فروپاشی جهان | سازندگی


گور ویدال [Gore Vidal] از برجسته‌ترین و جنجال‌برانگیز‌ترین رمان‌نویس‌های آمریکایی است که او را با رمان تاریخی «آفرینش» می‌شناسند؛ رمانی که ترجمه فارسی آن موجب شد تا چهره‌های سرشناسی چون یداله رویایی و مسعود بهنود در ستایش آن دست به قلم ببرند و آن را یکی از موفق‌ترین آثار ترجمه فارسی برشمرند که تاثیر زیادی بر آنها داشته است. حضور ایران (و نگاه متفاوت او به سیاست‌های آمریکا) در بسیاری از رمان‌های تاریخی گور ویدال، لذت خواندن رمان‌های او را برای خواننده فارسی‌زبان دوچندان کرده و همین امر موجب ترجمه بسیاری از آثار او به فارسی شده است.

خلاصه کتاب معرفی کالکی» [Kalki] گور ویدال [Gore Vidal]،

به‌تازگی نشر فرهنگ معاصر، رمان «کالکی» [Kalki] را با ترجمه فریدون مجلسی از این نویسنده منتشر کرده است.

کالکی یک رمان پیش و پساآخرزمانی است که در سال ۱۹۷۸ منتشر شد و در همان سال به مرحله نهایی جایزه ادبی نبولا راه یافت. آر. زی. شپرد، منتقد تایم، «کالکی» را نمایشی آخرزمانی بر‌شمرد که با زبردستی مفاهیمی از قبیل فمینیسم، عرفان، علوم تخیلی، تخیلات علمی، قانون دوم ترمودینامیک، قانون اول بقا، مد و حیله‌گری حیوانی پایین را ترکیب می‌کند و دارای طرحی است که به‌طرز شرورانه‌ای هوشمندانه است. اورسن اسکات کارد نویسنده و منتقد نیز در ستایش آن نوشت: «کالکی این احساس حزن‌انگیز را در خواننده تداعی می‌کند؛ اینکه چهار میلیارد نفر بدون هراس و بدون داشتن فرصت برای آلوده‌ساختن آخرین لحظات زندگی خود به توبه یا طمع به‌طور ناگهانی ناپدید شوند.»

داستان «کالکی» از این قرار است: تدی توسط روزنامه‌ای استخدام می‌شود تا به کاتماندو برود تا روی داستان کالکی کار کند، یک سرباز سابق آمریکایی بلوند و زیبا، که رهبری یک فرقه ثروتمند هندو را بر عهده دارد و موعظه می‌کند که جهان در سوم آوریل به پایان خواهد رسید. تدی به شرق می‌رود، بمبی را در هواپیما پیدا می‌کند، ماموران سیا را در لباس مبدل می‌بیند و شواهدی مبنی بر قاچاق مواد مخدر را در همه‌جا می‌یابد، اما با وجود این، او عاشق کالکی می‌شود - و او هم متقابلا او را تبدیل به یکی از پنج استاد کاملی می‌کند که از آخرزمان جان سالم به‌در خواهند برد. با تبلیغات تدی، کالکی و همراهانش به ایالات متحده می‌روند، با سیاستمداران سالخورده و اوباش همنشین می‌شوند و تجمعی بزرگ در میدان مدیسون را تدارک می‌بینند که ظاهرا کالکی در آنجا ترور می‌شود، اما در واقعیت این‌گونه نیست.

«کالکی» علاوه بر شباهات‌هایی با «قلعه مالویل» شاهکار روبر مرل، به «گهواره گربه»ی کورت ونه‌گات نیز شباهت‌هایی دارد، اما اثری مستقل از همه آنها است. اگر فرض بگیریم گور ویدال آن را به‌عنوان مقدمه‌ای جدی برای وقایع پیش رو نوشته باشد، وضعیت حتی بدتر نیز می‌شود: جهان پایان می‌یابد، همانطور که کالکی وعده داده بود و تحت‌تاثیر تدی، بدون اینکه خودش بداند با پخش ویروسی کشنده با هواپیما مقدمات وقوع آن را مهیا کرد. صفحات آخر کتاب که در آن پنج استاد کامل در زمین متروک پرسه می‌زنند و نمی‌توانند نسل جدیدی را تکثیر کنند و گسترش دهند به‌خوبی نگاشته شده است. به‌نظر می‌رسد ویدال واقعا معتقد است که کاهش استانداردها و افزایش آنتروپی، آخرزمان را به ارمغان خواهد آورد (پایان دنیا و سرما نزدیک است) - اما این حماقت راهی برای مبارزه با آن نیست. درواقع، اگر کالکی «رمانی حقیقی» از این رمان‌نویس برجسته باشد، به‌نظر می‌رسد که آخرزمان از قبل در عرصه ادبیات آغاز شده است.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

ما خانواده‌ای یهودی در رده بالای طبقه متوسط عراق بودیم که بر اثر ترکیبی از فشارهای ناشی از ناسیونالیسم عربی و یهودی، فشار بیگانه‌ستیزی عراقی‌ها و تحریکات دولت تازه ‌تأسیس‌شده‌ی اسرائیل جاکن و آواره شدیم... حیاتِ جاافتاده و عمدتاً رضایت‌بخش یهودیان در کنار مسلمانان عراق؛ دربه‌دری پراضطراب و دردآلود؛ مشکلات سازگار‌ شدن با حیاتی تازه در ارض موعود؛ و سه سال عمدتاً ناشاد در لندن: تبعید دوم ...
رومر در میان موج نویی‌ها فیلمساز خاصی‌ست. او سبک شخصی خود را در قالب فیلم‌های ارزان قیمت، صرفه‌جویانه و عمیق پیرامون روابط انسانی طی بیش از نیم قرن ادامه داده است... رومر حتی وقتی بازیگرانی کاملاً حرفه‌ای انتخاب می‌کند، جنس بازیگری را معمولاً از شیوه‌ی رفتار مردم معمولی می‌گیرد که در دوره‌ای هدف روسلینی هم بود و وضعیتی معمولی و ظاهراً کم‌حادثه، اما با گفت‌وگوهایی سرشار از بارِ معنایی می‌سازد... رومر در جست‌وجوی نوعی «زندگی‌سازی» است ...
درباریان مخالف، هر یک به بهانه‌ای کشته و نابود می‌شوند؛ ازجمله هستینگز که به او اتهام رابطه پنهانی با همسر پادشاه و نیز نیت قتل ریچارد و باکینگهم را می‌زنند. با این اتهام دو پسر ملکه را که قائم‌مقام جانشینی پادشاه هستند، متهم به حرامزاده بودن می‌کنند... ریچارد گلاستر که در نمایشی در قامت انسانی متدین و خداترس در کلیسا به همراه کشیشان به دعا و مناجات مشغول است، در ابتدا به‌ظاهر از پذیرفتن سلطنت سرباز می‌زند، اما با اصرار فراوان باکینگهم، بالاخره قبول می‌کند ...
مردم ایران را به سه دسته‌ی شیخی، متشرعه و کریم‌خانی تقسیم می‌کند و پس از آن تا انتهای کتاب مردم ایران را به دو دسته‌ی «ترک» و «فارس» تقسیم می‌کند؛ تقسیم مردمان ایرانی در میانه‌های کتاب حتی به مورد «شمالی‌ها» و «جنوبی‌ها» می‌رسد... اصرار بیش‌از اندازه‌ی نویسنده به مطالبات قومیت‌ها همچون آموزش به زبان مادری گاهی اوقات خسته‌کننده و ملال‌آور می‌شود و به نظر چنین می‌آید که خواسته‌ی شخصی خود اوست ...
بی‌فایده است!/ باد قرن‌هاست/ در کوچه‌ها/ خیابان‌ها/ می‌چرخد/ زوزه می‌کشد/ و رمه‌های شادی را می‌درد./ می‌چرخم بر این خاک/ و هرچه خون ماسیده بر تاریخ را/ با اشک‌هایم می‌شویم/ پاک نمی‌شود... مانی، وزن و قافیه تنها اصولی بودند که شعر به وسیلهء آنها تعریف می‌شد؛ اما امروزه، توجه به فرم ذهنی، قدرت تخیل، توجه به موسیقی درونی کلمات و عمق نگاه شاعر به جهان و پدیده‌های آن، ورای نظام موسیقایی، لازمه‌های شعری فاخرند ...