کبریت بکش به خاموشی | آرمان ملی


دهه هفتاد، دهه ملی شدن شعر امروز بود و دهه سهم خواهی رعایای جوان و جویای نام از نیماخان بزرگ. و چون پروسه انحصار وراثت خوب مدیریت نشد، هر یک از وراث، خان بزرگ مزرعه کوچک خود شدند و ادعای خودمختاری کردند و اینچنین بود که صدای نیماخان ناشنیده ماند و تکثر صدا جایش را به هیاهوی راسته مسگران بخشید و شعر وارداتی از کافی شاپ‌های غرب در گونه‌ها و فرم‌های مختلف به مقابله با میراث ادب هزار ساله پرداخت.

اعطرافاط» رضا روشنی‌

نزاع کهنه و نو محافل ادبی را به بیراهه کشاند. شاعران ما نه غزل را از حافظانگی خود ارتقا دادند و نه شعر نو را از مرحله پیشنهادی نیما پیش بردند. حافظ، غزلسرایان را به سایه کشاند و شاملو شعر نوگویان را. غیر از حافظ و شاملو بقیه شاعران سایه نشین عرصات ادبی شدند. ازشعر دهه هفتاد هم، جسارت شاعران جوانش در یادها ماند و چندین دفتر و دستک شعر شاعران جوان در انبار شعر ناشران. حال شاملو رفته است و همین طور براهنی دهه چهل. از دهه هفتاد سه دهه فاصله گرفته‌ایم نه شعری بزرگ و نه شاعری غیرمترقبه پا به عرصه وجود گذاشته و نه منتقدی توانا پرورش یافته و نه از زنان شاعر جانشینی برای فروغ پاپیش گذاشته ونه از مجلات ادبی دهه پیش خبری هست. دانشکده‌های ادبیات ما هنوز هم که هنوز است به قول ایرج میرزا با شعر نو لج کرده/ دهنش را به همه کج کرده. در نیمه شب مستان هنوز هم شعر کوچه جاریست. آنکه در دهه پنجاه پرچمدار شعر دانشجویی بود از کوچه باغ‌های نیشابور به پستوی تصحیح متون خطی خزیده است و آن همه سابقه درخشان را انکار می‌کند.

در همین هیر و ویر مجموعه شعر «اعطرافاط»( اعترافات) با املای غلط از انتشارات هشت اهواز دغدغه‌های فکری متولد ۵۱ را منتشر کرده است تا یکی جرات کند و بگوید این شعر نیست، نمایشنامه است همان شعر_ داستان سابق. اعترافات تکان‌دهنده یک بادبادک باز میانسال_ رضا روشنی‌. شعرهایی که از زبان یک راوی دانای کل در پاسخ به جناب فاشگر سروده شده است.به بخش از صدای اعطرافاط گوش می‌سپاریم:

جهان سرد شده است
بیا رضا روشنی را از متن بیرون بکش...

جناب روشنی شبیه پیرمرد بوف کور است که در انزوای خود به ازدحام موریانه‌ها تن سپرده و آرام آرام تن می‌ساید. و گاه در هیات روزنامه‌نگاری است که وقایع روز را می‌نویسد و مرور می‌کند، گاه شمس پرنده ای است که در آسمان کلمات به پرواز درآمده تا قونیه را سرشار از مولانا کند و گاه شازده کوچولویی که سیاره به سیاره از رویا به واقعیت گام برمی‌دارد و به سوالات درونی خود پاسخ می‌دهد. مجموعه اعطرافاط به دایی ماشالله تقدیم شده که پارادوکسیکال می‌نماید...سخن گفتن با نسل کهنه به زبانی نو.

رضا روشنی این مجموعه را با دو نیم‌پرده کلاغ و شش پرده آذین بسته و ما را از هزارتوی بازی‌های زبانی و ارجاعات بینامتنی عبور می‌دهد. با غلط نویسی و غلط خوانی‌های عمدی ما را به شک و یقین می‌رساند. خواننده متن اگر باهوش نباشد آن را یک متن گیج کننده خواهد دید و زیر لب خواهد گفت: بیهوده سخن بدین درازی / تفسیر کبیر شیخ رازی. و اگر حواسش جمع باشد به رمزگشایی پیام‌ها می‌پردازد و به لذت متن می‌رسد:

کبریت بکش به خاموشی
کبریت بکش به فراموشی
به علائم منفی حیات
به هرچه که از اعتبار و اعتیاد آمده است

رضا روشنی پرده به پرده با ما کنار آمده است تا شعرهایش را بخوانیم و پرده از اسرار شعرهایش بگشاییم. اعترافات شاید همان رازهای در گلو مانده شعر امروز باشد، دردهای مشترک این‌مرز پرگهر. شعر خوزستان باید به این اعترافات پاسخ گوید. بزرگان خوزستان باید او را به جامعه ادبی معرفی کنند تا او در جای واقعی خود بنشیند و قدر بیند.

برای رضا روشنی که در این تاریکی شن‌ها به روشنی با ما حرف می‌زند، موفقیت آرزومندم. امید که تلاش جوانان در ارتقا وصیت نیماخان موثر افتد و شعر نوگرا امروز ایران جوان و شاداب راه خود را ادامه دهد و رضا روشنی چشم روشنی شعر امروز و فردا باشد.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

کتاب جدید کانمن به مقایسه موارد زیادی در تجارت، پزشکی و دادرسی جنایی می‌پردازد که در آنها قضاوت‌ها بدون هیچ دلیل خاصی بسیار متفاوت از هم بوده است... عواملی نظیر احساسات شخص، خستگی، محیط فیزیکی و حتی فعالیت‌های قبل از فرآیند تصمیم‌گیری حتی اگر کاملاً بی‌ربط باشند، می‌توانند در صحت تصمیمات بسیار تاثیر‌گذار باشند... یکی از راه‌حل‌های اصلی مقابله با نویز جایگزین کردن قضاوت‌های انسانی با قوانین یا همان الگوریتم‌هاست ...
لمپن نقشی در تولید ندارد، در حاشیه اجتماع و به شیوه‌های مشکوکی همچون زورگیری، دلالی، پادویی، چماق‌کشی و کلاهبرداری امرار معاش می‌کند... لمپن امروزی می‌تواند فرزند یک سرمایه‌دار یا یک مقام سیاسی و نظامی و حتی یک زن! باشد، با ظاهری مدرن... لنین و استالین تا جایی که توانستند از این قشر استفاده کردند... مائو تسه تونگ تا آنجا پیش رفت که «لمپن‌ها را ذخایر انقلاب» نامید ...
نقدی است بی‌پرده در ایدئولوژیکی شدن اسلامِ شیعی و قربانی شدن علم در پای ایدئولوژی... یکسره بر فارسی ندانی و بی‌معنا نویسی، علم نمایی و توهّم نویسنده‌ی کتاب می‌تازد و او را کاملاً بی‌اطلاع از تاریخ اندیشه در ایران توصیف می‌کند... او در این کتاب بی‌اعتنا به روایت‌های رقیب، خود را درجایگاه دانایِ کل قرار داده و با زبانی آکنده از نیش و کنایه قلم زده است ...
به‌عنوان پیشخدمت، خدمتکار هتل، نظافتچی خانه، دستیار خانه سالمندان و فروشنده وال‌مارت کار کرد. او به‌زودی متوجه شد که حتی «پست‌ترین» مشاغل نیز نیازمند تلاش‌های ذهنی و جسمی طاقت‌فرسا هستند و اگر قصد دارید در داخل یک خانه زندگی کنید، حداقل به دو شغل نیاز دارید... آنها از فرزندان خود غافل می‌شوند تا از فرزندان دیگران مراقبت کنند. آنها در خانه‌های نامرغوب زندگی می‌کنند تا خانه‌های دیگران بی‌نظیر باشند ...
تصمیم گرفتم داستان خیالی زنی از روستای طنطوره را بنویسم. روستایی ساحلی در جنوب شهر حیفا. این روستا بعد از اشغال دیگر وجود نداشت و اهالی‌اش اخراج و خانه‌هایشان ویران شد. رمان مسیر رقیه و خانواده‌اش را طی نیم قرن بعد از نکبت 1948 تا سال 2000 روایت می‌کند و همراه او از روستایش به جنوب لبنان و سپس بیروت و سپس سایر شهرهای عربی می‌رود... شخصیت کوچ‌داده‌شده یکی از ویژگی‌های بارز جهان ما به شمار می‌آید ...