عزیز نسین

31 خرداد 1399

عزیز-نسین

به مدرسه‌ی نظام وارد شد، از آکادمی جنگ درجه‌ی افسری گرفت... ارتش را ترک کرد و به هیئت نویسندگان مجله‌ی معروف یدیگون Yedigun پیوست... به زندان افتاد و بیش از پنج سال از عالم مطبوعات دور ماند... مجله‌ی مارکوپاشا Marko Pasha را تأسیس کرد که به هجویات سیاسی اختصاص یافت و به سبب همین هجویات بود که بار دیگر به زندان افتاد... دو سال پیاپی (1956 و 1957) برنده‌ی جایزه‌ی نخل طلای مسابقه‌ی طنزنویسان جهان در ایتالیا شد

عزیز نسین Aziz Nesin نام مستعار، (نام واقعی، محمد نصرت نسین Mehmet Nusret Nesin) داستان‌نویس ترک (1915-1995 ). عزیز نسین در استانبول زاده شد و تحصیلات ابتدایی را در این شهر انجام داد، پس از آن به مدرسه‌ی نظام وارد شد، از آکادمی جنگ به دریافت دیپلم نایل آمد و در 1939 چون پدرش درجه‌ی افسری یافت. چندی نگذشت که ارتش را ترک کرد و به هیئت نویسندگان مجله‌ی معروف یدیگون Yedigun پیوست. در 1946 به مناسبت نوشته‌هایش به زندان افتاد و بیش از پنج سال از عالم مطبوعات دور ماند. پس از رهایی از زندان چندی به کتابفروشی پرداخت و کارگاه عکاسی دایر کرد و بار دیگر به نویسندگی روی آورد. عزیز نسین کار نویسندگی را از زمان تحصیل در مدرسه‌ی نظام آغاز کرده بود. داستان‌های خود را ابتدا در مجله‌ی «یدیگون» انتشار داد و پس از آن در مجله‌ی «ملت» که در آنکارا منتشر می‌شد و مجله‌ی ینی‌آدم Yeni Adam، نام مستعار عزیز نسین را نیز از زمان سربازی انتخاب کرده بود که بعدها همچنان در نوشته‌هایش به‌کار برد. وی علاوه بر نشر داستان و مقاله در روزنامه‌ی تان Tan به نوشتن داستان‌های فکاهی دست زد و بعدها با همکاری دوستش، صباح‌الدین علی مجله‌ی مارکوپاشا Marko Pasha را تأسیس کرد که به هجویات سیاسی اختصاص یافت و به سبب همین هجویات بود که بار دیگر به زندان افتاد.

عزیز نسین

پس از آزادی، عزیز نسین داستان‌نویسی را از سر گرفت و این‌بار در مجله‌ی فکاهی آق‌بابا Akbaba. در ضمن به چاپ مجموعه داستان‌های خود پرداخت. عزیز نسین در زمان حاضر مهم‌ترین طنز‌نویس ترک به‌شمار می‌آید. وی دو سال پیاپی (1956 و 1957) جایزه‌ی نخل طلا را در مسابقه‌ی طنزنویسان جهانی که سالانه در ایتالیا برگزار می‌شود به‌دست آورد و در این رشته مقام اول را در جهان کسب کرد و ناگهان به شهرت رسید. پس از آن کتاب‌ها و داستان‌هایش به بیشتر زبان‌ها ترجمه شده و نزدیک به چهل اثر از او چندین بار به چاپ رسیده که مجموعاً به صدها هزار نسخه بالغ گشته است- توفیقی که در ادبیات ترکیه نصیب هیچ‌یک از نویسندگان نشده است. نوشته‌های طنز‌آمیز عزیزنسین چه در رمان، چه در داستان‌های کوتاه، بر زمینه‌ای نامحدود قرار گرفته که موجب تنوع شگفت‌انگیز در عرضه‌ی مسائل اجتماعی و معرفی اشخاص گوناگون داستانی گشته است.

بیان نویسنده نیز آن‌چنان است که نزد عامه‌ی مردم خواننده‌ی فراوان به‌دست آورده. علاوه بر این‌ها عزیز نسین هرگز در زبان داستان و شیوه‌ی بیان و توصیف زندگی طبقه‌های مختلف اجتماع سهل‌انگاری روا نمی‌دارد، اما در وصف که بیشتر شامل دهقانانی است که به زندگی شهرهای بزرگ کشیده شده‌اند، به طور عمیق وارد نمی‌شود و در ترسیم موضوع و تصویر اشخاص داستان پیوسته به ظواهر اکتفا می‌کند و این از خصوصیت‌های نویسندگی اوست، زیرا هدف او تجزیه و تحلیل عمیق خلق و خوی قهرمانان داستان نیست، بلکه بیرون‌کشیدن طنزی سرگرم‌کننده از این خلق و خوی است همراه با انتقادی شدید از وضع اجتماعی. با این‌همه در موضوع‌های برگزیده‌ی او صفات ویژه‌ای وجود دارد که داستان‌هایش را از برجستگی خاص برخوردار می‌سازد، جز آنها که واقعاً از نظر ارزش ادبی نیز مقامی والا دارد. از مهم‌ترین مجموعه داستان‌های عزیز نسین: دم سگ، دیوانه‌ای در پشت‌بام، صندلی زوبوک Zubuk و از معروف‌ترین نمایشنامه‌هایش یاغی توروس، چیچو و کاری کن مست است.

عزیز نسین درآمد سرشار خود از راه نویسندگی را وقف «بنیاد نسین» کرده که به فراهم‌آوردن وسیله‌ی زندگی و تحصیل کودکان بی‌سرپرست اختصاص یافته است.

[عزیز نسین دو بار ازدواج کرد. ازدواج اولش با ودیعه خانم بود که موجب تولد ۲ فرزند با نام‌های اویا و آتش شد. همسر اول نسین، وقتی او در زندان بود، طلاق گرفت. عزیز نسین پس از آزادی از زندان، با مرال چلن ازدواج کرد که حاصل این‌وصلت‌ ۲ پسر با نام‌های علی و احمد بودند. عزیز نسین و مرال چلن طی ۲۵ سال، ۲ بار از هم جدا شدند. اخیرا نامه‌های عزیز نسین و مرال چلن به یکدیگر ترجمه و منتشر شده‌اند.
عزیز نسین در ششم جولای 1995 درگذشت.]

زهرا خانلری، فرهنگ ادبیات جهان، خوارزمی

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...