یک عشق جدید پیدا کن! | مهر


این روزها که بازار کتاب ایران از رمان‌های عاشقانه پر است چرا باید به سراغ کتابی مثل «خسروِ شیرین» رفت؟ کتابی که از همان عنوانش پیداست چگونه اثری است. عنوان اثر با واضح‌ترین صدای ممکن فریاد می‌زند که من اثری عاشقانه هستم و از عشق می‌گویم. واقعاً علت ارزشمندی این کتاب چیست؟

خسرو شیرین خسرو باباخانی

نوشتن داستان عاشقانه جرم نیست اما آنقدر از جهات مختلف درباره ابعاد گوناگون آن داستان نوشته شده است که حرف چندانی برای گفتن باقی نمی‌ماند. اما خسرو باباخانی سعی کرده است در جدیدترین رمانش، فضایی متفاوت را ارائه کند.

داستان از نوجوانی قهرمان داستان، خسرو شروع می‌شود. عشق کمرنگی که او به میترا، خواهر دوستش دارد بعد از یک دعوای ساده رنگ دیگری می‌گیرد. اما رفتار خسرو، برخلاف آدمهای عاشق داستان‌های دیگر است. او پای آن عشق نمی‌ماند، بلکه تصمیم میگیرد عشق را دوباره تجربه کند! در کمتر داستان عاشقانه‌ی تاکنون چنین تجربه فرمی را شاهد بوده‌ایم که نه یک داستان عاشقانه که چندین داستان عاشقانه را در یک کتاب تجربه کنیم.

این مسئله، حاوی چند نکته است. شکستن کلیشه عشق فقط یک بار رخ می‌دهد. در همه داستان‌ها قهرمان یا پای عشقش می‌ماند یا در اثر ضعف شخصیت بی‌خیال می‌شود و ناکام می‌ماند. اما خسروی شیرین، صحبت از راه سومی می‌کند، یک عشق جدید پیدا کن!

دوم اینکه خسرو شیرین، مسئله عشق را عفیفانه و در عین حال موشکافانه و دقیق نشان می‌دهد. از عشق‌های پاک و بی‌آلایش نوجوانی تا عشق‌های هورمونی به یک خواننده پاپ دوره پهلوی تا عشق‌های مبارزاتی! این عشق‌ها خطی هستند. در رمان درگیر مثلث‌ها و مربع‌های عاشقانه نیستیم بلکه هر کدام یکی پس از دیگری می‌آیند و از این جهت است که عفیف است و پرده‌دری نمی‌کند.

ویژگی دیگر این رمان، اثرگذاری متقابل آن بر دیگر مسائل است. نویسنده عشق را در خلاء خلق نکرده است بلکه به جنبه‌های مختلف اتفاقات زمانه هم پرداخته و عشق را در آن دخیل کرده است و فرصت مناسبی را برای تغییر و تحول در شخصیت داستانش ایجاد کرده است.

در کنار تمام این مسائل، فضای رفاقت، دوستی و صمیمتی در کتاب وجود دارد که در کمتر کتابی در چنین سطح وجود دارد. خسروی شیرین، فقط داستان دلدادگی نیست. جوانمردی و وطن‌پرستی و مبارزه هم در آن نقش زیادی دارد. این مسائل هم تنها در سطح شعار و کلمات کلیشه‌ای و دهان‌پرکن نیامده است، بلکه در تار و پود رمان نقش بسته و حتی در لحظاتی که قهرمان داستان در زندان ضدخرابکاری ساواک در آبادان شکنجه می‌شود می‌توان هم ردپای وطن‌دوستی را دید هم اثری از عشق یافت.البته بهتر بود نویسنده در اثر خود، به سال‌های بعدتر زندگی قهرمانش را می‌پرداخت تا مخاطب از دچار شدن به سردرگمی احتمالی دور بماند.

با این حال، کتاب خسرو شیرین، رمان محترمی است که باید آن را ارزشمند شمرد. این احترام نیز از سر شهرت نسبی که به‌خاطر ارزش‌های درونی خود کتاب است. باباخانی در اثر خود، هم کلیشه‌ها را شکسته و هم آن را در قالبی درست و مخاطب‌پسند ارائه کرده است.

خسرو شیرین، به قلم خسرو باباخانی نوشته شده است و کتابستان معرفت آن را در صفحه و با قیمت 52 هزار تومان روی پیشخان کتابفروشی‌ها آورده است.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

لمپن نقشی در تولید ندارد، در حاشیه اجتماع و به شیوه‌های مشکوکی همچون زورگیری، دلالی، پادویی، چماق‌کشی و کلاهبرداری امرار معاش می‌کند... لمپن امروزی می‌تواند فرزند یک سرمایه‌دار یا یک مقام سیاسی و نظامی و حتی یک زن! باشد، با ظاهری مدرن... لنین و استالین تا جایی که توانستند از این قشر استفاده کردند... مائو تسه تونگ تا آنجا پیش رفت که «لمپن‌ها را ذخایر انقلاب» نامید ...
نقدی است بی‌پرده در ایدئولوژیکی شدن اسلامِ شیعی و قربانی شدن علم در پای ایدئولوژی... یکسره بر فارسی ندانی و بی‌معنا نویسی، علم نمایی و توهّم نویسنده‌ی کتاب می‌تازد و او را کاملاً بی‌اطلاع از تاریخ اندیشه در ایران توصیف می‌کند... او در این کتاب بی‌اعتنا به روایت‌های رقیب، خود را درجایگاه دانایِ کل قرار داده و با زبانی آکنده از نیش و کنایه قلم زده است ...
به‌عنوان پیشخدمت، خدمتکار هتل، نظافتچی خانه، دستیار خانه سالمندان و فروشنده وال‌مارت کار کرد. او به‌زودی متوجه شد که حتی «پست‌ترین» مشاغل نیز نیازمند تلاش‌های ذهنی و جسمی طاقت‌فرسا هستند و اگر قصد دارید در داخل یک خانه زندگی کنید، حداقل به دو شغل نیاز دارید... آنها از فرزندان خود غافل می‌شوند تا از فرزندان دیگران مراقبت کنند. آنها در خانه‌های نامرغوب زندگی می‌کنند تا خانه‌های دیگران بی‌نظیر باشند ...
تصمیم گرفتم داستان خیالی زنی از روستای طنطوره را بنویسم. روستایی ساحلی در جنوب شهر حیفا. این روستا بعد از اشغال دیگر وجود نداشت و اهالی‌اش اخراج و خانه‌هایشان ویران شد. رمان مسیر رقیه و خانواده‌اش را طی نیم قرن بعد از نکبت 1948 تا سال 2000 روایت می‌کند و همراه او از روستایش به جنوب لبنان و سپس بیروت و سپس سایر شهرهای عربی می‌رود... شخصیت کوچ‌داده‌شده یکی از ویژگی‌های بارز جهان ما به شمار می‌آید ...
نگاه تاریخی به جوامع اسلامی و تجربه زیسته آنها نشان می‌دهد که آنچه رخ داد با این احکام متفاوت بود. اهل جزیه، در عمل، توانستند پرستشگاه‌های خود را بسازند و به احکام سختگیرانه در لباس توجه چندانی نکنند. همچنین، آنان مناظره‌های بسیاری با متفکران مسلمان داشتند و کتاب‌هایی درباره حقانیت و محاسن آیین خود نوشتند که گرچه تبلیغ رسمی دین نبود، از محدودیت‌های تعیین‌شده فقها فراتر می‌رفت ...