشست، بهزاد دانشگر نویسنده و منتقد ادبی هم درباره گونه‌های ادبی متفاوت در دنیا و تفاوت ناداستان و رمان صحبت کرد. او درباره کتاب «ماه و بلوط »گفت: این کتاب به خاطر شخصیت‌پردازی و ساختاری که دارد در دسته رمان جای می‌گیرد. ویژگی برجسته این کتاب بازی با زمان و زوایای دید متنوع است؛ نویسنده به عنصر زمان در کتاب «ماه و بلوط» خوبی پرداخته‌ است و از دو زاویه دید روایت می‌شود و از این نظر خیلی جالب توجه است.کتاب سرشار از خرده داستان‌ها است و اتفاقات پر تپش با ضرب آهنگی سریع پیش می‌رود. جغرافیای داستان خیلی وسیع است؛ فضای روایت این داستان در ایران، عراق و حتی بخشی از اروپا می‌گذرد، این ویژگی امروزه در رمان‌ها کمتر دیده می‌شود. روایت بازه زمانی طولانی در رمان خیلی مشکل است به خصوص که فضای این رمان تاریخی است، اما مومنی به خوبی از پس این رمان برآمده‌ است.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

کتاب جدید کانمن به مقایسه موارد زیادی در تجارت، پزشکی و دادرسی جنایی می‌پردازد که در آنها قضاوت‌ها بدون هیچ دلیل خاصی بسیار متفاوت از هم بوده است... عواملی نظیر احساسات شخص، خستگی، محیط فیزیکی و حتی فعالیت‌های قبل از فرآیند تصمیم‌گیری حتی اگر کاملاً بی‌ربط باشند، می‌توانند در صحت تصمیمات بسیار تاثیر‌گذار باشند... یکی از راه‌حل‌های اصلی مقابله با نویز جایگزین کردن قضاوت‌های انسانی با قوانین یا همان الگوریتم‌هاست ...
لمپن نقشی در تولید ندارد، در حاشیه اجتماع و به شیوه‌های مشکوکی همچون زورگیری، دلالی، پادویی، چماق‌کشی و کلاهبرداری امرار معاش می‌کند... لمپن امروزی می‌تواند فرزند یک سرمایه‌دار یا یک مقام سیاسی و نظامی و حتی یک زن! باشد، با ظاهری مدرن... لنین و استالین تا جایی که توانستند از این قشر استفاده کردند... مائو تسه تونگ تا آنجا پیش رفت که «لمپن‌ها را ذخایر انقلاب» نامید ...
نقدی است بی‌پرده در ایدئولوژیکی شدن اسلامِ شیعی و قربانی شدن علم در پای ایدئولوژی... یکسره بر فارسی ندانی و بی‌معنا نویسی، علم نمایی و توهّم نویسنده‌ی کتاب می‌تازد و او را کاملاً بی‌اطلاع از تاریخ اندیشه در ایران توصیف می‌کند... او در این کتاب بی‌اعتنا به روایت‌های رقیب، خود را درجایگاه دانایِ کل قرار داده و با زبانی آکنده از نیش و کنایه قلم زده است ...
به‌عنوان پیشخدمت، خدمتکار هتل، نظافتچی خانه، دستیار خانه سالمندان و فروشنده وال‌مارت کار کرد. او به‌زودی متوجه شد که حتی «پست‌ترین» مشاغل نیز نیازمند تلاش‌های ذهنی و جسمی طاقت‌فرسا هستند و اگر قصد دارید در داخل یک خانه زندگی کنید، حداقل به دو شغل نیاز دارید... آنها از فرزندان خود غافل می‌شوند تا از فرزندان دیگران مراقبت کنند. آنها در خانه‌های نامرغوب زندگی می‌کنند تا خانه‌های دیگران بی‌نظیر باشند ...
تصمیم گرفتم داستان خیالی زنی از روستای طنطوره را بنویسم. روستایی ساحلی در جنوب شهر حیفا. این روستا بعد از اشغال دیگر وجود نداشت و اهالی‌اش اخراج و خانه‌هایشان ویران شد. رمان مسیر رقیه و خانواده‌اش را طی نیم قرن بعد از نکبت 1948 تا سال 2000 روایت می‌کند و همراه او از روستایش به جنوب لبنان و سپس بیروت و سپس سایر شهرهای عربی می‌رود... شخصیت کوچ‌داده‌شده یکی از ویژگی‌های بارز جهان ما به شمار می‌آید ...