عباس طاهری در کتاب «نگاه خیره؛ تحلیلی پسااستعماری بر نگرش‌های شرق‌شناسانه به سینمای ایران» به تحلیل 10 اثر موفق تاریخ سینمای ایران پرداخته است.

نگاه خیره؛ تحلیلی پسااستعماری بر نگرش‌های شرق‌شناسانه به سینمای ایران عباس طاهری

به گزارش کتاب نیوز، سیدعباس طاهری، نویسنده کتاب «نگاه خیره» درباره این اثر گفته است: کتاب «نگاه خیره» نگاه شرق‌شناسانه مجامع هنری غربی از جمله جشنواره‌ها به سینمای ایران را تحلیل می‌کند و سعی کرده به صورت عملی و ساختارمند نگاه غربی به سینمای ایران را بررسی کرده و نتایج آن را استخراج کند. نتایج نشان می‌دهد که در طول 50 سال حضور سینمای ایران در غرب، اصلاحاتی در سلیقه مخاطب غربی ایجاد شده است اما کماکان راه درازی باقی مانده است. این کتاب براساس مبانی فکری ادوارد سعید، فیلسوف و نظریه‌پرداز فلسطینی اصل ساکن آمریکا نوشته شده و نگاه مجامع هنری غربی و جشنواره‌ها به سینمای ایران در 50 سال اخیر را تحلیل کرده است.

طاهری درخصوص تفاوت این کتاب با دیگر پژوهش‌هایی که در این زمینه انجام شده نیز گفته است: تفاوت این کتاب با دیگر مطالعاتی که تاکنون در این زمینه انجام شده این است که این کتاب به صورت عملی به این موضوع پرداخته است. یعنی در ابتدا معیارهای نگاه غربی و شرق‌شناسانه را تعیین کرده و سپس بررسی کرده است که این نگاه‌ها تا چه حدی در آثار موفق سینمای ایران در مجامع غربی حضور داشته است. در این پژوهش 50 سال از تاریخ سینمای ایران را مورد بررسی قرار دادیم. در ابتدا 40 اثر انتخاب شده و با بررسی شاخص‌ها 10 اثر (در هر دهه 2 فیلم سینمایی) براساس همان نظریه تحلیل و بررسی شدند. نتیجه این بررسی در کتاب «نگاه خیره» خلاصه شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار داده شده است.

10 فیلم سینمایی ایرانی که در این پژوهش انتخاب شده‌اند عبارتند از: از سال 1347 تا 1357 دو فیلم «گاو» و «طبیعت بی‌جان»، از سال 1357 تا 1367 دو فیلم «دونده» و «خانه دوست کجاست»، از سال 1367 تا 1377 دو فیلم «طعم گیلاس» و «رنگ خدا»، دهه بعدی، «لاک‌پشت‌ها پرواز می‌کنند» و «دایره» و و در نهایت در دهه آخر «جدایی نادر از سیمین» و «ماهی و گربه» بررسی شده‌اند.

در بخشی از مقدمه این‌کتاب آمده است:

حدود ۳۰ سال پیش، به مناسبت دهمین سال فعالیت مدیریت جدید سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی، همایشی با عنوان «سمینار بررسی سینمای پس از انقلاب» برگزار شد. در این سمینار شهید سیدمرتضی آوینی مقاله‌ای با عنوان «سینما، مخاطب» ارائه کرد که واکنش‌های بسیاری برانگیخت. او خود ماجرا را این‌گونه روایت می‌کند:

... عجیب برآشفته بودند و دیگر حتی رعایت پرستیژ هم که از اهمّ واجبات آداب روشنفکری است نمی‌کردند. توی سؤالات یکدیگر می‌دویدند و اجازه حرف‌زدن به من نمی‌دادند... [مجری جلسه] که برآشفتگی و پرخاشگری آنان را دید آهسته گفت: «عجب دیکتاتورهایی شده‌اند!»... تا هنگامی که این‌جماعت سخن بگویند و ما ساکتیم چیزی نیست، اما وای از آن هنگام که ما هم بخواهیم چیزی بگوییم! ... در میان یادداشت‌هایی که برای من می‌رسید کار به فحاشی هم کشیده بود...گفتم «باور کنید من قصد توهین نداشتم! این شما هستید که به شنیدن حرف‌های خلاف مشهورات عرف روشنفکری و خلاف تصور غالبی که در باب سینما وجود دارد، عادت ندارید»... خلاصه کار تا آنجا بالا گرفت که یک نفر از ردیف جلو بلند شد و از سر مزاح گفت: «اصلا ً بریزیم و آقای آوینی را بزنیم!»

کتاب نگاه خیره در ۲۷۳ صفحه و با قیمت ۷۰ هزار تومان توسط انتشارات سروش منتشر شده است.

................ هر روز با کتاب ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...