پرویز اذکایی درگذشت

26 فروردین 1402

پرویز اذکایی پژوهشگر تاریخ، جغرافیا، زبان و فرهنگ همدان درگذشت.

پرویز اذکایی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از شهروند، پرویز اذکایی معروف به سپیتمان (۱۳۱۸ در همدان – ۲۵ فروردین ۱۴۰۲) پژوهشگر تاریخ، جغرافیا، زبان و فرهنگ همدان بود. او تحصیلات خود را در همدان و تهران و سپس در دانشگاه منچستر انگلستان گذراند.

مطالعات او بیشتر در تاریخ و فلسفه بود اما در رشته‌های کتابشناسی، رجال‌شناسی و تاریخ علم نیز دارای تالیفات است. او بیش از ۵۰۰ عنوان اثر از او اعم از کتاب، رساله یا مقاله شامل ۴۰ کتاب و ۷۰ رساله علمی و مابقی گفتارهای بلند و کوتاه در دائرةالمعارف‌ها و نشریات معتبر دارد. از جمله: تالیف «حکیم رازی» تک‌نگاشتی درباره‌ی محمد بن زکریای رازی و ترجمه «استیلای اعراب: شیعه و مهدویت در عهد بنی‌امیه»اثر فان فلوتن.

ایرج افشار درباره پرویز اذکائی می‌گوید: «اذکائی یک محقق واقعی است.»
تالیف آثار گوناگون نشان حافظه قوی و ذهن دقیق اوست که شاخصه همه دانشمندان بزرگ ایران و جهان است. اذکائی در سال ۱۳۹۵ همه کتابخانه خود را (بالغ بر ۱۵ هزار جلد کتاب و نشریات ادواری) یک جا به طور رسمی وقف کتابخانه عمومی مرکزی همدان کرد.

اذکایی در همدان شناسی نیز دارای تالیفات گسترده است که می‌توان به همدان‌نامه و ماتیکان عین القضات اشاره کرد.

................ هر روز با کتاب ...............

که واقعا هدفش نویسندگی باشد، امروز و فردا نمی‌کند... تازه‌کارها می‌خواهند همه حرف‌شان را در یک کتاب بزنند... روی مضمون متمرکز باشید... اگر در داستان‌تان به تفنگی آویزان به دیوار اشاره می‌کنید، تا پایان داستان، نباید بدون استفاده باقی بماند... بگذارید خواننده خود کشف کند... فکر نکنید داستان دروغ است... لزومی ندارد همه مخاطب اثر شما باشند... گول افسانه «یک‌‌شبه ثروتمند‌ شدن» را نخورید ...
ایده اولیه عموم آثارش در همین دوران پرآشوب جوانی به ذهنش خطور کرده است... در این دوران علم چنان جایگاهی دارد که ایدئولوژی‌های سیاسی چون مارکسیسم نیز می‌کوشند بیش از هر چیز خود را «علمی» نشان بدهند... نظریه‌پردازان مارکسیست به ما نمی‌گویند که اگرچه اتفاقی رخ دهد، می‌پذیرند که نظریه‌شان اشتباه بوده است... آنچه علم را از غیرعلم متمایز می‌کند، ابطال‌پذیری علم و ابطال‌ناپذیری غیرعلم است... جامعه‌ای نیز که در آن نقدپذیری رواج پیدا نکند، به‌معنای دقیق کلمه، نمی‌تواند سیاسی و آزاد قلمداد شود ...
جنگیدن با فرهنگ کار عبثی است... این برادران آریایی ما و برادران وایکینگ، مثل اینکه سحرخیزتر از ما بوده‌اند و رفته‌اند جاهای خوب دنیا مسکن کرده‌اند... ما همین چیزها را نداریم. کسی نداریم از ما انتقاد بکند... استالین با وجود اینکه خودش گرجی بود، می‌خواست در گرجستان نیز همه روسی حرف بزنند...من میرم رو میندازم پیش آقای خامنه‌ای، من برای خودم رو نینداخته‌ام برای تو و امثال تو میرم رو میندازم... به شرطی که شماها برگردید در مملکت خودتان خدمت کنید ...
رویدادهای سیاسی برای من از آن جهت جالبند که همچون سونامی قهرمان را با تمام ایده‌های شخصی و احساسات و غیره‌اش زیرورو می‌کنند... تاریخ اولا هدف ندارد، ثانیا پیشرفت ندارد. در تاریخ آن‌قدر بُردارها و جهت‌های گونه‌گون وجود دارد که همپوشانی دارند؛ برآیندِ این بُردارها به قدری از آنچه می‌خواستید دور است که تنها کار درست این است: سعی کنید از خود محافظت کنید... صلح را نخست در روح خود بپروران... همه آنچه به‌نظر من خارجی آمده بود، کاملا داخلی از آب درآمد ...
می‌دانم که این گردهمایی نویسندگان است برای سازماندهی مقاومت در برابر فاشیسم، اما من فقط یک حرف دارم که بزنم: سازماندهی نکنید. سازماندهی یعنی مرگ هنر. تنها چیزی که مهم است استقلال شخصی است... در دریافت رسمی روس‌ها، امنیت نظام اهمیت درجه‌ی اول دارد. منظور از امنیت هم صرفاً امنیت مرز‌ها نیست، بلکه چیزی است بسیار بغرنج‌تر که به آسانی نمی‌توان آن را توضیح داد... شهروندان خود را بیشتر شبیه شاگرد مدرسه می‌بینند ...