کبریت بکش به خاموشی | آرمان ملی


دهه هفتاد، دهه ملی شدن شعر امروز بود و دهه سهم خواهی رعایای جوان و جویای نام از نیماخان بزرگ. و چون پروسه انحصار وراثت خوب مدیریت نشد، هر یک از وراث، خان بزرگ مزرعه کوچک خود شدند و ادعای خودمختاری کردند و اینچنین بود که صدای نیماخان ناشنیده ماند و تکثر صدا جایش را به هیاهوی راسته مسگران بخشید و شعر وارداتی از کافی شاپ‌های غرب در گونه‌ها و فرم‌های مختلف به مقابله با میراث ادب هزار ساله پرداخت.

اعطرافاط» رضا روشنی‌

نزاع کهنه و نو محافل ادبی را به بیراهه کشاند. شاعران ما نه غزل را از حافظانگی خود ارتقا دادند و نه شعر نو را از مرحله پیشنهادی نیما پیش بردند. حافظ، غزلسرایان را به سایه کشاند و شاملو شعر نوگویان را. غیر از حافظ و شاملو بقیه شاعران سایه نشین عرصات ادبی شدند. ازشعر دهه هفتاد هم، جسارت شاعران جوانش در یادها ماند و چندین دفتر و دستک شعر شاعران جوان در انبار شعر ناشران. حال شاملو رفته است و همین طور براهنی دهه چهل. از دهه هفتاد سه دهه فاصله گرفته‌ایم نه شعری بزرگ و نه شاعری غیرمترقبه پا به عرصه وجود گذاشته و نه منتقدی توانا پرورش یافته و نه از زنان شاعر جانشینی برای فروغ پاپیش گذاشته ونه از مجلات ادبی دهه پیش خبری هست. دانشکده‌های ادبیات ما هنوز هم که هنوز است به قول ایرج میرزا با شعر نو لج کرده/ دهنش را به همه کج کرده. در نیمه شب مستان هنوز هم شعر کوچه جاریست. آنکه در دهه پنجاه پرچمدار شعر دانشجویی بود از کوچه باغ‌های نیشابور به پستوی تصحیح متون خطی خزیده است و آن همه سابقه درخشان را انکار می‌کند.

در همین هیر و ویر مجموعه شعر «اعطرافاط»( اعترافات) با املای غلط از انتشارات هشت اهواز دغدغه‌های فکری متولد ۵۱ را منتشر کرده است تا یکی جرات کند و بگوید این شعر نیست، نمایشنامه است همان شعر_ داستان سابق. اعترافات تکان‌دهنده یک بادبادک باز میانسال_ رضا روشنی‌. شعرهایی که از زبان یک راوی دانای کل در پاسخ به جناب فاشگر سروده شده است.به بخش از صدای اعطرافاط گوش می‌سپاریم:

جهان سرد شده است
بیا رضا روشنی را از متن بیرون بکش...

جناب روشنی شبیه پیرمرد بوف کور است که در انزوای خود به ازدحام موریانه‌ها تن سپرده و آرام آرام تن می‌ساید. و گاه در هیات روزنامه‌نگاری است که وقایع روز را می‌نویسد و مرور می‌کند، گاه شمس پرنده ای است که در آسمان کلمات به پرواز درآمده تا قونیه را سرشار از مولانا کند و گاه شازده کوچولویی که سیاره به سیاره از رویا به واقعیت گام برمی‌دارد و به سوالات درونی خود پاسخ می‌دهد. مجموعه اعطرافاط به دایی ماشالله تقدیم شده که پارادوکسیکال می‌نماید...سخن گفتن با نسل کهنه به زبانی نو.

رضا روشنی این مجموعه را با دو نیم‌پرده کلاغ و شش پرده آذین بسته و ما را از هزارتوی بازی‌های زبانی و ارجاعات بینامتنی عبور می‌دهد. با غلط نویسی و غلط خوانی‌های عمدی ما را به شک و یقین می‌رساند. خواننده متن اگر باهوش نباشد آن را یک متن گیج کننده خواهد دید و زیر لب خواهد گفت: بیهوده سخن بدین درازی / تفسیر کبیر شیخ رازی. و اگر حواسش جمع باشد به رمزگشایی پیام‌ها می‌پردازد و به لذت متن می‌رسد:

کبریت بکش به خاموشی
کبریت بکش به فراموشی
به علائم منفی حیات
به هرچه که از اعتبار و اعتیاد آمده است

رضا روشنی پرده به پرده با ما کنار آمده است تا شعرهایش را بخوانیم و پرده از اسرار شعرهایش بگشاییم. اعترافات شاید همان رازهای در گلو مانده شعر امروز باشد، دردهای مشترک این‌مرز پرگهر. شعر خوزستان باید به این اعترافات پاسخ گوید. بزرگان خوزستان باید او را به جامعه ادبی معرفی کنند تا او در جای واقعی خود بنشیند و قدر بیند.

برای رضا روشنی که در این تاریکی شن‌ها به روشنی با ما حرف می‌زند، موفقیت آرزومندم. امید که تلاش جوانان در ارتقا وصیت نیماخان موثر افتد و شعر نوگرا امروز ایران جوان و شاداب راه خود را ادامه دهد و رضا روشنی چشم روشنی شعر امروز و فردا باشد.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

در کشورهای دموکراتیک دولت‌ها به‌طور معمول از آموزش به عنوان عاملی ثبات‌بخش حمایت می‌کنند، در صورتی که رژیم‌های خودکامه آموزش را همچون تهدیدی برای پایه‌های حکومت خود می‌دانند... نظام‌های اقتدارگرای موجود از اصول دموکراسی برای حفظ موجودیت خود استفاده می‌کنند... آنها نه دموکراسی را برقرار می‌کنند و نه به‌طور منظم به سرکوب آشکار متوسل می‌شوند، بلکه با برگزاری انتخابات دوره‌ای، سعی می‌کنند حداقل ظواهر مشروعیت دموکراتیک را به دست آورند ...
نخستین، بلندترین و بهترین رمان پلیسی مدرن انگلیسی... سنگِ ماه، در واقع، الماسی زردرنگ و نصب‌شده بر پیشانی یک صنمِ هندی با نام الاهه ماه است... حین لشکرکشی ارتش بریتانیا به شهر سرینگاپاتام هند و غارت خزانه حاکم شهر به وسیله هفت ژنرال انگلیسی به سرقت رفته و پس از انتقال به انگلستان، قرار است بر اساس وصیت‌نامه‌ای مکتوب، به دخترِ یکی از اعیان شهر برسد ...
تجربه‌نگاری نخست‌وزیر کشوری کوچک با جمعیت ۴ میلیون نفری که اکنون یک شرکت مشاوره‌ی بین‌المللی را اداره می‌کند... در دوران او شاخص سهولت کسب و کار از رتبه ١١٢ (در ٢٠٠۶) به ٨ (در ٢٠١۴) رسید... برای به دست آوردن شغلی مانند افسر پلیس که ماهانه ٢٠ دلار درآمد داشت باید ٢٠٠٠ دلار رشوه می‌دادید... تقریبا ٨٠درصد گرجستانی‌ها گفته بودند که رشوه، بخش اصلی زندگی‌شان است... نباید شرکت‌های دولتی به عنوان سرمایه‌گذار یک شرکت دولتی انتخاب شوند: خصولتی سازی! ...
هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...