میلیونها سال پیش، یک سنگ آسمانی بر قبیله‌ای از میمون‌های انسان نما ظاهر می‌شود و آنها را هوشیار می‌کند و استفاده از سنگ و سلاح و ابزار را به آنها می‌آموزد... در آستانه‌ی قرن بیست و یکم، در کره‌ی ماه، سنگ آسمانی دیگری را از زیر خاک بیرون می‌آورند. سنگ به محض برخورد با نور آفتاب علامت رادیویی جهت دار و قدرتمندی به سوی ستاره‌ها می‌فرستد. این علامت «طلایه»ای است که باید مداخله‌ی انسانها در ماه را خبر دهد.
2001: اودیسه‌ی فضایی[2001: A Space odyssey]. رمانی از آرتور سی کلارک (1)(1917-2008) نویسنده‌ی انگلیسی، که در سال 1968 منتشر شد. استنلی کوبریک(2)، وقتی داستان کوتاه طلایه از این نویسنده را خواند، به او پیشنهاد کرد که به اتفاق سناریویی بنویسند که فیلم و کتابی از آن اقتباس شود. کوبریک فیلم را ساخت و کلارک رمان را نوشت. میلیونها سال پیش، یک سنگ آسمانی بر قبیله‌ای از میمون‌های انسان نما ظاهر می‌شود و آنها را هوشیار می‌کند و استفاده از سنگ و سلاح و ابزار را به آنها می‌آموزد. بدین ترتیب، انسانیت نبوغ آمیز و مهاجم زاده می‌شود. در آستانه‌ی قرن بیست و یکم، در کره‌ی ماه، سنگ آسمانی دیگری را از زیر خاک بیرون می‌آورند. سنگ به محض برخورد با نور آفتاب علامت رادیویی جهت دار و قدرتمندی به سوی ستاره‌ها می‌فرستد. این علامت «طلایه»ای است که باید مداخله‌ی انسانها در ماه را خبر دهد. تنها سفینه‌ی سیاره‌پیمای هسته‌ای، «اکسپلوریتور 1»(3)، به سوی مشتری فرستاده شده است. اعضای سفینه از هدف مأموریت بی خبرند، به استثنای عجیب ترین عضو آن کارل (4)؛ کامپیوتر هوشمندی که همه چیز سفینه تحت نظارت اوست. خللی در ارتباط با زمین ایجاد می‌شود و هیئت فضانوردان را غافلگیر می‌کند. کارل که از اختلاف نظر در برنامه‌ریزی رنج می‌برد، این خلل را پنهان داشته است: او از چیزی اطلاع دارد که همکاران انسانش نمی‌دانند. چون کارش آشکار می‌شود و تهدید به از کار انداختن می‌کنند، با کشتن همه‌ی سرنشینان به استثنای دیو (5) واکنش نشان می‌دهد و دیو هم در صحنه‌ای دلخراش کارل را از کار می‌اندازد. دیو که در سفینه تنهاست از مقصد واقعی اکسپلوریتور اطلاع حاصل می‌کند: قمری از مشتری، به نام جاپت(6) که گویا در اصل مصنوعی بوده است. دیو در آن ماهواره سنگ آسمانی عظیمی پیدا می‌کند که دری به روی ستاره‌هاست. این در، سفینه را می‌بلعد و آن را درون نوعی فقس، برای مشاهده در فضای لایتناهی، به فاصله‌ی هزاران سال نوری می‌برد. آنجا موجودات غیرزمینی بار دیگر در تحول بشر مداخله می‌کنند و درباره‌ی دیو تحقیق می‌کنند و او را به کودک ستارگان تبدیل می‌کنند و به نزدیکی زمین می‌فرستند تا در آنجا عصر تازه‌ای را آغاز کند. کتاب 2001، راز کیهان، که دقایق فنی و خیزشهای ماورای طبیعی را متعادل با هم به کار می‌گیرد و غنی از تصویرهای انتشار نیافته است و نوعی عرفان ماده گرا را می‌ستاید که بر اساس آن انواعی چنان پیشرفته در جهان هست که برای انسان جنبه‌ی تقریباً خدایی دارد، فیلم را تکمیل و آن را روشن می‌کند.
مهشید نونهالی. فرهنگ آثار. سروش
1.Arthu C.Clarke 2. Stanley Kubrick 3.Explorator 1 4.Carl . Dave 6.Japet
