کتاب نیوز | اطلاع رسانی و نقد کتاب - به یاد مهرداد اوستا، دل‌بازترین شاعر

به یاد مهرداد اوستا، دل‌بازترین شاعر | علیرضا قزوه

19 اردیبهشت 1385

اوستا، شاعری بود از نسل شهریار و سایه و بزرگان دیگر. از نسل مشفق و دیگرانی که تا هنوز سایه‌شان بر سر ما هست. خودش بود. شبیه خودش. آزادمرد بود و صمیمی و باگذشت. آراسته به علوم فراوان قدیم و جدید.

او را بدیل خاقانی هم می‌گفتند در روزگاری که یلان قصیده‌سرا بودند و در میان آن همه قله‌ی غزل نیز، غزل اوستا روانی و شادابی و از همه مهمتر استحکام زبانی خاص خود را داشت. شعرش با فخامت بود؛ اما صمیمیت هم داشت و مایه‌هایی از تفکر و اندیشه شرقی را نیز یدک می‌کشید. اوستا معلم هم بود. تواضع، ذاتی شخصیت او بود و دست و دل‌بازترین شاعری بود که می‌شناختمش. آن روزها که جوانک شاعری بودم، به تفنن؛ روزی این مصرع موزون بر زبانم گذشت که: انگشتر عقیق اوستایی... و همین کافی بود که استاد انگشترش را بیرون آورد و به من تحفه کند و من هم شاگرد نسبتاً بدی نبودم که آن هدیه را نپذیرفتم.

همین که غریبه‌ای حتی از او توصیه‌نامه می‌خواست و او دل هیچ‌کس را نمی‌شکست (حتی برای کسانی که واسطه آشنایی‌شان با استاد یک سلام و علیک خشک و خالی بود) و به فلان رئیس و مدیرکل نامه می‌نوشت، برای ما که از شاگردان کوچک استاد به حساب می‌آمدیم؛ جای حیرت و سوال داشت.

بعد فهمیدیم که شاعر یعنی مهرداد اوستا. کسی که هیچ دلی را نمی‌شکست کافی بود 2 هزار تومان در جیبش باشد و راننده‌ای او را در مسیری مثلاً به اندازه میدان ارگ تا بهجت‌آباد جابجا کند. نمی‌گفت آقا کرایه من چقدر می‌شود. 2 هزار تومان را می‌داد و از راننده هم تشکر می‌کرد و راننده می‌ماند که این بنده خدا یا عقلش پاره سنگ می‌برد و یا پسر قارون است. اما مهرداد اوستا فقط مهرداد اوستا .

مردی که با همین بزرگواری در روزگاری که همکاری با شاعران انقلاب از طرف بعضی جوجه روشنفکران گناه کبیره به حساب می‌آمد. مردانه به میدان آمد و زیر پر و بال شاعران جوانتری مثل سیدحسن حسینی و قیصر و سهیل و جوانترهایی مثل من و کاکایی و ... را گرفت. آن هم بدون هیچ توقعی و وقتی هم رفت، آخرین پولهای جیبش را شاید ساعتی قبل از رفتنش داده بود به آخرین راننده خوش‌شانس شاعری که دل هیچ شاعر جوانی را نمی‌شکست.

آخرین سالهای حیات استاد بود و سعادت یار من شده بود و با استاد در ارومیه بودم. میهمان شب شعری. از آن سالها تقریباً 15 سال می‌گذرد و در همان یکی دو روزی که در محضر استاد بودم بسیاری از روحیات زیبا و ارزنده این بزرگمرد را از نزدیک شاهد بودم. روزی از استاد خواستم که زیباترین بیتی را که شنیده یا خوانده برایم بگوید و استاد این بیت را خواند. از امیرخسرو در نعت پیامبر بزرگ رحمت که:

چنان بر هم زدی هنگامه‌ی صحرای محشر را
که طومار شفاعت در کف پیغمبران گم شد

همان شب این غزل را استقبال کردم و برای استاد خواندم که طبق معمول تشویق کردند و بعد هم صحبت‌مان ادامه پیدا کرد بر سر تشویق‌های استاد که سوبسیدش بالا بود و به انواع و اقسام شاعران آسیب‌پذیر هم تعلق می‌گرفت و مثل مولانا که دل هیچ شاعری را نمی‌شکست، استاد هم دل ما را نشکست. هنوز هم وقتی خلوتی دست می‌دهد و با استاد مشفق و ساعد و سهیل و عبدالملکیان و جبار و دوستان دیگر به یاد اوستا می‌افتیم از ته دل می‌گوییم خدا رحمتت کند استاد! و خدا را شکر می‌کنیم که استادان خوبی داشتیم و اوستا یکی از آن بزرگان بود که افتخار درک حضورش را داشتیم. الان هم که به من تلفن زدند که وقت کم است و سالگرد استاد است و چیزکی بنویس بی‌اختیار دستم به قلم رفت و این چند کلام را من‌باب ادای وظیفه نوشتم و همین حالا استاد آمده است با یک تاکسی دربست روبروی جایی که من ایستاده‌ام و من دارم می‌روم به دست‌بوسی استاد و می‌گویم کجا بودی این همه سال استاد!

شعر و ادبیات کهن | مهرداد اوستا |

سیرالملوک خواجه نظام الملک طوسی

اتل متل توتوله، مصطفی رحماندوست و دیگر هیچانه‌ها

حال همه‌ی ما خوب است؛ اما تو باور نکن! | خسرو شکیبایی

اقبال، گلی که در جهنم رویید

«مهدی یراحی» بهترین خواننده سال شد

ناصرخسرو در گفت‌وگو با محمد دهقانی

درنگی بر قصه گیسوی یار | اسماعیل ساغریسازان

و اما سر کلاس با کیارستمی | احمد محمدتبریزی

پیرامون شولیز و نامه‌های شاه‌توتی | محمد صابری

تلخ‌تر از «افسانۀ چشم‌هایت» چیست؟!

درباره بدیع الزمان فروزانفر | علی باقریان

کمدی الهی: دوزخ | دانته آلیگیری

نگاهی به ماهبان | حمیدرضا شکارسری

بررسی عشق و رندی در حافظ اندیشه‌

درباره غزل اجتماعی معاصر | مسعود کیمیایی

سعید بیابانکی گواهی درجه یک هنری گرفت

شعر حکمت در گفت‌وگو با سیدعلی صالحی

سیاست‌نامه سعدی در گفت‌وگو با روح‌الله اسلامی

سفر به خاطر وطن | فیلم

مروری بر دفتر شعرهای منثور | پیام حیدرقزوینی

جهان مکتوب در گفت‌وگو با مارتین پوکنر

دیوان دلگیر تبریزی در 668 صفحه منتشر شد

مروری بر 8 کتاب درباره افسانه‌های خراسان | سنابادی

نگاهی به بی پوستی | ونوس جلالوندی

10 شاعر فلسطینی با ترانه‌های وطن و تبعید آمدند

مروری بر دموکراسی از گلوی گنجشک‌ها | محسن حسینخانی

نگاهی به از مغانه پارسی تا مجون تازی | محسن آزموده

دیوان حافظ به خط استاد یدالله کابلی

پیرامون پنهان در آینه | مانی ارجمند

احمد شاملو در پس آینه به روایت بهرام گرامی

افسانه‌های پهلوانی ایران در 4جلد

راویان قرن اضطراب با پنج گفت‌وگو

درنگی بر کتاب شهرزاد قصه گو | محمد صادقی

شیرین، ملکه مسیحی یا اسطوره عشق؟!

دفتر ششم از تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات شاهنامه

دست نوشته‌های هوشنگ گلشیری در تصحیح گلستان

نيما و شعر جدید | محمد بقایی ماكان

بازسرایی عهد عتیق در گفت‌وگو با سیدعلی صالحی

مرکز ادبی سمرقند در شاهراه تاریخ

مروری بر شعر جنگ به روایت غیررسمی | فاطیما احمدی

پیرامون فلسفه‌ورزی: از کنجکاوی متعارف تا استدلال منطقی | رضا دستجردی

مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...

مروری بر روحیات حیوانی | الهه طهماسبی

عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...

نشست نقد و بررسی مولوی‌نامه

جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...

نگاهی به فلسفه تنهایی اسونسن | محمد صادقی

مهم نیست تا چه حد دور و برِ کسی شلوغ است و با آدم‌ها –و در بعضی موارد حیوان‌ها- در تماس است، بلکه مهم احساسی است که آن شخص از روابطش با دیگران تجربه می‌کند... طرفِ شما قبل از اینکه با هم آشنا شوید زندگی خودش را داشته، که نمی‌شود انتظار داشت در زندگی‌اش با شما چنان مستحیل شود که هیچ رد و اثر و خاطره‌ای از آن گذشته باقی نماند ...

مروری بر آوارگان: تجربه پناهندگی | آریامن احمدی

از فروپاشی خانواده‌ای می‌گوید که مجبور شد او را در مکزیک بگذارد... عبور از مرز یک کشور تازه، تنها آغاز داستان است... حتی هنگام بازگشت به زادگاهش نیز دیگر نمی‌تواند حس تعلق کامل داشته باشد... شاید اگر زادگاهشان کشوری دموکرات و آزاد بود که در آن می‌شد بدون سانسور نوشت، نویسنده مهاجر و آواره‌ای هم نبود ...