زندگیِ کتابی | آرمان ملی


کیم میشل ریچاردسون [Kim Michele Richardson] نویسنده‌ معاصر آمریکایی است که حالا با رمان «کتابدار نهر ترابل‌سام» [The book woman of Troublesome Creek] شناخته می‌شود؛ رمانی که در سال 2019 منتشر شد و به فهرست پرفروش‌های نیویورک‌تایمز، لس‌آنجلس‌تایمز، یو‌اس‌تودی راه یافت و یکی از کتاب‌هاب برتر سال به انتخاب گودریدز شد. این رمان با ترجمه پروانه عزیزی از سوی نشر دیدآور منتشر شده است.



کیم میشل ریچاردسون در دوران کودکی، در یتیم‌خانه‌ای روستایی در کنتاکی به نام سنت توماس-سنت وینسنت اقامت داشت. در سال ۲۰۰۴، او به همراه خواهرانش و ۴۰ شاکی دیگر که در این مؤسسه، تحت مدیریت فرقه‌ خواهران خیریه و کلیسای کاتولیک رومی زندگی کرده بودند، علیه این سازمان شکایت کردند. آن‌ها ادعا کردند که بین دهه‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۷۰، سال‌ها مورد آزار و سوءاستفاده‌ سرپرستانشان قرار گرفته‌اند. ریچاردسون خاطرات خود از دوران حضور در این یتیم‌خانه در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ را در کتاب خاطراتش با عنوان «کودک شکست‌ناپذیر» روایت کرده است. در مه ۲۰۲۴، دانشگاه ایسترن کنتاکی به پاس «خدمت برجسته به هنر و فرهنگ» مدرک افتخاری دکترای علوم انسانی را به او اعطا کرد.

رمان «کتابدار نهر ترابل‌سام» تجربه‌ای شگفت‌انگیز و تأثیرگذار برای خوانندگان است؛ رمانی تاریخی که بر اساس واقعیات نوشته شده است. این داستان درباره‌ مردمانی با پوست آبی در کوه‌های آپالاچی و کتابدارانی است که کتاب‌ها را با اسب به روستاهای دورافتاده می‌رسانند.

داستان در سال ۱۹۳۶، در منطقه‌ نهر ترابل‌سام، کنتاکی رخ می‌دهد. شخصیت اصلی، کوسی مری کارتر، یکی از معدود بازماندگان «مردمان آبی» است. او معتقد است که آخرین فرد از این نژاد محسوب می‌شود. مردمان آبی به دلیل ظاهر متفاوتشان از سوی جامعه مورد نفرت و تبعیض قرار می‌گیرند؛ برخی آن‌ها را «شیطان» می‌دانند و برخی دیگر «سیاه‌پوست». بااین‌حال، کوسی مری با عشق و پشتکار، کتاب‌ها را به روستاهای دورافتاده می‌برد و سعی می‌کند عشق به مطالعه را در دل مردم زنده نگه دارد. او حتی به برخی از ساکنان محلی خواندن و نوشتن یاد می‌دهد.

مادر او درگذشته و پدرش نیز در معدن کار می‌کند؛ کاری بسیار خطرناک، به‌ویژه به دلیل فعالیت‌های اتحادیه‌ای‌اش. کوسی مری تنهاست و اغلب غذای کافی برای خوردن ندارد. بااین‌حال، شغل او به عنوان یک کتابدار اسب‌سوار، مأموریتی است که با تمام وجود دوست دارد.

یکی از زیبایی‌های این رمان، نمایش قدرت کتاب‌ها در تغییر زندگی انسان‌ها است. برای مردمانی که در انزوا و فقر شدید زندگی می‌کنند، کتاب‌ها پنجره‌ای به جهان هستند. هرکدام از خانواده‌هایی که کوسی مری به آن‌ها سر می‌زند، آرزوهایی دارند: یکی می‌خواهد آتش‌نشان شود، دیگری به دنبال یادگیری آشپزی است، و یکی دیگر می‌خواهد فرزندش تحصیل کند. کوسی مری برای هرکدام، کتاب یا مجله‌ای انتخاب می‌کند که بتواند به تحقق آرزوهایشان کمک کند.

او همچنین در زمان‌های آزاد خود، دفترچه‌هایی پر از نکات پزشکی، دستورهای آشپزی و راهکارهای خانه‌داری تهیه می‌کند و بین مردم پخش می‌کند تا همسایه‌ها بتوانند از دانش یکدیگر بهره ببرند. این کار احساس همبستگی و اتحاد میان مردم را تقویت می‌کند. حتی زمانی که یکی از پدران روستایی از این‌که بچه‌هایش به جای کار، مشغول خواندن هستند خشمگین می‌شود، کوسی مری او را متقاعد می‌کند که کتاب‌های پیشاهنگی درباره‌ شکار، ماهیگیری و گره‌زدن طناب را برای بچه‌هایش تهیه کند.

یکی دیگر از موضوعات اصلی رمان، نژادپرستی و تبعیض است. ریچاردسون این مسئله را با مهارت بسیار به تصویر می‌کشد. کوسی مری و پدرش بارها با این پرسش مواجه می‌شوند که آیا رنگ آبی پوستشان یک بیماری است یا بخشی از هویتشان. اگر راهی برای تغییر آن وجود داشته باشد، آیا باید این کار را انجام دهند؟ آیا این تغییر، بر هویت آن‌ها یا نحوه‌ برخورد دیگران با آن‌ها تأثیر می‌گذارد؟
در این کتاب، صحنه‌های تلخ و تکان‌دهنده‌ای از ظلم و نفرت نسبت به کسانی که متفاوت هستند به تصویر کشیده می‌شود. «مردمان آبی» شاید خاص و کمیاب باشند، اما شیوه‌ بدرفتاری مردم با آن‌ها، متأسفانه، در تاریخ بشر بسیار تکرار شده است.

در پایان کتاب، ریچاردسون توضیح می‌دهد که برای نوشتن این داستان، با خانواده‌های کنتاکی مصاحبه کرده و همچنین با محققان پزشکی گفتگو کرده است. او درباره‌ برنامه‌ی کتابداران اسب‌سوار که بخشی از «نیو دیل» بود، تحقیقات گسترده‌ای انجام داده است. این برنامه در دوران رکود اقتصادی طراحی شد تا هم برای زنان بی‌سرپرست فرصت شغلی ایجاد کند و هم به کاهش فقر فرهنگی در مناطق دورافتاده کمک کند. او همچنین توضیح می‌دهد که برای حفظ روایت داستانی، برخی تغییرات در خط زمانی اتفاقات ایجاد کرده است؛ زیرا پژوهش‌های پزشکی که در کتاب به آن‌ها اشاره می‌شود، درواقع چندین سال بعد انجام شده‌اند.

این کتاب، روایتی صمیمی، تأثیرگذار و درعین‌حال، بدون اغراق و احساسات‌گرایی افراطی است. نویسنده با مهارت، فقر، گرسنگی و تبعیض را در کنار مهربانی و همبستگی مردم در شرایط سخت به تصویر کشیده است. «کتابدار نهر ترابل‌سام» یک رمان تاریخی ارزشمند است که نشان می‌دهد چگونه مطالعه و کتاب‌ها می‌توانند زندگی انسان‌ها را تغییر دهند.