چاپ نخست کتاب «خیال از نظر ابن‌سینا و صدرالمتألهین» به قلم دکتر زهره برقعی از سوی موسسه بوستان کتاب منتشر و روانه بازار نشر شد. نوشتار حاضر، می‌کوشد مساله خیال را از دیدگاه‌های ابن‌سینا و ملاصدرا بررسی کند.

به گزارش ایبنا، این اثر، خیال را که از مباحث اساسی در سه حوزه معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و انسان‌شناسی است و از مسایل مورد اختلاف فلسفه مشاء و حکمت متعالیه به شمار می‌آید، به عنوان مساله مورد اختلاف حکمت متعالیه و مشاء بررسی کرده است.

این اختلاف به ‌آن دلیل است که ابن‌سینا بر مادی بودن خیال و صور خیالی استدلال و
ملاصدرا با استفاده از براهین متعدد تجرد خیال را اثبات می‌کند.

خیال از جمله مفاهیم عام و گسترده‌ای است که در سه حوزه معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و انسان‌شناسی مورد بحث قرار گرفته است. افزون بر تفاوت معنای خیال در هر یک از این حوزه‌ها، مواضع فیلسوفان، به ویژه
ابن‌سینا و صدرالمتالهین درباره آن نیز متفاوت است.

در معرفت‌شناسی، خیال هم یکی از مراحل ادراک و هم یکی از «قوای مدرکه» که وظیفه آن حفظ و تمثل محسوسات در زمان غیبت آنهاست، به شمار می‌رود. در فلسفه‌های معاصر، نقش معرفتی خیال به عنوان واسطه‌ای میان احساس و عقل، مغفول مانده است و تنها تخیلات واهی و غیر واقعی به آن نسبت داده می‌شود.

ابن‌سینا در بیشتر مکتوبات خود بر مادی بودن خیال و صور خیالی استدلال کرده است، اما از بعضی عبارات وی تجرد مطلق ادراک، حتی ادراک حسی و خیالی استفاده می‌شود. در مباحثات، دلیلی را در قالب یک شبهه بر تجرد صور خیالی ارائه کرده است. به نظر می‌رسد در جمع میان آنها می‌توان گفت قول به مادی بودن خیال یا بیان دیدگاه ارسطو است، یا قول نخست وی بوده که به تدریج از آن عدول کرده است.

صدرالمتالهین با اعتقاد به این که شکل و مقدار از عوارض جسم و قابل جمع با تجرد مثالی است، براهین متعددی بر تجرد مثالی خیال اقامه کرده است. وی همچنین فعل و انفعالات مادی را ـ‌معدات ادراک‌ـ نه خود ادراک دانسته است.

در مباحث هستی‌شناسی، با این که ابن‌سینا به طور مستقیم درباره عالم خیال سخن نگفته است، دلایل وی بر انکار مثل افلاطونی، عالم مثال را نیز دربرمی‌گیرد. در مقابل، صدرالمتالهین وجود عالم خیال را برای حفظ پیوستگی فیض از عالم عقل تا عالم طبیعت، لازم می‌داند.

در مباحث انسان‌شناسی، صدرالمتالهین با استفاده از تجرد قوه خیال، مرتبه مثالی نفس و بدن مثالی را اثبات کرده است. این دیدگاه منجر به بروز انقلابی در مباحث معرفت نفس شده است. اثبات مرتبه مثالی نفس در تبیین بعضی از آموزه‌های دینی و حل بسیاری از مشکلات فلسفی موثر افتاده است.

از مجموع مطالب مطرح شده در این اثر، آشکار می‌شود که برای دست‌یابی به دیدگاه‌های
ابن‌سینا و صدرالمتالهین درباره خیال، لازم است خیال در سه حوزه معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و انسان‌شناسی مورد بحث و توجه جدی قرار گیرد.

مطالب این رساله در پنج فصل ارایه شده‌اند. در فصل نخست، ابتدا مفاهیم چهار واژه کلیدی ماده، مجرد، جسم و خیال مورد قرار شده و ریشه، معانی لغوی و اصطلاحی آنها بیان و سپس تاریخچه مختصری از مبحث خیال ذکر شده است.

فصل دوم به خیال در معرفت‌شناسی اختصاص یافته و نقش خیال در حصول معرفت و ادراک بشری مطرح شده و ادله تجرد یا مادی بودن قوه خیال نقد و بررسی شده و در پایان سعی شده است با جمع‌بندی سخنان ابن‌سینا، تقریبی میان دو قول ایجاد شود.

در فصل سوم، از عالم خیال به عنوان عالمی واسط و رابط میان عالم عقول و عالم طبیعت سخن به میان آمده است. علاوه بر اثبات آن، براهین منکران، مطرح و ابطال و آثار و ویژگی‌های عالم خیال و حقایق و موجودات متعلق به آن بیان شده است.

فصل چهارم، مراتب و درجات سیر تکامل معنوی انسان، طرح و به سه مرتبه کلی حسی، مثالی و عقلی تقسیم شده و مرتبه خیالی (مثالی، برزخی) که صدرا آن را با استفاده از تجرد خیال اثبات کرده مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. صعود به مرتبه مثالی و عقلی، نه به معنای ادراک مفاهیم ماهوی و کلی است، چنان که کلمات فیلسوفان مشاء، ناظر به آن است، بلکه به معنای درک و نیل به حقایق مجرد عالم مثال و عقول است.

در فصل پنجم نیز آثار و نتایج تجرد مثالی خیال و عوامل بازدارنده و مانع خیال، با تاکید بر آرای ابن‌سینا و صدرا، توضیح داده شده‌اند. نقش تجرد خیال در مباحثی نظیر خداشناسی، در بحث تنزیه و تشبیه صفات الهی، معاد، عالم قبر و برزخ، حشر نفوس ناقص، و معاد جسمانی، بعضی مراتب وحی و نبوت، معراج، الهامات و مکاشفات، تجربه‌های دینی، رویاهای صادق و تجرد نفوس حیوانی در این فصل بیان شده‌اند.

در انتهای این اثر، علاوه بر کتاب‌نامه، نمایه‌ای از آیات، روایات، اعلام و موضوعات نیز به چشم می‌خورند.

چاپ نخست کتاب «خیال از نظر ابن‌سینا و صدرالمتالهین» در شمارگان 1200 نسخه، 284 صفحه و بهای 65000 ریال راهی بازار نشر شد.

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...