یازدهمین جلسه از مجموعه نشست‌های «صد کتاب ماندگار قرن» به منظور بررسی تاریخ علم و پاسداشت نگاشته‌های برتر ایرانیان در یک قرن اخیر با بررسی کتابِ «تاریخ طب ایران» تالیف محمود نجم آبادی، با سخنرانی محمدحسین عزیزی عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم پزشکی و محمد صدر عضو هیئت علمی دایرةالمعارف اسلامی به میزبانی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برگزار شد.
به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، امین متولیان استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی که دبیری این نشست را به عهده داشت؛ ضمن خوش آمدگویی به حاضران گفت: کتابِ «تاریخ طب ایران» حاصل چهل سال تحقیق، تفحص و تخصص دکتر محمود نجم‌آبادی در عرصه تاریخ طب است. بخش مهمی از این کتاب به اخلاق پزشکی، تاریخ پرستاری، و پیراپزشکی اختصاص دارد که به واقع نگارش آن نقطه عطفی در حوزه پزشکی، پرستاری، و پیراپزشکی است. به اعتقاد بنده این کتاب کلاس درس معرفتی است که امروز کمتر در دپارتمان‌های پزشکی ارائه می‌شود. بخش دوم شرح کاملی از تاریخ علم طب در قبل از اسلام، بررسی مراکز طب هندی و جندی شاپور، طب در بعد از اسلام تا حمله مغول را دربرمی‌گیرد.
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اظهار داشت: کتابِ «تاریخ طب ایران» در سیر مکتوبات تاریخ علم یک اثر ارزشمند است، زیرا این کتابِ تالیفی به عنوان یک نوشته مکتوبِ برجسته و الگوساز قابل تقدیر است و توسط یک طبیب و متخصص در حوزه تاریخ نگاری به رشته تحریر در آمده است.
تاریخ‌نگاری پزشکی
محمدحسین عزیزی عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم پزشکی با اشاره به ویژگی‌های کتابِ «تاریخ طب ایران» گفت: تاریخ‌نگاری پزشکی معاصر ایران با تاکید بر خدمات ارزنده نجم آبادی شکل گرفته است. زیرا تاریخ پزشکی بخشی از تاریخ علم است. ایشان در تاریخ‌نگاری طبابت سراغ نسخه‌های خطّی، چاپی، مقاله‌های معتبر و دیگر منابع رفته است.
وی ادامه داد: منابعی که در تاریخ پزشکی موجود است به سه قسمتِ منابع اولیه، منابع ثانویه، و منابع ثالث تقسیم می‌شود. منابع اولیه آن دسته از منابع ارزشمندی است که بدون واسطه و همزمان با رویداد نوشته شده است؛ منابع ثانویه مجموع آثاری است که درباره و یا در تفسیر و تحلیل منابع اولیه نوشته شده است و منابع ثالث یک موضوع ویژه ای را بر می‌گیرند و درباره آن صحبت می‌شود که زنده‌یاد نجم آبادی از منابع اولیه و ثانویه استفاده می‌کرد و از این حیث کتابِ ارزشمندی است. علاوه بر این، کتابِ «تاریخ طب ایران» از بعد جامعه‌شناسانه و باستان‌شناسانه نیز به تاریخ علم پزشکی نگاه ویژه‌ای داشته است. بنابراین موظف هستیم اندیشمندان و پیشکسوتانی را که باعث تحول در جامعه شده‌اند ارج نهیم و به نسل‌های آینده بشناسانیم که چه افرادِ ارزشمندی برای این سرزمین تلاش کردند.
عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم پزشکی با بیان این مطلب که دکتر محمود نجم آبادی انسان تک بعدی نبوده است؛ گفت: وی علاوه بر فعالیت در عرصه تاریخ‌نگاری پزشکی، در حوزه‌های نگارش آثارِ پیرامونی نیز تبحر ویژه‌ای داشت و مجله «جهان پزشکی» را منتشر کرد. یکی از آثار تحقیقاتی و تالیفی نجم آبادی نگارش کتاب «طبقه‌بندی پزشکان و مجلس مشاوره طبی و حق الزحمه پزشکان در ایران باستان» بود که دوران حکومت ساسانیان را در برمی‌گرفت.
وی تصریح کرد: نجم آبادی علاوه بر کتابِ «تاریخ طب در ایران»، آثار مکتوب دیگری چون «تعالیم پزشکی صدساله فرانسویان در ایران»، «فهرست کتاب‌های چاپی فارسی طبی»، «بلای عظیم نسل بشر، سیفیلیس و سوزاک» و غیره را به رشته تحریر در آورده است که هر یک از این کتاب‌ها در زمره بهترین آثار علمی پزشکی بوده است.
توجه نجم آبادی به نسخ خطّی پزشکی اهمیت دارد
محمد صدر عضو هیئت علمی دایرةالمعارف اسلامی دیگر سخنرانِ یازدهمین جلسه از مجموعه نشست‌های «صد کتاب ماندگار قرن» صحبت‌های خود را در سه بخشِ سابقه فرهنگی و علمی خانواده، مروری بر فعالیت و زندگی و اهمیت دکتر نجم آبادی و آرای او در زمینه تاریخ پزشکی دسته‌بندی کرد و گفت: نجم آبادی در خانواده‌ای اهل فرهنگ بزرگ شده است. جدّ مادری او شیخ هادی نجم آبادی از علما و جدّ پدری او محمد نجم آبادی متولی مدرسه سپهسالار قدیم یا مدرسه عالی شهید مطهری فعلی است.
وی ادامه داد: نجم آبادی در سال ۱۲۸۲ در تهران متولد شد و در مدرسه آلمانی‌ها تحصیل کرد و با شروع جنگ جهانی دوم در مدارس دارالفنون، دار المعلمین درس خواند و وارد مدرسه طب شد. وی به دلیل علاقه بسیاری که به علم طب داشت قبل از پایان دوره مدرسه کتابی درباره بیماری سیفیلیس و سوزاک نوشت. در سال ۱۳۰۹ به قوچان و بعد از آن به سبزوار رفت و در نهایت راهی فرانسه شد و در سال ۱۹۵۲ از دانشگاه پاریس فارغ التحصیل گردید.
محمد صدر با طرح این سئوال که چرا نجم آبادی برای تاریخ علم ایران و به خصوص پزشکی اهمیت دارد؛ گفت: نجم آبادی با تسلط بر زبان‌های آلمانی و عربی به خوبی توانست آثار تحقیقی درباره رازی تحریر کند. در واقع آنچه در مجموع این تحقیقات حائز اهمیت است توجه نجم آبادی به نسخ خطّی منسوب به این دانشمند و ترجمه آن به فارسی است.
وی با اشاره به آرای محمود نجم آبادی گفت: پزشکی سنتی و مدرن در طول تاریخ پزشکی همواره مقابل یکدیگر گذاشته شده‌اند. اما نجم آبادی با این رویارویی به شدت مخالف بود و معتقد بود علم پزشکی هم در حیطه سنتی و هم مدرن برای تامین سلامت انسان است.
................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............
