کتاب «مارکسیسم بدون مارکسیسم: درباره اشباح مارکسِ دریدا» با گردآوری و ترجمه محسن عباس زاده توسط نشر دمان منتشر شد. این اثر شامل مجموعه مقالاتی است درباره کتاب «اشباح مارکس» اثر ژاک دریدا.

مارکسیسم بدون مارکسیسم: درباره اشباح مارکسِ دریدا

به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، نشر دمان کتاب «مارکسیسم بدون مارکسیسم» را در ۱۷۶ صفحه و بهای ۶۴ هزار تومان منتشر کرد. کتاب شامل مجموعه مقالاتی به قلم تری ایگلتون، آنتونیو نگری، ارنستو لاکلا، سایمون کریچلی و استوارت سیم است.

محور کتاب پیش رو تفسیر و ارزیابی «اشباح مارکس» ژاک دریداست. دریدا با بازآفرینی مفاهیم فیلسوفان، متون خود آنها را در ساحتی ساختارزدایانه بسط و گسترش می‌دهد. در کتاب «اشباح مارکس» وی با به کارگیری مفهوم شبح، به ارائه خوانشی تازه از اندیشه مارکس و مارکسیسم می‌پردازد. صرف نظر از تفسیر مارکس توسط دریدا، خود مفهوم شبح و وجوه آن اهمیت اساسی پیدا می‌کند.

دریدا در «اشباح مارکس» در پی احیا یا بازگشتی دیگر به ایده‌های مارکس نیست، بلکه درصدد است با استفاده از فیگور انتقادی مارکس علیه هژمونی نولیبرال موضع گیری سیاسی کند. او مارکس را «شبح» یا «دیگری» نظم سرمایه‌داری می‌داند که می‌تواند همچون روح پدر هملت همواره احضار شود تا در مقابل ژست پیروزمندانه پایان تاریخ فوکویاما، ناتوانی لیبرال دموکراسی را در تحقق وعده‌هایش برملا کند.

شبح با گسترش قلمرو واقعیت و زمان، تفسیر متافیزیکی صلب از آنها را به چالش می‌کشد. شبح بودگی واقعیت اشاره به این امر دارد که واقعیت امری از پیش متعین و واقع شده نیست بلکه آن همواره در حال ساخته شدن است. شبح بودگی زمان نیز سیر خطی گذشته – حال – آینده را به پرسش می‌گیرد. اینها مفاهیم متافیزیکی از زمان هستند که مانع تحقق شبح بودگی زمان می‌شوند. علاوه بر این ظهور سیاسی و اجتماعی شبح بودگی نیز، تعریف تازه‌ای از کنش و مسئولیت سیاسی ارائه می‌دهد . کنش و مسئولیت سیاسی بدین معنا، به آینده وافقی برنامه ریزی شده معطوف نیست، بلکه کنش و مسئولیت سیاسی شبح وار، همواره در حال انجام و پذیرفتن باقی می‌ماند.

دریدا مارکسیسم را «وعده‌ای رهایی بخش» می‌داند که به رغم انحرافات نظری و عملی، نباید از روح «موعودگرایانه» آن دست کشید. نویسندگان این مجموعه به ارزیابی این شیوه خوانش دریدا از مارکس می‌پردازند. بنابراین، هدف اصلی کتاب حاضر طرح بحثی درباره مناسبات «واسازی» و «مارکسیسم» است.

................ هر روز با کتاب ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...