آرمانشهر، مفهومی کهن است اما امیدِ به کشف یا ساختِ آن، همچنان برای انسان امروز زنده مانده. یافتِ جلوه‌های گونه‌گونِ گرایش آدمیان به آرمانشهر، از دوران باستان تا امروز، مطالعه‌ای مفصّل در حوزه‌هایی گونه‌گون می‌طلبد که محقق 81ساله آمریکایی، به‌خوبی از عهده‌اش برآمده و می‌گوید: شگفت اینکه آرمانشهرگرایانِ رسیده به قدرت سیاسی، عموماً ویران‌شهر ساختند.
به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، لایمن تاور سرجنتِ امریکایی‌تبار (Lyman Tower Sargent)، استاد علوم سیاسی در دانشگاه سنت لوئیس در ایالت میزوری امریکا، دارنده عنوان محقق برجسته از سوی انجمن مطالعات آرمانشهری در سال 1997 و بنیانگذار مجله علمی‌آکادمیک مطالعات آرمانشهری (Utopian Studies) در سال 1987 است. وی همچنین گردآورنده قریب 20 عنوان کتابشناسی در زمینه‌های تاریخ، سیاست و ادبیات آمریکاست. «درآمدی کوتاه بر آرمانشهرگرایی» به ترجمه امیر یداله‌پور، دومین اثری است که از پروفسور سرجنت به فارسی ترجمه می‌شود. نخستین کتاب، ترجمه‌ای از دکتر محمود کتابی با عنوان ایدئولوژی‌های سیاسی معاصر بود که انتشارات دانشگاه اصفهان در سال‌های 1360 منتشر کرد.
این کتاب که نخستین بار با عنوان Utopianism: A Very Short Introduction در سال 2010 توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد منتشر شد، با بینشی به‌کفایت معاصرانه تدوین شده‌است؛ یعنی خوراکی است هم مغذی و هم فشرده برای خواننده‌ای با هر میزان سواد و تخصص؛ یعنی هم ایجاز و شیوایی کلام را دارد و هم فراخور بینش و شیوه کتابشناختی نویسنده، گستره‌ای به‌نسبت وسیع از منابع مرتبط را به‌کار می‌گیرد. کتاب، معرف گونه‌گون تفکرات و ایده‌های آرمانشهرگرایانه تاریخ بشری است و اشکال تحقق یا ابراز این گرایش را در بازه زمانیِ بسیار طویلی ـ از متفکران پیشاسقراطی، شاگردان سقراط و متفکرین قرون‌وسطی گرفته تا آثار و نمودهای آرمانشهرگرایی در قرن بیستم، تا مسائل سیاسی خاورمیانه و حتی جنبش‌های محیط‌زیستی دوران معاصر در اقصای اروپا و آمریکا ـ بررسی می‌کند. کلام موجز و دانش فراگیرِ نویسنده، 147 صفحه خواندنی، روان و پرمحتوا را تقدیم خواننده کرده است.
کتاب 7 فصل دارد. نویسنده از واژه‌شناسیِ واژه یوتوپیا (utopia) آغاز می‌کند و پس از ارائه تعریفی از این مفهوم، کارِ اصلی‌اش را پیش می‌گیرد که عبارت است از بررسیِ اجمالی و البته دقیقِ مصادیق دیروز و امروزِ مفهوم آرمانشهر در اجتماعات بشریِ سراسر دنیا. او از سه چهره آرمانشهرگرایی در آثار آدمیان در طول تاریخ می‌گوید و آنها را چنین می‌نامد: آرمانشهر ادبی، عمل آرمانشهرگرایانه، نظریه اجتماعی آرمانشهرگرا.
«مکان‌های خوب و مکان‌های بد»، عنوان فصل نخست کتاب است که به ادبیات خلق‌شده با محوریت مفهوم آرمانشهر می‌پردازد: از روایت‌های اسطورهای آفرینش انسان تا ادبیات قرون وسطی، تا جنبش‌های اجتماعیِ اروپای سال‌های 1960 و تا جنبش‌های محیطزیستیِ امروز. در این فصل معانیِ اصطلاحاتِ utopia، eutopia (نیکوشهر) و dystopia (ناآرمانشهر) و به‌ویژه کتاب utopia اثر تامس مور ـ سیاستمدار انگلیسیِ دوران رنسانس و از مخالفین اصلاحات پروتستانی ـ بررسی میشوند.
«عمل آرمانشهرگرایانه»، عنوان دومین فصل کتاب است و در آن مهمترین تجلّی مفهوم آرمانشهر در جوامع انسانی، یعنی شکلگیری کمونها یا اصطلاحاً اجتماعات ارادی بررسی میشوند؛ از شکلگیری دیرها و صومعه ها تا اردوگاههای اشتراکی مهاجرین (نظیر شکل گیری اسرائیل) و تا اجتماعهای دوران معاصر نظیر دهکده های بوم شناختی.
فصل سوم با عنوان «آرمانشهرگراییِ بومی»، استعماری و پسااستعماری، به تعارضات حاصل از پدیده استعمار می‌پردازد؛ تعارضاتِ میان ایده‌های آرمانشهرگرایانه بومیان یک منطقه مستعمره با مهاجرینی که به‌قصد زندگی بهتر راهیِ آنجا میشوند. در این فصل اجتماعات مختلفی از سراسر دنیا بررسی شده‌اند: از اسرائیل و ایالات متحده آمریکا تا کانادا و استرالیا و زلاندنو و آفریقا... .
فصل چهارم که «آرمانشهرگرایی در سنت‌های دیگر» نام دارد، تجلی گرایش به آرمانشهر را در اجتماعات کشورهای چین و ژاپن و هند و نیز افریقا بررسی می‌کند. «آرمانشهرگرایی در سنت مسیحی»، عنوان فصل پنجم است که ایده زندگیِ بهتر را در سنت‌ها و مفاهیم متون مقدس مسیحیان ـ از کتاب مقدس، عهد قدیم، عهد جدید و شرح مکاشفات قدیسان مسیحی ـ جستجو و گزارش می‌کند.
فصل ششم، با نام «آرمانشهرگرایی و نظریه سیاسی»، به‌اختصار در پی تصویرِ ایده آرمانشهر در تئوری‌های جامعه‌شناسان و فیلسوفانی از کانت گرفته تا پوپر و ارنست بلوخ و بسیاری دیگران می‌رود. در این فصل از جمله، مفهوم «جهانی‌شدن» ایده‌ای آرمانشهرگرایانه تلقی شده و جدال‌های موافقین و مخالفین آن، از این منظر بررسی میشوند.
«آرمانشهر و ایدئولوژی»، عنوان فصل هفتم، برگرفته از کتابی به همین نام اثر کارل مانهایم ـ جامعه‌شناس آلمانی نیمه نخست قرن بیستم ـ گرفته شده و در آن از جمله به نظریات پل ریکور فیلسوف شهیر فرانسوی درباب ایدئولوژی پرداخته می‌شود.
در بخشی از مؤخره کتاب چنین می‌خوانیم: «آرمانشهر می‌توانند مانند تراژدی یونان باشد. انسان با مباهات سرسپرده آرمانشهر می‌شود و این‌گونه، مرزهای قلمروِ آن را زیرپا می‌گذارد. برای همین باید با کین‌جویی‌ها مقابله کند، در رسیدن به آرمانشهر بازماند، و به‌خاطر جسارتش در تلاش برای رسیدن به آرمانشهر تاوان دهد.» (ص130)
امیر یداله‌پور، مترجم سی‌ودوساله کتاب حاضر، پیش‌تر چهار کتاب دیگر با عناوین چشم‌اندازهای آرمانشهر (نوشته ادوارد راث‌استاین / نشرآگاه 1395)، بنیان محله‌های پایدار (آوی فریدمن / دانشگاه شهید بهشتی 1397)، بیست دقیقه در منهتن (مایکل سورکین / بان 1398) و معماری با همستان (لئون کریر / دفتر پژوهشهای فرهنگی 1398) را در حوزه‌های معماری و شهر ترجمه کرده است. وی همچنین ترجمه‌هایی در حوزه ادبیات داستانی دارد که ازجمله آنها ابیگیل (کریس ابانی / آگه 1400)، بورخس و اورانگوتان‌های ابدی (لوئیس‌فرناندو وریسیمو / بان 1399)، در قعر لانه‌ی خرگوش (خوان‌پابلو ویالوبوس / آگه 1399)، کفش‌های ایتالیایی (هنینگ مانکل / آگه 1397) و لندنی‌های تنها (سام سلون / بان 1399) هستند.
چاپ نخستِ «درآمدی کوتاه بر آرمانشهرگرایی»، در 147 صفحه، با ترجمه‌ای دقیق و روان از امیر یداله‌پور و ویرایش پریا عباسی، توسط نشر کرگدن به‌تازگی منتشر شده‌است. تیراژ کتاب 700 نسخه و بهای آن 40هزار تومان است.
