به گزارش ایبنا، کتاب «روز آزادی زن» تاریخ شفاهی اولین راهپیمایی و تظاهرات زنان در جریان انقلاب اسلامی و قیام ۱۷ دی در مشهد است. این اثر با تلاش ملیحه بخشی نژاد، سمیه ذوقی و ندا ترکمن‌چه تحقیق و تدوین شده است. این کتاب «تاریخ شفاهی قیام 17 دی زنان مشهد» را روایت می‌کند و  8 فصل دارد: «رهایی از بند»، «قیام علیه طاغوت»، «کوچه‌های بن‌بست»، «زندان زنان»، «تلاش برای آزادی»، «پژواک صدای زنان»، «ضمائم» و «اسناد و تصاویر».

روز آزادی زن سمیه ذوقی

اهمیت راهپیمایی 17دی زنان مشهد در دل خفقان سیاسی و فرهنگی دوران پهلوی، به اضافه نگرانی برای از دست رفتن اطلاعات در گذشت زمان، باعث شد که بخش تاریخ شفاهی دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی بررسی پروژه «قیام 17دی 1356 زنان مشهد» را آغاز کند. این کار از شهریور 1394 با مطالعه درباره حرکت و شناسایی افراد شرکت کننده در راهپیمایی شروع شد و با مصاحبه و شناسایی دیگر افراد مرتبط ادامه پیدا کرد.
 
در مقدمه کتاب آمده است: «هر سال هفدهم دی، میدان مجسمه مشهد شاهد جشن کشف حجاب بود؛ زنان و مردان موافق این سیاست در این روز به منظور تجلیل از اقدام رضاخان، گرد هم می‌آمدند و دسته‌گل‌هایی به پای مجسمه او می‌ریختند؛ ۱۷ دی ماه ۱۳۵۶ شمسی هم مثل هر سال، همه چیز برای تجلیل از رضاخان آماده بود و زمستان سرد و ساکت شهر، خیال رژیم را از هر مزاحمی آسوده کرده بود، غافل از آنکه بانوان با حجاب مشهدی در این روز آماده برافروختن شعله تظاهراتی بودند، تا آزادی کامل مردان و زنان ایران از استبداد پهلوی فرو ننشست.»

در ابتدای فصل اول کتاب می‌خوانیم: «اتوبوس آبی‌رنگ شهربانی پیچید توی خیابان عطار و کمی بعد جلوی در بزرگ آهنی زندان زنان نگه داشت. بیست و چند زن چادری و روگرفته یکی‌یکی از اتوبوس پیاده شدند. نگهبان درِ زندان را به رویشان باز کرد. آنها با ترس و دلهره از بین سربازها رد شدند و پا توی حیاط زندان گذاشتند؛ حیاطی بزرگ با دیوارهای آجری رنگ و رو رفته که فضای سرد و خالی زندان را غریب‌تر می‌کرد. خورشید غروب کرده بود و به جز چند زن با سرباز و بلوز و دامن، زندانی دیگری توی محوطه حضور نداشت. بیشتر زندانی‌ها طبقه بالا بودند و اینجا بند عمومی زندان زنان بود.»

فصل سوم «روز آزادی زن» روایت کوچه‌های بن‌بستی است که تظاهرکنندگان پس از راهپیمایی در آنها در پی یافتن محلی برای پناه گرفتن هستند. نسرین بارکهن یکی از تظاهرات کنندگان این چنین روایت می‌کند: «به ما گفته بودند که مواظب باشید و فوری بروید توی کوچه‌ها. از قبل صحبتش بود که آن اطراف کوچه‌های باریک خیلی زیاد است. وقتی آقایان به ما خبر دادند که نیروهای گارد دارند می‌آیند و پراکنده بشوید، ما هرکدام به سمتی رفتیم. البته گاردی‌ها را ما خودمان می‌دیدیم. خود من وقتی‌که فرار کردم، اتفاقا رسیدم به کوچه بن بست. گفتم خیلی خوب! اشکال ندارد و دیگر تمام شد! حتما می‌آیند سراغ من. انتهای کوچه خانه‌ای درش را اصطلاحاً پیش کرده بودند. من در را هل دادم و دیدم باز است. من سراسیمه وارد حیاط شدم.»
 
فصل چهارم به توصیف زنان زندانی می‌پردازد و ترس‌ها، نگرای‌ها و شرایط زنان در زندان را شرح می‌دهد. اقدس حسینیان یکی از تظاهرات کنند،‌از ترس‌های زنان در زندان می‌گوید: «یک عده خیلی ترسیده بودند. مادر و دختری بودند که در راهپیمایی نبودند و الکی دستگیر شده بودند. مادر گریه می‌کرد و می‌گفت اگر شوهرم بفهمد برایم بد می‌شود. دختری دیگری هم بود که اصلا آشنایی باهم نداشتیم. خیلی می‌ترسید و مدام اشک در چشم‌هایش حلقه می‌زد و می‌گفت چه کار کنم؟ می‌گفتم کاری است که شده دیگر! تو برای تظاهرات نیامدی. همه‌اش به زبان می‌آوردم که تو برای تظاهرات نیامدی، از حرم می‌رفتی خانه، گرفتندت. کسی کاری نمی‌تواند بکند.»

فصل هفتم با عنوان ضمیمه نخست کتاب، به معرفی راویان کتاب می‌پردازد؛ عصمت آزادتیرگان، فاطمه اسدزاده، فاطمه امیرخانی، زهرا اشکیل، حمید پارسانیا، مرتضی توکل، علی‎اکبر توکلی، علی‌اکبر جاودانی، جواد چشمه‌نور، اقدس حسینیان، مسعود خادم‌رضاییان، معصومه خزایی، محمدحسن راستگو، فاطمه سبحانی، حوریه شاهرودیان، عصمت شریعتی، معصومه صفاریان (شیرازیانی)، علی عدالتی‌مجد، محمدعلی عدنی، مریم فرودی، زهره فریبرزی، فاطمه فکور یحیایی، حشمت گازیچی‌مشهدی، کاظم مادرشاهیان، فرشته محدث‌کسایی، لیلا مروتی تکانلو، شمس‌الملوک مصطفوی، هادی مقدس، صدیقه مقدسی، مجید نیری، مرتضی نیلی و فرشته یوسف‌نژاد. فصل هشتم کتاب نیز دارای اسناد و تصاویری مرتبط با موضوع کتاب است.

کتاب «روز آزادی زن» به پژوهشگری ملیحه بخشی نژاد، سمیه ذوقی و ندا ترکمن‌چه، در 184 صفحه، با شمارگان هزار نسخه، با قیمت 18هزارتومان از سوی انتشارات راه یار روانه بازار نشر شد.

................ هر روز با کتاب ...............

دختری نوجوان، زیبا و در آستانه‌ بلوغ است و به خاطر فقر خانواده‌اش در یک محله‌ بدنام زندگی می‌کند... خواهرش نیز یک زن بد نام است... با رسیدن به سن بلوغ باید کار خواهر بزرگترش را انجام دهد تا کمک خرج خانواده باشد... پسر یک راهب ریاکار بودایی است... عاشق میدوری می‌شود اما خجالت می‌کشد از اینکه عشقش را به میدوری اظهار کند؛ به‌رغم اینکه همانند سایر همبازیان خود به کار خواهر بزرگتر میدوری آگاه است ...
تمایل به مبادله و خرید و فروش انگیزه‌های غریزی در انسان‌ها نیست، بلکه صرفاً پدیده‌ای متاخر است که از اروپای قرن 16 آغاز می‌شود... بحران جنگ جهانی اول، رکود بزرگ و جنگ جهانی دوم نتیجه عدم تعادل بین آرمان بازار و رفاه اجتماعی و ناتوانی هرگونه ضدجنبش اجتماعی، نظیر سوسیالیزم و کمونیزم، برای کاهش تنش‌ها بود... تاریخ انگلیس، از جنبش حصارکشی در قرن شانزدهم تا لغو قانون حمایت از فقرا در 1834، تاریخ کالایی سازی جامعه و طبیعت است... نئولیبرال‌ها و فاشیست‌ها همچنان مشغول آرمانشهر بازارند! ...
سنت حشره‌شناسی در ایران به دانشکده‌های کشاورزی پیوند خورده و خب طبعا بیشتر پژوهشگران به مطالعه حشرات آفت می‌پردازند... جمله معروفی وجود دارد که می‌گوید: «ما فقط چیزهایی را حفاظت می‌کنیم که می‌شناسیم»... وقتی این ادراک در یک مدیر سازمانی ایجاد شود، بی‌شک برای اتخاذ تصمیمات مهمی مثل سم‌پاشی، درختکاری یا چرای دام، لختی درنگ می‌کند... دولت چین در سال‌های بعد، صدها هزار گنجشک از روسیه وارد کرد!... سازمان محیط زیست، مجوزهای نمونه‌برداری من در ایران را باطل کرد ...
چه باور کنید و چه نکنید، خروج از بحران‌های ملی نیز به همان نظم و انضباطی نیاز دارند که برای خروج از بحران‌های شخصی نیاز است... چه شما در بحران میانسالی یا در بحران شغلی گرفتار شده باشید و چه کشور شما با کودتا توسط نظامیان تصرف شده باشد؛ اصول برای یافتن راه‌حل خروج از بحران و حرکت روبه جلو یکسان است... ملت‌ها برای خروج از تمامی آن بحران‌ها مجبور بودند که ابتدا در مورد وضعیت کنونی‌شان صادق باشند، سپس مسئولیت‌ها را بپذیرند و در نهایت محدودیت‌های‌شان را کنار بزنند تا خود را نجات دهند ...
در ایران، شهروندان درجه یک و دو و سه داریم: شهرنشینان، روستانشینان و اقلیت‌ها؛ ما باید ملت بشویم... اگر روستاییان مشکل داشته باشند یا فقیر باشند؛ به شهر که می‌روند، همه مشکلات را با خود خواهند برد... رشدِ روستای من، رشدِ بخش ماست و رشدِ شهرستانِ ما رشد استان و کشور است... روستاییان رأی می‌دهند، اهمیت جدولی و آماری دارند اهمیت تولیدی ندارند! رأی هم که دادند بعدش با بسته‌های معیشتی کمکشان می‌کنیم ولی خودشان اگر بخواهند مولد باشند، کاری نمی‌شود کرد... اگر کسی در روستا بماند مفهوم باختن را متوجه ...