ایوان کلیما، نویسنده پرکار چک و یکی از چهره‌های برجسته مخالف کمونیسم، پس از سال‌ها مبارزه با بیماری درگذشت.

ایوان کلیما

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایسنا، ایوان کلیما یا «ایوان کادرز» در ۱۴ سپتامبر ۱۹۳۱ در پراگ به دنیا آمد، نخستین تجربه‌ مواجهه با رژیم سرکوبگر را در طول جنگ جهانی دوم، زمانی که خانواده‌ یهودی او به اردوگاه کار اجباری ترزینشتات منتقل شدند،‌ داشت. با وجود دشواری‌ها، همه‌ آن‌ها زنده ماندند.

رژیم کمونیستی جدید که در سال ۱۹۴۸ در چکسلواکی به قدرت رسید، در ابتدا برای «کلیما» و بسیاری دیگر که تحت آزار بودند امیدوارکننده به نظر می‌رسید.

«کلیما» جزو گروهی از نویسندگان بااستعداد، از جمله میلان کوندرا، پاول کوهوت و لودویک واکولیک بود که پس از جنگ با امید زیاد به کمونیسم روی آوردند، اما با ماهیت تمامیت‌خواه آن و سرکوب بی‌رحمانه مخالفان، به‌شدت ناامید شدند.

کلیما در سال ۱۹۵۳ به حزب کمونیست پیوست. او در سال ۱۹۶۷ پس از انتقاد از رژیم کمونیستی در سخنرانی در یک جلسه‌ نویسندگان، از حزب اخراج شد.

پس از تحصیل زبان و نظریه ادبی چک در دانشگاه چارلز پراگ در دهه ۱۹۵۰، کلیما به عنوان ویراستار چند نشریه ادبی کار کرد و نوشتن برای مجلات را آغاز کرد.

پس از بازگشت از تدریس در دانشگاه میشیگان در سال‌های ۱۹۶۹-۱۹۷۰، کلیما به جنبش مخالفان چک پیوست. در آن زمان، کتاب‌های او در کشور تنها از طریق نشریات زیرزمینی منتشر می‌شدند.

با این حال، بر خلاف بسیاری از مخالفان کمونیسم، کلیما عمدتاً مجبور نبود کارهای سطح پایین انجام دهد تا امرار معاش کند، به دلیل حمایتی که از سوی نویسنده آمریکایی فیلیپ راث دریافت می‌کرد. راث در دهه ۱۹۷۰ بارها به چکسلواکی سفر کرد تا به کلیما، کوندرا و دیگر نویسندگان ممنوعه کمک کند و نظارت بر انتشار آثار آن‌ها در ایالات متحده را بر عهده داشت.

«کلیما» پس از انقلاب مخملی سال ۱۹۸۹، به‌طور تمام‌وقت روی نوشتن تمرکز کرد. علاوه بر «قاضی در دادگاه»، دیگر آثار شناخته‌شده‌ی او شامل «عشق و زباله‌ها»، «قرن دیوانه من»، «روح پراگ» و مقالات دیگر هستند.

برخلاف داستان‌های بزرگسالان پیچیده و کافکایی او، کتاب‌های کودکان کلیما بازیگوش‌تر بودند. این آثار شامل فیلمنامه چند قسمت از ماجراهای شخصیت کارتونی مشهور چک، کرم کوچک (Little Mole) نیز بودند.

«کلیما» در سال ۲۰۰۲، مدال خدمات برجسته به جمهوری چک را دریافت کرد. همان سال، «کلیما» همچنین جایزه‌ معتبر فرانتس کافکا را دریافت کرد.

................ هر روز با کتاب ................

عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...
مهم نیست تا چه حد دور و برِ کسی شلوغ است و با آدم‌ها –و در بعضی موارد حیوان‌ها- در تماس است، بلکه مهم احساسی است که آن شخص از روابطش با دیگران تجربه می‌کند... طرفِ شما قبل از اینکه با هم آشنا شوید زندگی خودش را داشته، که نمی‌شود انتظار داشت در زندگی‌اش با شما چنان مستحیل شود که هیچ رد و اثر و خاطره‌ای از آن گذشته باقی نماند ...
از فروپاشی خانواده‌ای می‌گوید که مجبور شد او را در مکزیک بگذارد... عبور از مرز یک کشور تازه، تنها آغاز داستان است... حتی هنگام بازگشت به زادگاهش نیز دیگر نمی‌تواند حس تعلق کامل داشته باشد... شاید اگر زادگاهشان کشوری دموکرات و آزاد بود که در آن می‌شد بدون سانسور نوشت، نویسنده مهاجر و آواره‌ای هم نبود ...
گوته بعد از ترک شارلوته دگرگونی بزرگی را پشت سر می‌گذارد: از یک جوان عاشق‌پیشه به یک شخصیت بزرگ ادبی، سیاسی و فرهنگی آلمان بدل می‌شود. اما در مقابل، شارلوته تغییری نمی‌کند... توماس مان در این رمان به زبان بی‌زبانی می‌گوید که اگر ناپلئون موفق می‌شد همه اروپای غربی را بگیرد، یک‌ونیم قرن زودتر اروپای واحدی به وجود می‌آمد و آن‌وقت، شاید جنگ‌های اول و دوم جهانی هرگز رخ نمی‌داد ...