آواز زندانیان زنجیر به‌ پا | اعتماد


«خودِ آبادی دلگیر است» این شروع داستان «آواز کافه غم‌بار»[The Ballad of the Sad Café] اثر کارسون مکالرز از زبان ِنویسنده است. توصیف کوتاهی از یک آبادی دلگیر که کارخانه نخ‌ریسی و کارگرانش کمی آن را به جریان انداخته‌اند.

خلاصه رمان آواز کافه غم‌بار»[The Ballad of the Sad Café] اثر کارسون مکالرز

غیر از این، آبادی تک‌افتاده و بیگانه با هر جای جهان است. راوی با لحنی غم‌بار از گذشته‌های دور می‌گوید. از گذشته‌هایی که اهالی آبادی، شنبه‌شب‌ها برای گذراندن بهترین دورهمی‌شان در پاتوقی گردهم می‌آمدند و این پاتوق، مکان محوری داستان است.ساختمانی که زمانی کافه‌ای پرهیاهو در آبادی به حساب می‌آمد. این ساختمان پیش‌تر مغازه خواروبارفروشی بوده و حال آن هیاهو حاصل یک عشق نافرجام از یک میهمان و صاحب این کافه، میس‌آملیا اونس بوده است. زن بلندقدِ سبزه‌‌رو با چشمانی لوچ و خاکستری که کافه را از پدرش به ارث برده، روایت یکی از شخصیت‌های عجیب و غیرمتعارف این آبادی است که هر کدام قصه‌ای برای گفتن دارند.

در گذشته‌های پر از هیاهوی این کافه، مرد گوژپشتی که خود را پسرخاله لایمون معرفی کرد، سهم ِ بزرگی در شور و نشاط این کافه داشته است.مردی که کم‌کم به معشوقه میس‌آملیا تبدیل شد، به زندگی کسی وارد شد که غیر از ازدواج ده روزه غیرمتعارفش، تا پیش از این زندگی یکنواختی داشته است. این ازدواج ده روزه، ماجرایی عجیب و غریب از نخستین ازدواج میس‌آملیا با «ماروین میسی» بدنام‌ترین جوان آن منطقه بود.ماروین میسی سومین شخصیت داستان که در رخداد اتفاقات آبادی و پیرنگ داستان نقشِ اساسی داشته، بعد از یک غیبت طولانی در داستان، در میانه عاشقی میس‌آملیا با مرد گوژپشت، زمانی سروکله‌اش پیدا می‌شود که آغازگر اتفاقی غیرقابل تصور است. بخش مهمی از روایت‌های داستان به کافه بازمی‌گردد. این مکان، محور تمامی اتفاقات رخ ‌داده در این آبادی است. نویسنده از تاثیر این فضا بر معاشرت مردمان و نشاط آبادی می‌گوید و از شروع یک رابطه عاشقانه و تاثیری که بر زن مستقلِ داستان می‌گذرد.

«بله، آبادی دلگیر است. در بعدازظهرهای ماه آگوست جاده خالی است و فرورفته در غباری سفید و آسمان آن بالا مثل شیشه براق است. هیچ جنبنده‌ای آن حوالی نیست، صدای هیچ بچه‌ای به گوش نمی‌رسد، تنها صدای سوت کش‌دار کارخانه در فضا می‌پیچد.»

داستان از زمان حال شروع می‌شود و نویسنده فلاش‌بکی به گذشته ‌می‌زند، خط داستانی و مسیرِ اتفاقات را برای مخاطب شرح می‌دهد و در انتها دوباره بر دلگیر بودن کافه تاکید می‌کند و ایماژی از روح پژمرده آبادی را در زمان حال برای مخاطب متصور می‌شود. در بند پایانی داستان، نویسنده از آواز دوازده مرد فانی می‌گوید. زندانی‌های زنجیر به ‌پایی که لباس‌های سیاه و سفید راه‌راه پوشیده‌اند و در جاده فورکس فالز مشغول به کار هستند. جاده فورکس فالز نزدیک به یک فرسنگ با آبادی فاصله دارد و نویسنده پیش از این یک‌بار در ابتدای شرح آبادی از آن یاد کرده است.کارسون مکالرز آواز این دوازده مرد فانی که در سکوتِ جاده در فضا جاری شده، را زبان کافه غم‌زده‌ می‌داند که روزی هیاهویش در این آبادی به گوش می‌رسید. راوی پیاده‌روی در جاده فورکس فالز و گوش دادن به آواز زندانیان زنجیر به ‌پا را در فضای دلگیر بعدازظهرهای ماه آگوست به مخاطب پیشنهاد می‌دهد و دوباره در انتهای داستان، این موسیقی، این گوش دادن به آواز را روح‌افزا توصیف می‌کند که به دل‌ها وسعت می‌بخشد. از نظر راوی، کافه غم‌بار نمادی از رنج‌ انسان‌هایی است که با غل‌ و زنجیر رودررو هستند.

«صدای آواز هر روز به گوش می‌رسد. صدایی گرفته و غمگین یک‌باره بلند می‌شود، قطعه‌ای می‌خواند، آوازگون که به یک پرسش می‌ماند و بعد از لحظه‌ای صدای دیگری همراهی‌اش می‌کند و طولی نمی‌کشد که همه زندانی‌ها می‌زنند زیرآواز.» «آواز کافه غم‌بار» از کارسون مکالرز نویسنده امریکایی در سال 1951 به چاپ رسیده است.

مکالرز نخستین داستان خود را در هفده سالگی در مجله‌ای به چاپ رسانیده و بعد ازدواجی ناموفق با داستان‌نویسی شکست‌خورده و الکلی به ‌نام ریوز مک‌کولرز داشته است. او در اوج افسردگی‌اش دست به خودکشی زده است و انعکاس آن در داستان‌هایش به مخاطب می‌گوید که به دنبال پیدا کردن نشانه‌های کوچکی در درون خود است تا گذشته تلخ را به فراموشی بسپارد. او طرحی گروتسک را رقم زده و برای شرح تنهایی انسان از زندگی‌های عادی اجتناب کرده است.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

در پانزده سالگی به ازدواج حسین فاطمی درمی‌آید و کمتر از دو سال در میانه‌ی اوج بحران‌ ملی شدن نفت و کودتا با دکتر زندگی می‌کند... می‌خواستند با ایستادن کنار خانم سطوتی، با یک عکس یادگاری؛ خود را در نقش مرحوم فاطمی تصور کرده و راهی و میراث‌دار او بنمایانند... حتی خاطره چندانی هم در میان نیست؛ او حتی دقیق و درست نمی‌دانسته دعوی شویش با شاه بر سر چه بوده... بچه‌ی بازارچه‌ی آب منگل از پا نمی‌نشیند و رسم جوانمردی را از یاد نمی‌برد... نهایتا خانم سطوتی آزاد شده و به لندن باز می‌گردد ...
اباصلت هروی که برخی گمان می‌کنند غلام امام رضا(ع) بوده، فردی دانشمند و صاحب‌نظر بود که 30 سال شاگردی سفیان بن عیینه را در کارنامه دارد... امام مثل اباصلتی را جذب می‌کند... خطبه یک نهج‌البلاغه که خطبه توحیدیه است در دربار مامون توسط امام رضا(ع) ایراد شده؛ شاهدش این است که در متن خطبه اصطلاحاتی به کار رفته که پیش از ترجمه آثار یونانی در زبان عربی وجود نداشت... مامون حدیث و فقه و کلام می‌دانست و به فلسفه علاقه داشت... برخی از برادران امام رضا(ع) نه پیرو امام بودند؛ نه زیدی و نه اسماعیلی ...
شور جوانی در این اثر بیشتر از سایر آثارش وجود دارد و شاید بتوان گفت، آسیب‌شناسی دوران جوانی به معنای کلی کلمه را نیز در آن بشود دید... ابوالمشاغلی حیران از کار جهان، قهرمانی بی‌سروپا و حیف‌نانی لاف‌زن با شهوت بی‌پایانِ سخن‌پردازی... کتابِ زیستن در لحظه و تن‌زدن از آینده‌هایی است که فلاسفه اخلاق و خوشبختی، نسخه‌اش را برای مخاطبان می‌پیچند... مدام از کارگران حرف می‌زنند و استثمارشان از سوی کارفرما، ولی خودشان در طول عمر، کاری جدی نکرده‌اند یا وقتی کارفرما می‌شوند، به کل این اندرزها یادشان می‌رود ...
هرگاه عدالت بر کشوری حکمفرما نشود و عدل و داد جایگزین جور و بیداد نگردد، مردم آن سرزمین دچار حمله و هجوم دشمنان خویش می‌گردند و آنچه نپسندند بر آنان فرو می‌ریزد... توانمندی جز با بزرگمردان صورت نبندد، و بزرگمردان جز به مال فراهم نشوند، و مال جز به آبادانی به دست نیاید، و آبادانی جز با دادگری و تدبیر نیکو پدید نگردد... اگر این پادشاه هست و ظلم او، تا یک سال دیگر هزار خرابه توانم داد... ای پدر گویی که این ملک در خاندان ما تا کی ماند؟ گفت: ای پسر تا بساط عدل گسترده باشیم ...
دغدغه‌ی اصلی پژوهش این است: آیا حکومت می‎تواند هم دینی باشد و هم مشروطه‎گرا؟... مراد از مشروطیت در این پژوهش، اصطلاحی‌ست در حوزه‌ی فلسفه‌ی حقوق عمومی و نه دقیقاً آن اصطلاح رایج در مشروطه... حقوق بشر ناموس اندیشه‌ی مشروطه‎گرایی و حد فاصلِ دیکتاتوری‎های قانونی با حکومت‎های حق‎بنیاد است... حتی مرتضی مطهری هم با وجود تمام رواداری‎ نسبی‎اش در برابر جمهوریت و دفاعش از مراتبی از حقوق اقلیت‎ها و حق ابراز رأی و نظر مخالفان و نیز مخالفتش با ولایت باطنی و اجتماعی فقها، ذیل گروهِ مشروعه‎خواهان قرار دارد ...