بازی مرگ و زندگی | آرمان ملی


چند سالی از جنگ جهانی دوم گذشته است، داگلس مکفادن می‌میرد و وصیت‌نامه‌اش به جریان می‌افتد. تمام پیش‌بینی‌ها و احتمالاتی که وکیل او هنگام تنظیم وصیت‌نامه‌اش مدنظر گرفته بود به واقعیت می‌انجامد؛ یعنی ثروت عظیم متوفی به خواهرزاده‌اش جین پاجت می‌رسد. از این پس داستان وارد سفری دور و دراز می‌شود؛‌ سفری که از همین سال‌های اخیر بعد از جنگ جهانی شروع می‌شود، با سیر روایت به سال‌های سخت و سیاه جنگ در سرزمینی دور به‌نام مالایا می‌رسد و بعد ادامه مسیر خودش را با اتفاقاتی که در سال‌های بعد از جنگ و تا زمان حال می‌افتد طی می‌کند.

نویل شوت [Nevil Shute] شهری چون آلیس»[A Town Like Alice]

نویل شوت [Nevil Shute] شاهکارش «شهری چون آلیس»[A Town Like Alice] را تحت‌تاثیر ماجرایی که در سال‌های جنگ رخ داده به نگارش درآورده؛ ماجرای یک راهپیمایی عظیم توسط گروهی از زنان و بچه‌هایی که تحت اسارت نیروهای ژاپنی درآمده‌اند، هرچند خود نویسنده در مقدمه داستان اقرار می‌کند که با نگارش این داستان به تحریف تاریخ متهم خواهد شد، اما آنچه پیش روی مخاطب قرار می‌گیرد از دل تاریخی حقیقی بیرون آمده است.

روایت این رمان پیرامون زندگی جین پاجت 27 ساله است؛ دختری که در ابتدا هیچ‌گونه شباهتی به قهرمان‌ داستان‌ها ندارد، اما رفته‌رفته با همان شکل و شمایل ساده در رمان نمود پیدا می‌کند و نشان می‌دهد که با آن سن کم، تجربه و احساس پیرزن‌های 70ساله را یدک می‌کشد؛ زنی که با قبول سرپرستی گروه اسیرها و طی‌کردن مسافتی طولانی، تجربه مرگ و تلاش برای زندگی قواعد جامعه را برهم می‌زند و برخلاف باورهایی که در آن زمان نسبت به زن، توانایی‌ها و جایگاهش وجود داشته خودش را نشان می‌دهد و تلاش می‌کند با تمام مصائب شرایط را به نفع خودش و دیگر زن‌ها تغییر دهد.

«شهری چون آلیس» توان آن را دارد که پیرامون یک شخصیت خاص قوام یابد؛ شخصیت زنی مستقل که اجازه نمی‌دهد آن برداشت‌های کلیشه‌ای از یک زن و ناتوانی‌اش در کارهای اجتماعی، مقام زن را تنزل بدهد، بل او را همچون الهه‌ای بر فراز زخم‌ها و دردها به پرواز درمی‌آورد، همان زخم‌هایی که از جنگ بر جانش نشسته در او نیرویی مضاعف رقم می‌زند. نویل شوت با رویکرد محترمانه‌ای که نسبت به شخصیت جین دارد باعث می‌شود مردها با تاسی از رفتار انسانی‌اش، همراه با احساس و رفتارش، هماهنگ شوند و به جلو بروند. گذشته از این‌ها مخاطب نیز در هنگامه‌ رخدادها جین را باور می‌کند، این باور مخاطب برآمده از قدرت روایی نویل شوت است، نویسنده‌ای که در جای‌جای داستان او را تنها نمی‌گذارد و می‌داند که باید تلاش کند تا از درون جین آن چیزی که پنهان مانده، یعنی برجستگی خصلت‌های قهرمانانه‌اش را بیرون بکشد، و درنتیجه در عرصه‌ خلق شخصیت، جین از درون و از بیرون ساخته می‌شود.

نویسندگانی که همواره وجوه مختلف شخصیت‌هایشان را با دوراندیشی، کیاست و واقعیت‌نگار اجتماعی دنبال می‌کنند، سرانجام مخاطب را وامی‌دارند تا با خصلت‌های شخصیت رمان همذات‌پنداری کنند و در مسیر درست گام بردارند. درواقع جین پاجت برهم‌زننده‌ معادلاتی است که مردان و از جمله دایی متوفایش به آنها باور داشته و همین نیروی فوق‌العاده است که اسم او را به عنوان یک ناجی بر سر زبان‌ها می‌اندازد.

نویل شوت در این روایت، گذشته از وقایع دردناک سال‌های سیاه جنگ از عشق‌های ناگزیر در پهنای این روایت غافل نبوده و با زیرکی، درگیری شخصیت‌ها را پیش می‌برد. اما همه‌ اینها باعث نمی‌شود ما با یک رمان سوزناک دست‌وپنچه نرم کنیم. راوی این داستان وکیل سالخورده‌ای به‌نام نوئل است که مسئولیت اجرای وصیت‌نامه و البته روایت برعهده او گذاشته شده، لحن و بیان او قرابت ویژه‌ای با شخصیت چنین فرد دنیادیده‌ای دارد تا تصویری که ارائه می‌دهد به دور از هر گونه احساسات پرمایه باشد.

یکی از پیامدهای هر جنگی پیوند عجیبی است که میان ملیت‌ها و فرهنگ‌های مختلف شکل می‌گیرد. شوت از این پیامد به سود داستانش بهره می‌برد تا به تفاوت‌های اجتماعی و فرهنگی بپردازد و نشان دهد جنگ جلوی انسانیت، عشق و همراهی را نخواهد گرفت. به‌جز استثناهایی که وجود دارد او در کلیت تصویری انسانی از نیروهای ژاپنی که در مالایا حضور دارند ارائه می‌دهد، سربازهایی که در مسیر راهپیمایی زن‌ها تبدیل به همراهانی دلسوز می‌شوند و تلاش دارند از سختی راه برای آنها بکاهند، و کشیده‌شدن پای یک داستان عاشقانه در این روند، دو فرهنگ را وارد بازی مرگ و زندگی می‌کند.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

«خرد»، نگهبانی از تجربه‌هاست. ما به ویران‌سازی تجربه‌ها پرداختیم. هم نهاد مطبوعات را با توقیف و تعطیل آسیب زدیم و هم روزنامه‌نگاران باتجربه و مستعد را از عرصه کار در وطن و یا از وطن راندیم... کشور و ملتی که نتواند علم و فن و هنر تولید کند، ناگزیر در حیاط‌خلوت منتظر می‌ماند تا از کالای مادی و معنوی دیگران استفاده کند... یک روزی چنگیز ایتماتوف در قرقیزستان به من توصیه کرد که «اسب پشت درشکه سیاست نباش. عمرت را در سیاست تلف نکن!‌» ...
هدف اولیه آموزش عمومی هرگز آموزش «مهارت‌ها» نبود... سیستم آموزشی دولت‌های مرکزی تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا توده‌ها را در مدارس ابتدایی زیر کنترل خود قرار دهند، زیرا نگران این بودند که توده‌های «سرکش»، «وحشی» و «از لحاظ اخلاقی معیوب» خطری جدی برای نظم اجتماعی و به‌علاوه برای نخبگان حاکم به شمار روند... اما هدف آنها همان است که همیشه بوده است: اطمینان از اینکه شهروندان از حاکمان خود اطاعت می‌کنند ...
کتاب جدید کانمن به مقایسه موارد زیادی در تجارت، پزشکی و دادرسی جنایی می‌پردازد که در آنها قضاوت‌ها بدون هیچ دلیل خاصی بسیار متفاوت از هم بوده است... عواملی نظیر احساسات شخص، خستگی، محیط فیزیکی و حتی فعالیت‌های قبل از فرآیند تصمیم‌گیری حتی اگر کاملاً بی‌ربط باشند، می‌توانند در صحت تصمیمات بسیار تاثیر‌گذار باشند... یکی از راه‌حل‌های اصلی مقابله با نویز جایگزین کردن قضاوت‌های انسانی با قوانین یا همان الگوریتم‌هاست ...
لمپن نقشی در تولید ندارد، در حاشیه اجتماع و به شیوه‌های مشکوکی همچون زورگیری، دلالی، پادویی، چماق‌کشی و کلاهبرداری امرار معاش می‌کند... لمپن امروزی می‌تواند فرزند یک سرمایه‌دار یا یک مقام سیاسی و نظامی و حتی یک زن! باشد، با ظاهری مدرن... لنین و استالین تا جایی که توانستند از این قشر استفاده کردند... مائو تسه تونگ تا آنجا پیش رفت که «لمپن‌ها را ذخایر انقلاب» نامید ...
نقدی است بی‌پرده در ایدئولوژیکی شدن اسلامِ شیعی و قربانی شدن علم در پای ایدئولوژی... یکسره بر فارسی ندانی و بی‌معنا نویسی، علم نمایی و توهّم نویسنده‌ی کتاب می‌تازد و او را کاملاً بی‌اطلاع از تاریخ اندیشه در ایران توصیف می‌کند... او در این کتاب بی‌اعتنا به روایت‌های رقیب، خود را درجایگاه دانایِ کل قرار داده و با زبانی آکنده از نیش و کنایه قلم زده است ...