کتاب «نظریه‌ها، مدل‌ها و مفاهیم در تاریخ باستان»[Theories, models, and concepts in ancient history] تألیف نویل مورلی [Neville Morley] با ترجمه احسان افکنده به همت سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) به تازگی منتشر شد.
![نظریه‌ها، مدل‌ها و مفاهیم در تاریخ باستان»[Theories, models, and concepts in ancient history] تألیف نویل مورلی Neville Morley](/files/161355906745278237.jpg)
به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، مجموعه «نظریه و روش در مطالعات تاریخی»، که کتاب حاضر در زمره آن قرار می‌گیرد، مجموعه کتاب‌هایی است که به قصد رفع خلأهای نظری و روش‌شناختی در پژوهش و آموزش تمامی شاخه‌های مطالعات تاریخی در ایران، و با توجه به رویکردهای میان‌رشته‌ای، فراهم آمده است.
این مجموعه حاصل اجرای یکی از طرح‌های «نیازسنجی منابع کمک‌درسی و مبنایی برای دانشگاه‌ها» است که از دهه هشتاد شمسی در «سمت» آغاز گردیده و همچنان ادامه دارد. فهرست جامع و روزآمدی از عناوین این مجموعه، در انتهای هر مجلد، جهت اطلاع خوانندگان علاقه‌مند، ضمیمه گردیده است.
کتاب نظریه‌ها، مدل‌ها و مفاهیم در تاریخ باستان به عنوان کتابی مبنایی در مباحث روش‌شناسی برای رشته تاریخ ترجمه شده است در عین حال که می‌تواند به عنوان منبع آموزشی برای سرفصل‌های روش تحقیق در مقاطع تحصیلات تکمیلی رشته تاریخ ایران باستان و تاریخ جهان نیز استفاده شود.
فهرست مطالب این کتاب عبارت است: فصل اول: رویکردها: مسئله نظریه؛ فصل دوم: باستان و مدرن: ابداع اقتصاد باستان؛ فصل سوم: محدوده‌های امر ممکن؛ فصل چهارم: طبقه و پایگاه؛ فصل پنجم: حس هویت؛ فصل ششم: عقل و اسطوره.
کتاب نظریه‌ها، مدل‌ها و مفاهیم در تاریخ باستان نوشته نویل مورلی در سال ۲۰۰۴ توسط انتشارات راتلج منتشر شده است که با توجه به کمبود آثار دراین‌باره، به‌رغم گذشت بیش از یک دهه همچنان دارای اهمیت زیادی است.
شایان ذکر است که این کتاب خود در مجموعه‌ای به نام «رهیافت به جهان باستان» قرار دارد که تاکنون شامل ۱۳ کتاب در زمینه تاریخ‌نویسی، نظریه، هنر، سکه‌شناسی، کتیبه‌شناسی، تحلیل ادبی و باستان‌شناسی دوران باستان کلاسیک اروپا است.
این کتاب شامل شش فصل و یک مؤخره است که در آن مسائل و موضوعاتی چون مناقشه نظریه و تفاوت رویکردی میان نحوه رویارویی با منابع و شواهد، تعمیم نظریه، کاربست نظریه اقتصادی مدرن، مفاهیم و اصطلاحات کلی رویکردهای ماتریالیستی، آنالی، جمعیت‌شناختی و بوم‌شناختی، مفاهیم اجتماعی، مقولة هویت و قومیت و رویکردهای فرهنگی از جمله ساختارگرایی بررسی شده است.
یک ویژگی کتاب حاضر که قطعاً با مطالعه آن برای خواننده ایرانی محسوس خواهد بود، این است که تمامی مثال‌ها و مصادیق تاریخی به‌کاررفته در کتاب برگرفته از تاریخ یونان و روم و عموماً اروپا است و کتاب در درجه اول با هدف آشنایی دانشجویان مطالعات باستان کلاسیک با مبحث «نظریه» نگاشته شده است که البته با توجه به تخصص نویسنده یعنی تاریخ یونان و روم (مطالعات کلاسیک)، توجیه‌پذیر است.
یقیناً حتی در صورت ناآشنایی دانشجویان با مباحث تاریخ اروپای باستان، دانشجوی نکته‌سنج و تیزبین به‌خوبی قادر خواهد بود تا جان کلام را دریابد و هسته اصلی مباحث نظری مطرح شده در کتاب را برای تاریخ ایران و به‌ویژه ایران باستان به کار بندد، خاصه آنکه از یک منظر، مطالعه و بررسی تاریخ ایران باستان از جهان باستان تفکیک‌ناپذیر است.
با توجه به ضرورت بحث کاربست نظریه در تاریخ باستان، ترجمه چنین آثاری این مزیت را دارد که دانشجویان رشته تاریخ به‌ویژه تاریخ باستان و به‌خصوص در مقطع تحصیلات تکمیلی با رویکردهای کنونی مورخان درباره کاربست نظریه در تاریخ آشنا می‌شوند و امید است که این کار به رفع ضعف‌ها و نقایص کنونی پیرامون کاربست نظریه در موضوعات و پژوهش‌های تاریخی کمک کند.
کتاب نظریه‌ها، مدل‌ها و مفاهیم در تاریخ باستان تألیف نویل مورلی با ترجمه احسان افکنده به همت سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) به تازگی به بهای ۲۰ هزار تومان منتشر شد.
