دیوان دلگیر تبریزی؛ متضمن سروده‎‌های عاشورایی حاجی محمدحسین آقا تبریزی متخلص به دلگیر تبریزی از مرثیه‌‎سرایان عصر قاجار به تصحیح زنده‌یاد رحیم نیکبخت از سوی انتشارات سفیر اردهال منتشر شد.

دیوان دلگیر تبریزی سروده‎‌های عاشورایی حاجی محمدحسین آقا تبریزی  رحیم نیکبخت

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، تصحیحِ دیوان دلگیر تبریزی آخرین کار پژوهشی زنده‌‎یاد رحیم نیکبخت در حوزه مرثیه‌‎پژوهی است. این دیوان به اهتمام زهرا نیکبخت و با مقدمه‌‎ای از محمد طاهری خسروشاهی، سردبیر مجله سفینه تبریز در ماه محرم و همزمان با نخستین سالگرد زنده‎‌یاد رحیم نیکبخت منتشر شده است.

دلگیر تبریزی به سه زبان فارسي، تركي و عربی شعر سروده، و قدرت و تبحر ادبی و ذوق سرشار شاعر در نوحه‌ها و مرثيه‌های سوزناكش در مصيبت امام حسين (ع) به خوبی آشكار است. دیوان حاضر بر اساس تک نسخه خطی موجود در كتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره 31997 ـ 10 به کتابت محمدتقی تبريزی شكويی است.

در مقدمه نگاشته شده بر دیوان دلگیر تبریزی آمده است: «از مطالعه اشعار دلگیر تبریزی چنین برمی‎‌آید که او مردی متدین و متشرع و معتقد به حفظ ظواهر شریعت بوده است. ارادت خاصی به خاندان نبوت، به ویژه امام علی (ع) و امام حسین (ع) داشته است به طوری که بخش اصلی و اعظم دیوان مفصل او را مراثی اباعبدالحسین (ع) و مناقب امام علی (ع) تشکیل می‎‌دهد. دلگیر تبریزی به رغم رسم متداول عصر قاجار که مدیحه‎‌سرایی هنر اصلی شاعران بود، جز دو شعر کوتاه در مدح شاه قاجار، قصیده‎‌ای در ستایش کسی نسروده، لکن مراثی متعددی در رثای ائمه به ویژه حادثه کربلا سروده است.»

زنده‌یاد رحیم نیکبخت ایران‌شناس، تاریخ‌‎نگار انقلاب، مرثیه‌‎پژوه و پژوهشگر تاریخ آذربایجان 15 مرداد ماه 1400 بر اثر ابتلا به بیماری کرونا درگذشت.

دیوان دلگیر تبریزی در 668 صفحه رقعی و با قیمت 200هزار تومان توسط انتشارات سفیر اردهال منتشر شده است.

................ هر روز با کتاب ................

دوران قحطی و خشکسالی در زمان ورود متفقین به ایران... در چنین فضایی، بازگشت به خانه مادری، بازگشتی به ریشه‌های آباواجدادی نیست، مواجهه با ریشه‌ای پوسیده‌ است که زمانی در جایی مانده... حتی کفن استخوان‌های مادر عباسعلی و حسینعلی، در گونی آرد کمپانی انگلیسی گذاشته می‌شود تا دفن شود. آرد که نماد زندگی و بقاست، در اینجا تبدیل به نشان مرگ می‌شود ...
تقبیح رابطه تنانه از جانب تالستوی و تلاش برای پی بردن به انگیره‌های روانی این منع... تالستوی را روی کاناپه روانکاوی می‌نشاند و ذهنیت و عینیت او و آثارش را تحلیل می‌کند... ساده‌ترین توضیح سرراست برای نیاز مازوخیستی تالستوی در تحمل رنج، احساس گناه است، زیرا رنج، درد گناه را تسکین می‌دهد... قهرمانان داستانی او بازتابی از دغدغه‌های شخصی‌اش درباره عشق، خلوص و میل بودند ...
من از یک تجربه در داستان‌نویسی به اینجا رسیدم... هنگامی که یک اثر ادبی به دور از بده‌بستان، حسابگری و چشمداشت مادی معرفی شود، می‌تواند فضای به هم ریخته‌ ادبیات را دلپذیرتر و به ارتقا و ارتفاع داستان‌نویسی کمک کند... وقتی از زبان نسل امروز صحبت می‌کنیم مقصود تنها زبانی که با آن می‌نویسیم یا حرف می‌زنیم، نیست. مجموعه‌ای است از رفتار، کردار، کنش‌ها و واکنش‌ها ...
می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...