اقدامی نامنتظره | شرق


«سفر زمستانی» داستان مردی است که تصمیم می‌گیرد فکری را که در حالت خلسه در او جان گرفته بود در اقدامی نامنتظره عملی کند. چنان‌که آن اندیشه مدت‌ها بدون هرگونه کاستی در او زنده بماند و ماه‌ها را صرف آماده‌سازی خود برای آن لحظه‌ باشکوه و در‌‌عین‌‌حال مخوف بسازد. مردی که سعی می‌کند نویسنده‌ اوتیسمی را از «استرولب» (کسی که راوی عاشقش است و مدیر و ویراستار آثار اله‌نُر به شمار می‌رود) جدا و تمام زندگی خود را وقف او کند، اما در این کار شکست می‌خورد. «زوییلِ» ناامید، وقتی خود را ناتوان از کامیابی می‌بیند، فکر هواپیماربایی و کوباندن آن به برج ایفل به ذهنش راه می‌یابد. هواپیمایی با بیش از صد مسافر که از نظر راوی باید همراه او در این فاجعه جان ببازند، زیرا معتقد است: «اگر قرار بود استرولب که برگزیده‌ موجودات است، آن‌گونه رفتار کند، پس باید همه‌ جهان را نابود می‌کردم. تصمیم گرفتم حالا که متأسفانه شرایط آن را ندارم تا زمین را با خاک یکسان کنم، هدفی بزرگ‌تر از میزان بیزاری‌ام انتخاب می‌کنم.» او که خود را در عشق شکست‌خورده می‌بیند، در حالتی بین نفرت و علاقه قرار دارد.

سفر زمستانی (The Winter Journey (Le Voyage d'hiver)) آملی نوتومب (Amélie Nothomb)؛

«سفر زمستانی» داستانی سوزناک و تلخ است از زندگی دو زنی که در خانه‌ای سرد و خشک زندگی می‌کنند و سقف‌شان عایق‌بندی مناسبی ندارد و مجبورند لباس روی لباس بپوشند تا خود را از سرمای زننده‌ خانه در امان نگاه دارند و راوی با دیدن این وضعیت متعجب می‌شود و به استرولب پیشنهاد می‌دهد که سقف را با نایلُن بپوشاند و بخاری برقی کوچکی به آنها بدهد. پیشنهادی که استرولب نخست قبولش نمی‌کند و بعد با اصرار راوی می‌پذیرد. داستان از جایی شروع می‌شود که راوی در فرودگاه منتظر قطار1:30 است. از‌آنجا‌که او قصد دارد هواپیما را بدزدد و آن را به برج ایفل بکوباند، مقصد مهم نیست. او در حال نوشتن خاطراتش است تا بگوید چطور ایده‌ این جنایت به ذهنش راه یافت؛ با‌اینکه بیان این داستان بیهوده است و این مطالب همراه با هواپیما نابود می‌شوند، ولی او آنها را می‌نویسد تا وقایع در نظر او روشن‌تر شوند.

«اگر می‌نویسم به این دلیل هم هست که می‌ترسم این فیلم درخشان و زودگذر وجود نداشته باشد. هیچ بعید نیست این حرف دروغ باشد و آدم بدون دیدن چیزی به شکل احمقانه‌ای بمیرد. تصور نابود‌شدن بدون این نشئگیِ اجمالی غمگینم می‌کند. به‌همین‌خاطر محض احتیاط تلاش می‌کنم این ویدئو‌کلیپ را از راه نوشتن برای خودم بسازم.» زوییل با مردمی فقیر ملاقات می‌کند و با دادن وام به آنها کمک می‌کند که از پس مخارج گرمایشی خانه‌هاشان بربیایند. بدین‌گونه است که با استرولب و اله‌نُر آشنا می‌شود و وقتی اولین‌بار می‌بیندشان، فکر می‌کند استرولبِ زیبارو باید نویسنده باشد نه آن بیمار مریض. بعد از پی‌بردن به اشتباهش باور نمی‌کند کسی که عاشق اوست فردی معمولی و در عوض، اله‌نُر، نویسنده‌ای بااستعداد است. بعد از مدتی عاشق استرولب می‌شود و از همین‌جا رابطه‌ای عاطفی بین‌شان شکل می‌گیرد. ناامیدی زوییل از آنجا مایه می‌گیرد که استرولب، حامی و نگهبان اله‌نُر نمی‌تواند بدون او سر کند، چنان‌که نویسنده‌ اوتیسمی هر حرکت عاشقانه و ساده‌ آنها را زیر نظر دارد و لحظه‌ای رهایشان نمی‌کند. بنابراین عاشق که مدام از طرف معشوقه‌اش (به‌دلیل حضور اله‌نُر) پس زده می‌شود، تصمیم می‌گیرد که اگر واقعیت قابل‌تغییر نیست، می‌تواند با معشوقه‌اش در سطحی دیگر از واقعیت (به‌همراه نویسنده) گام بردارد و هر آنچه را که می‌تواند همراه او تجربه کند.

برای این کار فکر می‌کند که قارچ‌های توهم‌زا را با آن دو زن بخورد. آن دو اگرچه از این وضعیت لذت می‌برند، ولی زوییل به مراد دلش نمی‌رسد و همچنان سرمای طاقت‌فرسایی را که بر او می‌وزد بی‌وقفه حس می‌کند و به‌تدریج علاقه‌اش به نفرت تبدیل می‌شود. اما چه‌چیز راوی را وادار کرد که آن تصمیم وحشتناک را به سرش راه دهد؟ عدم اقناع میلی که به آن زن زیبارو داشت یا تنفر از بشر که از نظر او ذره‌ای ناچیز بود؟ املی نوتومب، گویی به اسامی و ارجاعات ادبی علاقه‌ خاصی دارد. موسیقی بر سیرِ وقایع داستان‌هایش تأثیر خاصی دارند، چنان‌که برای فراموشیِ ترسش از نابود‌کردن هواپیما یا لحظاتی که نگران و آشفته است به موسیقی‌هایی چون «مرگِ دوشیزه‌ اثر شوبرت و ایفکس توین» اشاره می‌کند. از طرف دیگر وقتی به نیمه‌ داستان می‌رسیم، این فکر در ما پدید می‌آید که اله‌نُر و استرولب هر دو یک شخص واحدند و در‌عین‌حال متحد با نویسنده هستند. چنان‌که هر سه، حرف اول اسم‌شان با A شروع می‌شود.

سفر زمستانی» (The Winter Journey (Le Voyage d'hiver)) نوشته املی نوتومب (Amélie Nothomb)؛ با ترجمه‌ بنفشه فریس‌آبادی و در 96صفحه توسط نشر چشمه منتشر شده است.]

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...