ماجراجویی در خیابان‌های لندن | ایبنا


مجموعه‌ «ادگار آلن پوی جوان» [El joven Poe] اثر کوکا کانالس [Cuca Canals]، یکی از هوشمندانه‌ترین پروژه‌های ادبی در حوزه‌ ادبیات نوجوان است که نشر هوپا با ترجمه‌ سعید متین به بازار عرضه کرده است. این مجموعه با رویکردی «فراداستانی»، سراغِ ریشه‌های نبوغِ پدر ادبیات جنایی و پلیسی جهان رفته است.



ادگار آلن پو در تاریخ ادبیات، جایگاهی اسطوره‌ای دارد؛ او بنیان‌گذار داستان پلیسی مدرن، استاد مسلم ژانر وحشت و معماری است که بن‌مایه‌های روان‌شناختی را وارد نثر کرد. اما پرسشی که همیشه برای مخاطبان مطرح بوده این است: «ذهنِ پوی نابغه، پیش از آنکه به آن نویسنده‌ رنجور و مشهور تبدیل شود، چگونه عمل می‌کرد؟»
کوکا کانالس، نویسنده‌ اسپانیایی، با هوشمندی تمام، ادگار آلن پو را به دوران نوجوانی‌اش بازمی‌گرداند. او در این مجموعه، «پو» را به عنوان پسری یازده-دوازده ساله تصویر می‌کند که در مدرسه‌ای در لندن درس می‌خواند. کانالس با استفاده از اِلمان‌های بیوگرافیک واقعی (مثل دوران تحصیل پو در انگلستان)، جهانی خیالی می‌سازد که در آن، نطفه‌ داستان‌های مشهور پو در سرِ او بسته می‌شود. این مجموعه تنها یک سری داستان پلیسی نیست؛ بلکه نوعی «ادای دین» به تاریخ ادبیات است که با لحنی طنزآلود، پرتعلیق و گاهی گوتیک روایت می‌شود.

راز جنایت خیابان مورگ؛ بازخوانی نخستین معمای تاریخ
این کتاب نخستین جلد از مجموعه است که مستقیماً به مشهورترین داستان کوتاه پو (که نخستین داستان کارآگاهی جهان محسوب می‌شود) ارجاع دارد.
در این روایت، ادگار نوجوان به همراه دوست وفادارش «بِرنارد»، با جنایتی هولناک و ظاهراً غیرممکن روبه‌رو می‌شوند. جسد زنی در خانه‌ای پیدا شده که تمام درها و پنجره‌هایش از داخل بسته بوده است. پلیس در مانده است، اما ادگار با آن نگاهِ تحلیلی و «استنتاجی» منحصربه‌فردش، شروع به کنار هم گذاشتن قطعات پازل می‌کند.

کانالس در این جلد، تقابل میان «منطقِ محض» و «خرافه» را به نمایش می‌گذارد. درحالی‌که دیگران به دنبال ردپای شیاطین یا نیروهای ماورایی هستند، ادگار به جزئیات فیزیکی خیره می‌شود. یکی از جذابیت‌های این جلد، حضور شخصیت «آگوست دوپن» (کارآگاه مشهور داستان‌های پو) به شکلی متفاوت در داستان است. نویسنده با ظرافت، فرآیند تبدیل‌شدن یک پسربچه‌ کنجکاو به یک نابغه‌ تحلیل‌گر را نشان می‌دهد.

این اثر به دلیل رویکرد آموزشی‌اش در معرفی منطق و استدلال به نوجوانان، مورد تحسین منتقدان قرار گرفته است. نویسنده موفق شده خشونتِ عریانِ نسخه‌ کلاسیک را برای مخاطب نوجوان تعدیل کند، بدون آنکه از هیجان و اتمسفرِ رازآلود آن بکاهد.

قتل عجیب ماری روژه؛ تلفیق واقعیت و خیال
جلد دوم مجموعه، بازسازی داستانی است که پو براساس یک پرونده‌ واقعی قتل در نیویورک نوشته بود. کانالس این‌بار ماجرا را به فضای مه‌آلود و سنگفرش‌های خیس لندن منتقل می‌کند.
«ماری روژه»، دختر محبوب و زیبایی است که ناگهان ناپدید می‌شود و مدتی بعد، جسدش پیدا می‌شود. شهر در بهت فرو رفته و شایعات عجیبی درباره‌ قاتل بر سر زبان‌ها است. ادگار پوی جوان در این داستان، بیشتر از آنکه به شواهد فیزیکی تکیه کند، به «روان‌شناسیِ جمعیت» و «تحلیلِ روزنامه‌ها» می‌پردازد.

نکته‌ درخشان این جلد، نمایشِ قدرتِ رسانه و شایعه است. ادگار به ما یاد می‌دهد که چگونه اخبار کذب را از حقیقت جدا کنیم. او نشان می‌دهد که گاهی حقیقت، زیر لایه‌های ضخیمی از قضاوت‌های نادرست مردم دفن شده است. طنزِ نهفته در دیالوگ‌های میان ادگار و برنارد، تلخیِ موضوع قتل را تلطیف می‌کند و به خواننده اجازه می‌دهد پا‌به‌پای کارآگاه جوان، در فرآیند حل معما مشارکت کند.

کانالس در این جلد، ادگار را نه یک ابرقهرمان، بلکه نوجوانی با ضعف‌ها و تردیدهای خاص خودش نشان می‌دهد. این «انسانی‌سازی» باعث می‌شود مخاطب نوجوان به راحتی با او همذات‌پنداری کند و یاد بگیرد که تفکر انتقادی، مهارتی است که باید با تمرین به دست آورد.

عمارت وحشت؛ ادای دین به «سقوط خاندان آشر»
این جلد، اوجِ هنرِ کانالس در بازآفرینی اتمسفر گوتیک و ترسناکِ آثار پو برای نوجوانان است. این کتاب به نوعی بازخوانی داستانِ «سقوط خاندان آشر» محسوب می‌شود.
ادگار به همراه دوستش به عمارتی قدیمی و رو به ویرانی دعوت می‌شوند؛ خانه‌ای که گویی خودش نفس می‌کشد و دیوارهایش لبریز از اسرار تاریک است. خانواده‌ای که در این عمارت زندگی می‌کنند، دچار نوعی مالیخولیای جمعی و ترس از یک نفرین قدیمی هستند. در اینجا، ادگار با معمایی روبه‌رو می‌شود که مرز میان بیماری روانی و ماوراءالطبیعه است.

«عمارت وحشت» به موضوعاتی چون ترس از مرگ، زنده به گورشدن (یکی از تم‌های همیشگی پو) و زوالِ عقل می‌پردازد. نویسنده با مهارتی ستودنی، حسِ تعلیق و وحشت را بدون استفاده از خون‌ریزی‌های مرسوم، و تنها با استفاده از «توصیفِ فضا» ایجاد می‌کند. توصیفِ باد که در راهروهای تاریک می‌پیچد و پرتره‌هایی که انگار چشم‌هایشان حرکت می‌کند، لرزه بر اندام خواننده می‌اندازد.

این کتاب برای نوجوانی که می‌خواهد با ادبیات گوتیک آشنا شود، بهترین مدخل است. کانالس به خوبی نشان می‌دهد که چگونه یک مکان (عمارت) می‌تواند خودش به یک شخصیت تبدیل شود. ادگار در این جلد، با بزرگ‌ترین دشمنش یعنی «ترسِ خودش» روبه‌رو می‌شود.

لذتِ ماجراجویی با ادگار آلن پوی جوان
در دنیای امروز که قفسه‌ کتاب‌فروشی‌ها لبریز از فانتزی‌های جادویی است، مجموعه‌ «ادگار آلن پوی جوان» جادویی از جنس «خرد» و «منطق» را به مخاطب عرضه می‌کند. کوکا کانالس با هوشمندی، نوجوانان را به دستیارانِ جست‌وجوگرِ یکی از باهوش‌ترین نویسندگان تاریخ تبدیل کرده و به آن‌ها یادآوری می‌کند که ذهن انسان قدرتمندترین ابزار برای گشودن گرهِ پیچیده‌ترین معماها است. این مجموعه با تکیه بر ریتمی تند و شخصیت‌پردازی‌های جذاب، فراتر از یک سرگرمیِ صرف، ذهن نوجوان را «فعال» بار می‌آورد و با آموزش مفاهیم استنتاجی در میانه متن، او را به چالش می‌کشد تا به سادگی هر ادعایی را نپذیرد و همواره به دنبال کشف روابطِ علت و معلولی باشد. درواقع، این کتاب‌ها پل ارتباطی درخشانی هستند که مخاطب را برای ورود به جهانِ آثار بزرگانی چون آرتور کانن دویل، آگاتا کریستی و خودِ ادگار آلن پو آماده می‌کنند.

نشر هوپا در این مجموعه به سنت همیشگی خود در اهمیت به جنبه‌های بصری وفادار مانده و تصاویر سیاه‌وسفید با خطوط تند و تیز را به خدمتِ بازسازی فضای مه‌آلود و گوتیک لندنِ قرن نوزدهم درآورده است. تلفیق این اتمسفر گیرا با نبوغِ ذاتی پو، مجموعه‌ای بی‌رقیب ساخته که در آن ترس، منطق و هیجانات دوران نوجوانی به شکلی ارگانیک باهم گره خورده‌اند. کانالس موفق شده است روحی تازه در کالبدِ نویسنده‌ای بدمد که پیشتر تنها با سایه‌های تاریک شناخته می‌شد و او را به رفیقی کنجکاو برای نوجوانان امروزی تبدیل کند؛ همراهی که به آنها می‌آموزد چگونه با نگاهی تحلیلی به جهان بنگرند. پس از پایان این ماجراجویی، خواننده دیگر هرگز به یک گربه‌ سیاه، یک کلاغ یا عمارتی قدیمی مثل قبل نگاه نخواهد کرد و جهان را از دریچه‌ چشم‌های کارآگاهی جوان و تیزبین خواهد دید و با هیجانِ یک ماجراجویی دیگر از خودش خواهید پرسید: چرا خودم این مسیر را نروم؟