نورا و جویس | آرمان ملی


جنیفر ایگان نویسنده «ملاقات با جوخه آدمکش» که برای آن در سال 2011 جایزه پولیتزر گرفته، درباره «نورا وبستر» [Nora Webster] نوشته کالم توبین [Colm Tóibín] می‌نویسد: «با پذیرش ریسک نوشتن هشتمین رمان، خویشتنداری بنیادی توبین داستانی تکراری با درون‌مایه‌های بقا و سوگواری را به اثری با پرسش‌های سطح بالا مبدل می‌کند. حاصل این امر، رمانی برجسته است که در برخی لحظات آن زندگی روزمره حالتی اسرارآمیز پیدا می‌کند. ما اطلاعات چندانی درباره شخصیت نورا وبستر نداریم، اما همین مرموزبودن اوست که باعث می‌شود همه خوانندگان، احیای او را در خود احساس کنند.»

نورا وبستر [Nora Webster]  کالم تویبین [Colm Tóibín]

در ایرلند، تنها یک نورا وجود دارد- نورا بارنکل، همسر و منبع الهام جیمز جویس. کالم تویبین حتی در عنوان رمان جدید خود نیز به ایرلند و به تعبیری دیگر، به رابطه یکی از نویسندگان معاصر ایرلندی با جویس می‌پردازد، فردی که ادبیات ایرلند هنوز هم در سایه آثار اوست.

رمان «نورا وبستر»، داستان یک مادر بیوه سرسخت ایرلندی را به تصویر می‌کشد که در اواخر دهه 60 به همراه چهار فرزند خود در شهری در ایرلند زندگی می‌کند. مشکلات همچون توفانی در افق شروع به نزدیک‌شدن می‌کنند و کشور ایرلند نیز به اصطلاح در حال دگردیسی از «اولیس» به یکشنبه خونین است. به صراحت می‌توان این رمان را پژوهشی مهم درباره بیوگی و اندوه دانست؛ چراکه در آن، داستان زنی به تصویر کشیده شده که باید در بهار زندگی خود پی ببرد که چگونه می‌تواند بدون شوهر مرحومش موریس وبستر که شریک زندگی و غمخوار او بود زندگی کند.

رمان «نورا وبستر» نیز درست مانند «بروکلین» دیگر اثر تویبین درباره تبعید یک زن ایرلندی، با فوت یکی از اعضای خانواده شروع می‌شود. اما در موقعیتی مشابه ایلیش لیسی، برخلاف او که باید خود را مجددا تثبیت کند، نورا وبستر می‌بایست از طریق گفت‌وگویی خصوصی و دردناک‌تر بر قدرت خود بیافزاید، گویی که از نظر تویبین مرگ محرومیتی بزرگ‌تر از تبعید است.

تویبین پس از انتشار «بروکلین» گفت که جان مگاهرن به من آموخت که ایرادی ندارد مکررا درباره یک موضوع نوشت. داستان این «نورا وبستر» نیز با پیروی از «بروکلین»، ایرلند را به همان شکلی به تصویر می‌کشد که در حافظه و خیالات نویسنده شکل گرفته، اما با این تفاوت که وبستر به استثنای سفری به اسپانیا ایرلند را ترک نمی‌کند. او نیز مانند مردم کشور خود در دنیایی از کشیش‌ها، رقابت‌های جزیی مختص شهرهای کوچک و نوعی ملالت شهرستانی گرفتار شده، که تقریبا می‌توان گفت رنج و درماندگی او را از این معضل‌ها می‌رهاند. تویبین با مهارت و چیرگی، محبوس‌شدن نورا در اندوه و بیوگی خود، به جنون‌رسیدن او به‌دلیل همدردی همسایه‌ها و همچنین درماندگی او برای فرار از این محیط را به تصویر می‌کشد.

نورا برخلاف ایلیش لیسی، از اقیانوس اطلس عبور نمی‌کند، بلکه آوازخواندن را فرامی‌گیرد. تویبین که در ایجاز تبحر دارد، می‌نویسد که نورا با یافتن موسیقی افق‌هایی روشن و نوعی شروع تازه را در برابر خود می‌بیند. درعین‌حال، از آنجا که هیچ‌یک از نویسندگان ایرلندی که به زادگاه خود بازمی‌گردند قادر به خروج از سایه سنگین تاثیرات جویس نیستند، «نورا وبستر» بار بیان اطلاعاتی را که در «بروکلین» وجود نداشتند متحمل می‌شود؛ چراکه تویبین نیز ایرلند را در نقطه عطف آن بررسی می‌کند، شبکه‌ای بی‌نهایت جذاب از کنایه و تلمیح، که در آن معانی فرعی و ریزه‌کاری درهم تنیده می‌شوند. به بیان ساده‌تر، رمان تویبین تا حد زیادی دربردارنده نویسنده خود و رسایی پرطنین اوست.

تویبین کشور خود را دوست دارد. او اغلب در داستان‌های خود به ایرلند با شهرهای کوچک بازمی‌گردد، به‌ویژه بخش‌های دورافتاده جنوب شرقی این کشور که او کودکی خود را در آن سپری می‌کرد. این جامعه‌ای است که آن را از اعماق وجودش درک می‌کند و تاحدودی به‌دلیل اینکه اغلب او را از آنجا تبعید کرده‌اند، با اشتیاق به آن بازمی‌گردد. او نیز مانند جویس از توجه به جزییات زندگی روزمره مشعوف می‌شود. هنگامی که وبستر به شغل خود نزد جیبنی، کارفرمای شاخص محلی و صاحب همه چیزهای موجود در آن منطقه بازمی‌گردد، تویبین ماجراهای هیجان‌انگیز و مفرحی را از تجربیات او در بخش حسابداری استخراج می‌کند.

«نورا وبستر» یک داستان عاشقانه ایرلندی و نامه عاشقانه یکی از اساتید معاصر ایرلند به خوانندگان ایرلندی است. اما به شکلی ماهرانه از منبع اصلی خود به طریقی فراتر می‌رود که احتمالا خواندن آن به دامنه بسیار وسیع‌تری از مخاطبان توصیه شود.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...