شرح رساله «الانصاف: تحلیل مبانی کلام، فلسفه و عرفان» ملا محسن فیض کاشانی به قلم حجت‌الاسلام سید علیرضا حسینی توسط انتشارات دلیل ما منتشر شد.

شرح رساله الانصاف: تحلیل مبانی کلام، فلسفه و عرفان ملامحسن فیض کاشانی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، انتشارات دلیل ما شرح رساله «الانصاف» را در ۲۳۲ صفحه و بهای ۶۰ هزار تومان منتشر کرده است.

ملا محسن فیض کاشانی، اندیشمند مشهور شیعی در عصر صفوی است که داماد اول ملاصدرا نیز محسوب می‌شود. او بیش از صد کتاب و رساله در علوم مختلف به رشته تحریر در آورد و تحقیقات و تتبعات گسترده‌ای در کلام الله مجید و سنت حضرت رسول (ص) کرده بود.

فیض کاشانی مطالعات و تالیفات گسترده در حوزه‌های فلسفه، عرفان، کلام، اصول و... داشت، اما در اواخر عمر با تبحری که در این علوم پیدا کرده بود ضمن نقد تفکرات و آثار پیشین خود به تالیف رساله «الانصاف» اقدام کرد. این متفکر برجسته جهان اسلام درباره این رساله چنین نوشته است: «چنین می‌گوید مهتدی به شاهراه مصطفی محسن بن مرتضی که در عنفوان شباب چون از نفقه در دین و تحصیل بصیرت در اعتقادات و کیفیت عبادات به تعلیم ائمه معصومین (ع) آسودم، چنانچه در هیچ مسئله‌ای محتاج به تقلید غیر معصوم نبودمو به خاطر رسید که در تحصیل معرفت اسرار دین و علوم راسخین نیز سعی می‌نمایم، شاید نفس را کمال یابد.

لیکن چون عقل را راهی به آن نبود، نفس را در آن پایه ایمان که بود، دری نمی‌گشود، و صبر بر جهالت هم نداشت، و علی‌الدوام مرا رنجه می‌داشت؛ بنابراین چندی در مطالعه مجادلات متکلمین خوض کردم، و به آلت جهل در ازالت جهل ساعی بودم. طریق مکالمات متفلسفین را نیز پیمودم، و یک یا چند بلندپروازی‌های متصوفه را در اقاویل ایشان دیدم و یک چند در رعونت‌های «من عندییّن» گردیدم! تا آنکه گاهی در تلخیص سخنان طوائف اربع (متکلمین، متفلسفین، متصوفه، من عندیین)، کتب و رسائل می‌نوشتم: بدون این که همه را تصدیق کرده باشم، یا همه را تأیید کنم، بلکه مطالب آنها را نقل کردم و بر سبیل تمرین مطالبی نوشتم. از مجموع گفتار آنها چیزی که عطش مرا فرونشاند، یا بیماریم را درمان کند نیافتم، تا جایی که بر خویشتن ترسیدم! پس به خدا پناه بردم تا مرا به حقیقت نائل گرداند.»

درباره این رساله مطالب بسیاری در تواریخ اندیشه نوشته شده است. حجت‌الاسلام سید علیرضا حسینی نیز با تذییلاتی شرح گونه که حاوی مدارک سخنان فیض هست، به شرح و بیان معارف رساله «الانصاف» پرداخته است.

................ هر روز با کتاب ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...