داستان‌های ساده و به دور از پیچیدگی | اعتماد


اگر تجربه زیستی را عامل موفقیت کتابی بدانیم بدون شک «زخم شیر» از این قاعده مستثنی نیست. مجموعه‌ای شامل 11 داستان کوتاه که همگی وامدار حال و هوای جنوب هستند. برخی در جنوب جنگ‌زده می‌گذرند و برخی در سایه مهاجرت از آنجا. راوی اکثر داستان‌ها اول شخص مفرد است که از منظر شخصیت‌های مختلفی چون نگهبان پارکینگ، کارگر مزرعه، دانشجو، معلم، نویسنده و... روایت شده‌اند. شیوه روایی صمد طاهری در بیشتر داستان‌ها ساده و دور از پیچیدگی است ولی آغاز پرکشش داستان و در ادامه‌ قصه‌پردازی موفق مخاطب را تا پایان داستان با خود همراه می‌سازد. آنچه به عنوان تجربه زیستی از آن یاد کردیم، مساله‌ای است که در اکثر داستان‌ها به وضوح به چشم می‌خورد. فضاسازی‌‌های ملموس داستان‌ها نشان از خاطرات نویسنده دارد. او مخاطبش را در فضای غریب داستان‌ رها می‌کند و در یادآوری تجربیات تلخ و گزنده با خود همراه می‌کند.

زخم شیر صمد طاهری

در داستان «زخم شیر» راوی پسر جوانی است که همراه با مادر و خواهرش خیجو در شهری جنگ‌زده و نیمه‌تخلیه زندگی می‌کند. وحشت از مرگ در لحظه لحظه زندگی‌شان به چشم می‌خورد و در عین حال عادی شده و جزئی از زندگی می‌نماید. راوی به توصیه ‌مادرش در خانه خالی همسایه‌ها پی غذا می‌گردد. به خیال اینکه وقتی برگشتند، قرضش را ادا کنند. خیجو دو کره‌بز را نگه داشته و از آنها محافظت می‌کند در حالی که اعضای خانه از ترس اصابت ترکش کپسول‌های گاز را بر سقف خانه گذاشته‌اند. داستان «زخم شی» مملو از تضاد‌هایی است که جنگ می‌تواند سر فکر و عمل آدم‌ها بیاورد و ارزش‌‌های زندگی را زیر سوال ببرد. و یا در داستان «در دام مانده مرغی» که از تاثیرگذارترین داستان‌های مجموعه است، همراه با راوی و برادرش می‌شویم که برای کار در مزارع از شهری به شهر دیگر می‌روند و به خاطر وجود بلقیس خواهرشان نمی‌توانند جایی ساکن بمانند. بلقیس که چشمانی زیبا و جذابیت زنانه دارد، توجه کارگران را به خود جلب می‌کند و دو برادر نمی‌توانند چشم از او بردارند تا جایی که دختر شب‌ها حق خوردن لیوان آبی ندارد که مجبور شود تنهایی برای رفع حاجت برود.

با این اوصاف در نهایت مورد تجاوز سرکارگر قرار می‌گیرد و دست اکبر برادر بزرگ‌تر به قتل آلوده می‌شود. داستان جایی داغ بر دل مخاطب می‌گذارد که دو برادر، خواهرشان را به خاطر کسب درآمد در جیرفت رها می‌کنند و او را به پیرمردی 70‌ساله محرم می‌کنند. در داستان «سفر سوم» راوی نویسنده‌ای است که به جنوب سفر کرده. او در باغستان‌ها و نخلستان‌ها دنبال الهامی برای نوشتن داستان است و در حال و هوای ساعدی و احمد محمود به سر می‌برد. در همین داستان که به شیوه داستان در داستان روایت شده به تلویح قصه دختری گفته می‌شود که توسط شوهر بیمارش، آزار می‌بیند. دختر که دوازده سال بیشتر ندارد همان شب از دنیا می‌رود. در کل نگاه طاهری به «زن» در بیشتر داستان‌ها نگاهی ظلم دیده است. زنانی که قربانی ظلم شوهر، برادر و ولی‌شان هستند. چه دختر داستان «نام آن پرنده چه بود؟» که توسط برادرش از ارتباط با کسی که دوستش دارد منع می‌شود. چه زن پرستار و تحصیلکرده داستان «چیز و فلان و بهمان و اینا» که خرج شوهر معتادش را می‌دهد و از او کتک می‌خورد و چه بلقیس در داستان «در دام مانده مرغی» علاوه بر اینها نویسنده از استفاده از موتیف در برخی داستان‌ها بهره جسته که به درک بیشتر داستان و زیبایی آن افزوده است. همچنین حیوانات در اغلب داستان‌ها نظیر«خروس»، «سگ ولگرد»، «زخم شیر» و... نقش برجسته‌ای را ایفا می‌کنند و به حس‌انگیزی داستان کمک کرده‌اند. گرچه در برخی داستان‌ها قلم نویسنده دچار اطاله کلام شده و حوصله مخاطب را سر می‌برد ولی در کل «زخم شیر» مجموعه داستانی‌ است که مخاطب از خوانش آن لذت می‌برد.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

کتاب جدید کانمن به مقایسه موارد زیادی در تجارت، پزشکی و دادرسی جنایی می‌پردازد که در آنها قضاوت‌ها بدون هیچ دلیل خاصی بسیار متفاوت از هم بوده است... عواملی نظیر احساسات شخص، خستگی، محیط فیزیکی و حتی فعالیت‌های قبل از فرآیند تصمیم‌گیری حتی اگر کاملاً بی‌ربط باشند، می‌توانند در صحت تصمیمات بسیار تاثیر‌گذار باشند... یکی از راه‌حل‌های اصلی مقابله با نویز جایگزین کردن قضاوت‌های انسانی با قوانین یا همان الگوریتم‌هاست ...
لمپن نقشی در تولید ندارد، در حاشیه اجتماع و به شیوه‌های مشکوکی همچون زورگیری، دلالی، پادویی، چماق‌کشی و کلاهبرداری امرار معاش می‌کند... لمپن امروزی می‌تواند فرزند یک سرمایه‌دار یا یک مقام سیاسی و نظامی و حتی یک زن! باشد، با ظاهری مدرن... لنین و استالین تا جایی که توانستند از این قشر استفاده کردند... مائو تسه تونگ تا آنجا پیش رفت که «لمپن‌ها را ذخایر انقلاب» نامید ...
نقدی است بی‌پرده در ایدئولوژیکی شدن اسلامِ شیعی و قربانی شدن علم در پای ایدئولوژی... یکسره بر فارسی ندانی و بی‌معنا نویسی، علم نمایی و توهّم نویسنده‌ی کتاب می‌تازد و او را کاملاً بی‌اطلاع از تاریخ اندیشه در ایران توصیف می‌کند... او در این کتاب بی‌اعتنا به روایت‌های رقیب، خود را درجایگاه دانایِ کل قرار داده و با زبانی آکنده از نیش و کنایه قلم زده است ...
به‌عنوان پیشخدمت، خدمتکار هتل، نظافتچی خانه، دستیار خانه سالمندان و فروشنده وال‌مارت کار کرد. او به‌زودی متوجه شد که حتی «پست‌ترین» مشاغل نیز نیازمند تلاش‌های ذهنی و جسمی طاقت‌فرسا هستند و اگر قصد دارید در داخل یک خانه زندگی کنید، حداقل به دو شغل نیاز دارید... آنها از فرزندان خود غافل می‌شوند تا از فرزندان دیگران مراقبت کنند. آنها در خانه‌های نامرغوب زندگی می‌کنند تا خانه‌های دیگران بی‌نظیر باشند ...
تصمیم گرفتم داستان خیالی زنی از روستای طنطوره را بنویسم. روستایی ساحلی در جنوب شهر حیفا. این روستا بعد از اشغال دیگر وجود نداشت و اهالی‌اش اخراج و خانه‌هایشان ویران شد. رمان مسیر رقیه و خانواده‌اش را طی نیم قرن بعد از نکبت 1948 تا سال 2000 روایت می‌کند و همراه او از روستایش به جنوب لبنان و سپس بیروت و سپس سایر شهرهای عربی می‌رود... شخصیت کوچ‌داده‌شده یکی از ویژگی‌های بارز جهان ما به شمار می‌آید ...