کتاب «داستان طنز جدید در ایران» به قلم محمدعلی علومی منتشر شد.

به گزارش ایسنا، این کتاب در ۴۹۷ صفحه از سوی انتشارات علمی و فرهنگی عرضه شده است.

در معرفی ناشر از این کتاب آمده است: همچنان که از عنوان هویداست، کتاب به بررسی و تحلیل طنز جدید در ایران می پردازد. در مقدمه آمده است که «تعریف طنز در ادبیات ایران و جهان تعریف جدیدی است. قبل از آن طنزنویسان خود را فکاهی‌نویس می‌دانستند. در دوران قدیم هزل و هجو داشتیم که هجو صورت ابتدایی طنز و هزل شکل اولیه‌ای از فکاهی است. حتی در همان دوران کهن و مثلا در نظر ارسطو، کمدی یا شکل نمایشی طنز مقامی نازل‌تر از تراژدی داشت. کم بودند بزرگانی نظیر مولانا که هزل و هجو را جدی بدانند. از مولاناست که «هزل تعلیم است آن را جد شنو / تو مشو بر ظاهر هزلش گرو!»»

در تحلیل و بررسی آثار داستانی، مکاتب مختلف با رویکردهای گوناگونی وجود دارد که از آن جمله است: تحلیل ساخت‌گرا، تحلیل مبتنی براساس روانکاوی فرویدی، تحلیل براساس مکتب یونگ و تحلیل تکوینی و ... .

در تحلیل و بررسی تکوینی که لوسین گلدمن از نظریه‌پردازان شاخص آن است داستان صرف نظر از استقلال نسبی آن، در بررسی نهایی پدیده‌ای مجزا از تحولات و دگرگونی های اجتماع محسوب نمی‌شود و علومی نیز از همین منظر و زاویه دید است که به بررسی طنز جدید ایران پرداخته است.

به سبب سابقه  قدیم و قوی تمدن و فرهنگ ایران‌زمین مقوله طنز را می‌توان به طنز کهن و طنز جدید تقسیم کرد.

در مقاله‌ای از همین کتاب آمده است: «رگه‌های قدیمی طنز را می‌توان حتی در گات‌ها، سروده‌های زرتشت و یشت‌های اوستا ردیابی کرد. در بعضی از داستان‌های هزار و یک شب و تعدادی از حکایت‌های مثنوی به طرزی شگفت‌انگیز با روانکاوی افراد و قرار دادن اشخاص در موقعیت‌های مختلف با طنز موقعیت مواجه می‌شویم.»

اما طنز جدید ایران با مشروطه‌خواهی شروع می‌شود، که در نوع خود رنسانسی ایرانی بود. سرگذشت حاجی بابای اصفهانی و سفرنامه ابراهیم بیگ اثر زین‌العابدین مراغه‌ای فصل‌های درخشانی از طنزنویسی جدید دارند. هموطنان بی‌نام و نشان و مردم عادی کوچه و بازار با طنز جدید وارد بازار می‌شوند. طوری که دیگر هیچ قدرت قاهری نتوانست این قهرمانان بی‌نام را از میدان به در کند و نادیده بگیردشان.

کتاب «داستان طنز جدید در ایران» چند بخش دارد؛ طنز پیش از مشروطه، هنگام مشروطه، طنز در دوران پهلوی اول، پهلوی دوم و طنزنویسی در سال‌های اخیر.

همچنان که نویسنده در مقدمه نیز آورده است این کتاب علی‌القاعده باید جلدهای بعدی نیز داشته باشد زیرا بیش از صد سال داستان طنز ایران را نمی‌توان در یک جلد آورد. غم نان اگر بگذارد!

تقبیح رابطه تنانه از جانب تالستوی و تلاش برای پی بردن به انگیره‌های روانی این منع... تالستوی را روی کاناپه روانکاوی می‌نشاند و ذهنیت و عینیت او و آثارش را تحلیل می‌کند... ساده‌ترین توضیح سرراست برای نیاز مازوخیستی تالستوی در تحمل رنج، احساس گناه است، زیرا رنج، درد گناه را تسکین می‌دهد... قهرمانان داستانی او بازتابی از دغدغه‌های شخصی‌اش درباره عشق، خلوص و میل بودند ...
من از یک تجربه در داستان‌نویسی به اینجا رسیدم... هنگامی که یک اثر ادبی به دور از بده‌بستان، حسابگری و چشمداشت مادی معرفی شود، می‌تواند فضای به هم ریخته‌ ادبیات را دلپذیرتر و به ارتقا و ارتفاع داستان‌نویسی کمک کند... وقتی از زبان نسل امروز صحبت می‌کنیم مقصود تنها زبانی که با آن می‌نویسیم یا حرف می‌زنیم، نیست. مجموعه‌ای است از رفتار، کردار، کنش‌ها و واکنش‌ها ...
می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...