کتاب «مردم‌‏شناسی ارتباطی اسطوره در سینمای ایران: تحلیل دوره‌‏های انقلاب، جنگ و بازسازی» نوشته علی اسکندری توسط انتشارات سوره مهر منتشر و راهی بازار نشر شد.

مردم‌‏شناسی ارتباطی اسطوره در سینمای ایران: تحلیل دوره‌‏های انقلاب، جنگ و بازسازی»

به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، با ظهور سینما، این‌وسیله محمل مناسبی برای بازنمایی دنیای اسطوره‌‏ها شد؛ فیلم‏‌های سینمایی همان‌نقشی را در سنت اسطوره‌‏پردازی ایفا ‏کردند که اسطوره‌‏ها در دوران قدیم ایفاگر آن بودند و توانستند به توده‏‌های مردم راه پیدا کنند؛ گرچه ساختارهای روایتی توانستند به یک‌محتوا قالبی خوش بخشند و تأثیر محتوا را دوچندان کنند. بنابراین می‌‏توان گفت هنر داستان‏‌پردازی و روایت‌گری این‌قابلیت را دارد که جلوه روایت را افزایش دهد، روایت را جلوه بیشتری ببخشد و تأثیر پیام را چندین برابر کند. بنابراین استفاده از ساختار روایتی جذاب در کنار محتوای مناسب، درصورت تناسب با ویژگی‌‏های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هر دوره، به‌‏شکل کاملی تأثیرگذار است. کتاب «مردم‌‏شناسی ارتباطی اسطوره در سینمای ایران: تحلیل دوره‌‏های انقلاب، جنگ و بازسازی» نیز در راستای همین رویکرد و با استفاده از روش مردم‏‌شناسی ارتباطی به تحلیل تاریخی و جامعه‌‏شناسی سینمای سه دوره مذکور پرداخته و درنهایت، اسطوره قهرمان را در آثار این دوران از لحاظ ویژگی‏‌های شخصیتی مطالعه و مراحل سیر قهرمان را با استفاده از روش تحلیل روایت، تحلیل کرده است.

نویسنده کتاب پیش‌رو می‌گوید اسطوره‌ها، قصه‏‌ها، روایت‌‏ها و هرآنچه قابلیت به‏‌تصویرکشیدن رؤیاهای انسان را دارد، محل حضور قهرمانان خواهند بود؛ اما در دوره مدرن و به‌‏ویژه قرن بیستم، ابزار قصه‌گویی تازه‌‏ای در اختیار انسان‏‌ها قرار گرفت که می‌توانست رؤیاهایشان را بهتر از آنچه فکر می‏‌کردند، باز بنمایاند. این راوی جدید سینماست که انسان را به خیال می‌‏برد. او قهرمانانش را در سینما جست و جو می‌‏کند. درحقیقت، سینما برای آفرینش خطوط داستانی و اثرگذاری عمیق‌‏تر در ساختار و نقش‌‏مایه‌‏ها و سبک، پذیرای اسطوره‌‏ها شد و فیلم‏‌ها، دانسته یا ندانسته، عرضه‏‌کننده شکلی از جهان‏‌بینی و حامل نوعی فرهنگ خاص شدند و با جای‏‌دادن اساطیر در لابه‏‌لای زندگی انسان، آن را به کاربردی‌‏ترین شکل ممکن تبدیل کردند و مخاطب را با جهان اسطوره‌‏ها پیوند زدند.

از نظر اسکندری، نکته اصلی در مناسب‏‌سازی مضمونی اسطوره‌‏ای برای فیلم‏نامه امروزی، به‌‏روزرسانی آن متناسب با نیازها و دنیای مخاطبان امروزی است. مخاطب باید حس کند داستانی می‏‌بیند یا می‏‌شنود که متناسب با ویژگی‌‏ها و اتفاقات دوره‏‌ای است که وی در آن زندگی می‏‌کند. برای دستیابی به چنین هدفی، مطالعات مرتبط با مردم‌شناسی متناسب با هر دوره، به‏‌منظور شناخت باورها و ارزش‏‌های حاکم آن عصر در کنار شناخت گونه‏‌ها، کارکردها، ویژگی‌‏ها و جغرافیای اثر، فیلم‏نامه‌‏نویس را در نوشتن داستانی خلاقانه بر اساس اسطوره‌‏ها یاری می‏‌دهد. شناخت روایت داستانی در قالب مؤلفه‌‏های اسطوره‌‏ای و با توجه به مردم‏‌شناسی ارتباطی هر دوره (انقلاب، جنگ و بازسازی) و تحلیل روایت این آثار، دو ثمره دارد: از یک‏‌سو، موجب غنای آگاهی مخاطبان و تحلیلگران فیلم می‌‏شود و از سوی دیگر، مورد استفاده سینماگرانی قرار می‏‌گیرد که درصدد تولید متون رسانه‌‏ای برای پاسخ‏‌گویی به نیاز آن دوره مخاطبان‌‏اند. این کتاب به‏ لحاظ نظری سعی دارد به غنای ادبیات اسطوره‌‏ای، به‏‌خصوص در حوزه مردم‏شناسی ارتباطی در مطالعات رسانه‌‏ها، کمک کرده و جای خالی تحلیل متون رسانه‌‏ای را بر اساس نظریات این حوزه جبران کند.

مولف کتاب «مردم‌‏شناسی ارتباطی اسطوره در سینمای ایران» در نوشتن آن، از مفاهیم نظری یا اصولی استفاده‌ای کرده که پژوهشگران پیشین تا حدودی از آن‌ها استفاده کرده‌اند اما از حوزه مردم‏شناسی ارتباطی و تحلیل سه دوره، در کنار تحلیل شخصیت قهرمان (گونه، کارکرد، جنسیت، سن و مراحل فرازوفرود قهرمان در سه دوره نام‏برده) بهره‏‌گیری چندانی از آن‌ها نشده است. همچنین می‌گوید جامعه آماری و داده‌‏ها و شیوه‌‏های تحلیل متفاوتی برای نوشتن کتاب به کار برده است. به این‌ترتیب، مطالب کتاب ممکن است موجب آشنایی پژوهش‌گران با حوزه سینما و اسطوره و همچنین آشنایی فیلم‏‌سازان با اشکال قهرمانان تولیدشده در عرصه سینمای پس از انقلاب شود. طبیعتاً شناخت وضع سیاسی‏‌اجتماعی هر دوره و سپس تولید اسطوره‏‌های قهرمان متناسب با آن وضع و در نهایت شناخت دلایل اقبال مخاطبان به برخی فیلم‏‌ها، از نتایج دست‌‏یافتنی پژوهش این‌کتاب خواهد بود.

................ هر روز با کتاب ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...