تصویری زنانه از «دل تاریکی» | اعتماد


آن پچت [Ann Patchett] از برجسته‌ترین نویسنده‌های معاصر امریکایی است که با رمان «بل کانتو» توانست جایزه پن‌فاکنر و جایزه ادبیات داستانی زنان را در سال 2001 از آن خود کند. جان آپدایک نویسنده فقید امریکایی در همان زمان «آینده‌ای درخشان» برای پچت پیش‌بینی‌کرد؛ آینده‌ای که با رمان‌های بعدی او به‌وقوع پیوست؛ «سرزمین عجایب» [State of wonder] ششمین رمان پچت در سال 2011 منتشر شد و بار دیگر نگاه‌ها را به سمت او جلب کرد. «سرزمین عجایب» به فهرست رمان‌های برتر جایزه ادبیات داستانی زنان راه یافت و در فهرست رمان‌های برتر سال تایمز و پابلیشرویکلی و نیویورک‌تایمز قرار گرفت. این رمان با ترجمه مهرک ملک‌مرزبان از سوی نشر کتاب کنج منتشر شده است.

خلاصه رمان سرزمین عجایب» [State of wonder]  آن پچت [Ann Patchett]

در دنیای هزارساله‌ای که جز دلسردی و سرخوردگی چیزی به بار نیاورده، جست‌وجوی امریکایی برای عجایب روی چیزی بسیار بزرگ یا فوق‌العاده کوچک متمرکز شده است. از یک‌سو، زمینی است به‌مثابه زمین بازی که شکار برای هرچیز جادویی در طبیعتی که بخش اعظم آن از بین رفته دشوارتر از دسترسی همگانی به جیو.پی.اس است. جهانِ دیگری به اندازه حیات میکروسکوپی سلول‌ها و باکتری‌ها به دور از چشم همه در جریان است. «سرزمین عجایب» دو قلمرو فرمانروایی را در داستان زندگی یک داروشناس به تصویر می‌کشد: مارینا سینگ کسی است که به جنگل آمازون سفر می‌کند تا مدتی را با قبیله اسرارآمیز لاکاشی سپری کند. انگیزه شخصی مارینا برای سفر به برزیل این است که تحقیق کند چه بر سر همکارش آندرس آکمان آمده، کسی که ظاهرا قبل از او در سفر به همان‌جا فوت کرده است. او باید یک گزارش درمورد تحقیقی که توسط آنیک اسونسون -استاد سابق سینگ- انجام شده، بنویسد. اسونسون زیست‌شناسی است که در حوزه مربوط به قبیله و فرهنگ مطالعه می‌کند. او قبلا متخصص زنان و ایمونولوژیست بوده و حالا بسیار مصمم است که رازهای قبیله لاکاشی را مخفی نگه دارد. او به‌مدت چندسال به‌صورت قراردادی مشغول تحقیق در زمینه دلیل بارداری زنان لاکاشی تا سن 70سالگی بوده و اکنون با پشتکار و سرسختی فراوان از سخن ‌گفتن در این موضوع اجتناب می‌کند. در رمان اول پچِت «قدیس حامی دروغگویان» (1992) شخصیت اول داستان به نام رُز بیش از بیست سال از همسر دوم خود بزرگ‌تر است؛ اما دلیل تیره‌شدن روابط آن دو در زندگی مشترک قطعا عدم وفاداری است. «سرزمین عجایب» نبودِ تقارن در رمان قبلی را به شکل پیچیدگی‌های احساسی در قالب سفر مارینا بازتاب می‌دهد. مانند رز، مارینا نیز با مردی که اختلاف سنی بسیار زیادی دارد در رابطه است. مردی شصت‌ساله به نام جیم فاکس که رییس او در شرکت داروسازی است. مرد هجده‌سال از مارینا بزرگ‌تر است و در رابطه آنها سکوت حاکی از علاقه بین آن دو است. درحالی‌که «به خیال خود آن‌قدر تنها هستند که اصلا شخص دیگری اطراف خود ندارند که با او زندگی کنند.» سکوت بین آنها کارکردهای مختلفی دارد؛ چراکه وحشت و تعجب هر دو می‌تواند به‌معنای تردید باشد.

وقتی ازدواج اول او به پایان رسید مارینا می‌خواهد گریه کند اما می‌بیند وقت ندارد. اینکه او دایما در سفر چمدان خود را گم می‌کند، گواه شرایط روحی او است. پچِت قبلا هم رمان‌های خود را در مورد شخصیت‌هایی ساخته که احساسات آنها سرکوب شده، به‌طور مثال در «بل کانتو»، مترجم ژاپنی جین گمان می‌کند که «روح یک ماشین» در او حلول کرده، اما سرکوب عواطف او توسط روایتی که از ذهن شخصیت‌های دیگر می‌شود تعادل می‌یابد؛ اما در رمان «سرزمین عجایب» ما به ذهن مارینا دسترسی داریم. اگر او شخصیتی است که به‌سختی درک می‌شود، دلیلش این است که درک جهانی که مارینا در آن زندگی می‌کند نیز دشوار است. گستره جغرافیایی رمان وسیع است اما طیف قابل دیدن آن فقط متناوبا از طریق تقاطع مکان‌های مختلف است که قابل دیدن می‌شود.

«سرزمین عجایب» مملو از شباهت‌های ادبی است؛ به هنری جیمز، اساطیر یونان... اما بیشترین شباهت را به «دل تاریکی» شاهکار جوزف کنراد دارد. اثری‌که پچت آن را دوباره‌نویسی کرده و به‌جای شخصیت‌های مرد در داستانِ کنراد، از شخصیت‌های زن استفاده کرده است. «سرزمین عجایب» از نظر هیجان و احساسات مانند آثار قبلی او نیست اما تا امروز همواره پویاترین اثر او است؛ رمانی که سعی دارد به ریشه‌های فلسفی در زندگی بپردازد.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

کتاب جدید کانمن به مقایسه موارد زیادی در تجارت، پزشکی و دادرسی جنایی می‌پردازد که در آنها قضاوت‌ها بدون هیچ دلیل خاصی بسیار متفاوت از هم بوده است... عواملی نظیر احساسات شخص، خستگی، محیط فیزیکی و حتی فعالیت‌های قبل از فرآیند تصمیم‌گیری حتی اگر کاملاً بی‌ربط باشند، می‌توانند در صحت تصمیمات بسیار تاثیر‌گذار باشند... یکی از راه‌حل‌های اصلی مقابله با نویز جایگزین کردن قضاوت‌های انسانی با قوانین یا همان الگوریتم‌هاست ...
لمپن نقشی در تولید ندارد، در حاشیه اجتماع و به شیوه‌های مشکوکی همچون زورگیری، دلالی، پادویی، چماق‌کشی و کلاهبرداری امرار معاش می‌کند... لمپن امروزی می‌تواند فرزند یک سرمایه‌دار یا یک مقام سیاسی و نظامی و حتی یک زن! باشد، با ظاهری مدرن... لنین و استالین تا جایی که توانستند از این قشر استفاده کردند... مائو تسه تونگ تا آنجا پیش رفت که «لمپن‌ها را ذخایر انقلاب» نامید ...
نقدی است بی‌پرده در ایدئولوژیکی شدن اسلامِ شیعی و قربانی شدن علم در پای ایدئولوژی... یکسره بر فارسی ندانی و بی‌معنا نویسی، علم نمایی و توهّم نویسنده‌ی کتاب می‌تازد و او را کاملاً بی‌اطلاع از تاریخ اندیشه در ایران توصیف می‌کند... او در این کتاب بی‌اعتنا به روایت‌های رقیب، خود را درجایگاه دانایِ کل قرار داده و با زبانی آکنده از نیش و کنایه قلم زده است ...
به‌عنوان پیشخدمت، خدمتکار هتل، نظافتچی خانه، دستیار خانه سالمندان و فروشنده وال‌مارت کار کرد. او به‌زودی متوجه شد که حتی «پست‌ترین» مشاغل نیز نیازمند تلاش‌های ذهنی و جسمی طاقت‌فرسا هستند و اگر قصد دارید در داخل یک خانه زندگی کنید، حداقل به دو شغل نیاز دارید... آنها از فرزندان خود غافل می‌شوند تا از فرزندان دیگران مراقبت کنند. آنها در خانه‌های نامرغوب زندگی می‌کنند تا خانه‌های دیگران بی‌نظیر باشند ...
تصمیم گرفتم داستان خیالی زنی از روستای طنطوره را بنویسم. روستایی ساحلی در جنوب شهر حیفا. این روستا بعد از اشغال دیگر وجود نداشت و اهالی‌اش اخراج و خانه‌هایشان ویران شد. رمان مسیر رقیه و خانواده‌اش را طی نیم قرن بعد از نکبت 1948 تا سال 2000 روایت می‌کند و همراه او از روستایش به جنوب لبنان و سپس بیروت و سپس سایر شهرهای عربی می‌رود... شخصیت کوچ‌داده‌شده یکی از ویژگی‌های بارز جهان ما به شمار می‌آید ...