کتاب «بانوان محدث شیعه» که به تازگی از سوی پژوهشکده باقرالعلوم(ع) منتشر شده است، به روشی علمی، رشد و بالندگی زنان پس از بعثت پیامبر(ص) و ورود آنان به فعالیت‌های اجتماعی و حضور گسترده و سازنده در عرصه‌های علمی، دانش‌اندوزی و نشر و تبلیغ معارف اسلامی را به تصویر می‌کشد.

بانوان محدث شیعه

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، رواج روزافزون معارف و اندیشه‌های اسلامی، به ویژه در سطح نخبگان جهان معاصر، جایگاه اسلام شیعی به‌عنوان نماد تمدن اسلامی را بیش از هر زمان دیگری برجسته ساخته و معاندان را با تمام زاد و توشه خود، به صحنه معارضه پیدا و پنهان با آموزه‌‎های اسلام ناب کشانده است.

گسترش چشمگیر فعالیت‌های تخریبی در جامعه، گواه آن است که دشمنان دیرین ایران اسلامی، با پذیرش ناکامی در حوزه جنگ سخت، در چرخشی تمام عیار و نظام‌مند، به جبهه جنگ نرم قدم نهاده و با ترفندهای گوناگون، از جمله ایجاد شبهات، همواره کوشیده‌اند افکار را منحرف کنند. عدم حضور زنان مسلمان در عرصه‌های مختلف علمی و فرهنگی، همواره از شبهات مستشرقان و روشن‌فکران غرب‌گرا بوده است.

پژوهشکده باقرالعلوم(ع) با توجه به این مهم، ضمن معرفی زنان محدث شیعه، به بررسی عواملی پرداخته که تا عصر تألیف کتب اربعه شیعه (پایان قرن پنجم هجری)، کارکردهای حدیثی زنان شیعه را تحت تأثیر قرار داده است. کتاب «بانوان محدث شیعه» به روشی علمی، رشد و بالندگی زنان پس از بعثت پیامبر(ص) و ورود آنان به فعالیت‌های اجتماعی به ویژه نقل و نشر حديث و حضور گسترده و سازنده در عرصه‌های علمی و دانش‌اندوزی و نشر و تبلیغ معارف اسلامی را به تصویر می‌کشد.

ذکر این نکته لازم است که درخصوص زندگی زنان دانشمند، تألیفات متعددی به‌چشم می‌خورد که از جمله می‌توان به «اعلام النساء و عالمی العرب و الاسلام» از عمر رضا کحاله، «اعلام النساء المؤمنات» از محمد حسّون و ام علی مشکور، «ریاحین الشریعه» از ذبیح‌الله محلاتی، «بانوان عالی و آثار آن‌ها» (از قرن اول تا پانزدهم هجری) از انتشارات مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران، «بانوان نمونه» از جمعی از مؤلفان پژوهشکده باقرالعلوم(ع) و «زنان نامدار شیعه» از احمد عیسی‌فر اشاره کرد.

اما دو کتاب به نام‌های «محدثات شیعه» از نهله غروی و «زنان دانشمند و راوی حدیث» از احمد صادقی، از همه معروف‌تر است و در آن‌ها به زندگی زنان محدث و دانشمند شیعه تا دوره متأخرين پرداخته شده است.

نویسنده این اثر، ضمن بهره‌مندی از این آثار، به ویژه در کتاب اخیر، با توجه به نقایص متعدد پژوهشی آثار مذکور، به زوایای جدیدی از زندگی شخصی و علمی و همچنین وضعیت رجالی و حدیثی راویان زن شیعه دست یافته که در کتاب‌های فوق دیده نشده است. همچنین زنانی معرفی شده‌اند که در هیچ یک از کتب رجال، تراجم و شرح حال‌نویسی، نامی از آن‌ها به میان نیامده و تنها از طريق سلسله اسناد روایات و گزارش‌های تاریخی یا ضمن شرح حال راویان مرد، به راوی‌بودن آن‌ها پی می‌بریم.

علاوه بر نکات گفته شده، هدف اصلی این پژوهش، نگرشی نو در سه بخش کلی، سیری در تاریخ تدوین حدیث شیعه، معرفی بانوان محدث شیعه و بررسی عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر کارکردهای حدیثی بانوان شیعه است.

این اثر حاصل بیش از دو سال تلاش فکری ـ پژوهشی محقق توانمند سیده‌طیبه موسوی‌اصل است که پس از بررسی پیشنهادها و نیز انجام اصلاحات و ارزیابی‌های مستمر ساختاری و محتوایی عظیم عابدینی، در سه فصل و 469 صفحه با هدف ارائه تحقیقی مستند و کارآمد همراه با نگرشی تحلیلی ـ تاریخی درباب نقش بانوان محدث شیعه، توسط شرکت چاپ ونشر بین‌الملل منتشر و در اختیار علاقه‌مندان و متفکران قرار گرفته است.

................ هر روز با کتاب ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...