نشست معرفی و نقد و بررسی کتاب «صادقانه» نوشته سهیلا عبدالحسینی عصر شنبه، هشتم مهر در فروشگاه کتاب به‌نشر برگزار شد.
به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایسنا، کامران پارسی‌نژاد در این نشست در سخنانی درباره طرح تولید رمان در مورد زندگی و سیره ائمه اطهار(ع) توضیح داد و گفت: زندگینامه تاریخی یکدست و کلیشه‌ای برای جوانان جذابیت ندارد و هر نسل سوالات خاصی دارد و باید پاسخ‌گوی نیازهای آنها باشیم. در این راستا باید داستان‌هایی باورپذیر و جذاب خلق شود. در این طرح، قالب کتاب‌ها، رمان است و نقش محوری را امام معصوم(ع) دارد و برخی شخصیت‌ها هم تخیلی هستند.
او با بیان معرفی راویان این طرح و اینکه کارهای گروهی در ایران به ندرت شکل می‌گیرد، بیان کرد: بسیاری از نویسندگان این طرح صاحب نظر و صاحب‌نام هستند و حاضر شدند در مورد اثر آنها نظر کارشناسی داده شود. این نویسندگان با سعه صدر شرایط و نقطه نظرات کارشناسان طرح را پذیرفتند. به هر حال پرداختن به زندگی ائمه اطهار(ع) حساسیت‌های خاص و ظریف کاری‌های خود را دارد. این نویسندگان با عشق و علاقه پای کار بودند با اینکه گاهی اثر برای اصلاحات چند بار برگشت داده می‌شد.
دبیر این طرح تصریح کرد: یکی از شروط ما برای نویسندگان این طرح، این بود که پژوهش تاریخی داشته باشند و بر روی فرهنگ آن دوره امام معصوم (ع) اعم از نوع خوراک و پوشش تحقیق و بررسی کنند. در حقیقت سعی داشتیم با این کار فضاسازی خوبی صورت گیرد تا مخاطبان ارتباط خوبی با اثر برقرار کنند.
سعید طاووسی مسرور هم در این نشست در سخنانی اظهار کرد: مشاور تاریخی و محتوایی این طرح بنده بودم و مشاوره ادبی بر عهده آقای پارسی‌نژاد بود. در این جلسات گفتوگو می‌کردیم و نقطه نظرات مطرح می‌شد و یک کار جدی شکل گرفت که اولین ثمره آن کتاب «صادقانه» نوشته سهیلا عبدالحسینی است. این کتاب اثر ارزنده‌ای است. محور کار تاریخی است و از تخیل و فضاسازی هم به دلیل رمان بودن اثر استفاده شده است.
او یادآورد شد: در تاریخ خیلی چیزها آمده است اما اینکه قابل استناد باشد، مساله مهمی است. بیانات امام صادق(ع) در کتاب «صادقانه» مستند است. مواجهه من با متون قبل از چاپ سختگیرانه است و برای همین کارهایم زمان‌بر می‌شود چون بر روی هر خط و پاراگراف وقت می‌گذارم. در آثار این طرح حتی روی فضاسازی و موقعیت‌های مکانی مثل مساجد، بازار و حجره‌های شهر محل زندگی امام معصوم (ع) تحقیق شده است.
این کارشناس با بیان اینکه پاورقی برای کتابهای این طرح مناسب نیست، اظهار کرد: بهتر است از پی‌نوشت استفاده شود تا برای خواننده راحت باشد. متن کتاب «صادقانه» خوشخوان است. اگر کتابی که درباره ائمه اطهار(ع) نوشته می‌شود، پیچ و تاب داشته باشد خواننده با مشکل مواجه می‌شود. برای اینکه اثر قابل ارتباط با مخاطب باشد، نویسنده باید خود را جای خواننده بگذارد.
طاووسی مسرور اظهار کرد: آنچه در کتاب «صادقانه» حائز اهمیت است، این است که زوایه دید اول شخص نیست که امام معصوم(ع)حالات خود را گزارش دهد. مرحوم تشکری در کتاب «غریب قریب» چند صفحه‌ای از زبان امام رضا (ع) با احتیاط و تحقیق زیاد نوشت اما با این وجود باز میتوان ایراداتی از آن گرفت. کسی که «صادقانه» را می‌خواند در شرایط عصر امام صادق (ع) قرار می‌گیرد. کسی که در قالب داستان و رمان، اطلاعات تاریخی کسب می‌کند چه بسا مطالب در ذهنش ماندگارتر باشد.
تاریخ و داستان به یکدیگر ضریب می‌دهند
احمد شاکری، نویسنده و منتقد ادبی هم در این نشست گفت: آورده هر اثر زمانی ثبت و دریافت و ماندگار می‌شود که در قالب نقد و پژوهش مطرح شود. مساله مهم این است که مسیرها مهم‌تر از نتایج است و اگر قاعده‌ای از آن درنیاید، تکرار نمی‌شود. تمرکزیافتگی جلسات این طرح بر مبنای تاریخی بوده است. تلقی در این طرح این بوده است که از ادبیات عبور کردیم و نیاز تاریخی داریم. کارهای حوزه تاریخ پیچیدگی‌هایی دارد. تاریخ و داستان هر یک به هم ضریب می‌دهند و هر یک می‌خواهد دیگری را به تمکین خود وادارد. برای نوشتن داستان تاریخی باید به داستان و تاریخ اشراف داشت.
شاکری با توصیه به خواندن کتاب «صادقانه» بیان کرد: این اثر نشانه‌های تحقیق تاریخی را داراست و نکات تاریخی در آن بیان شده است. توجه به وابستگان و علاقه‌مندان اهل بیت(ع) که دچار خطا شدند، حائز اهمیت است چون شخصیت‌های سیاه و سفید جای بحث دارند. تدبیر دیگر این کتاب این بوده که به امام نپرداخته؛ به کسی که در یک فاصله زمانی و مکانی با امام (ع) بوده، پرداخته است که حریم امام حفظ شود.
او با اشاره به اینکه وزن کتاب «صادقانه» بر اساس نقش‌های سیاسی است، گفت: سوال این است که زندگی امام صادق(ع) کجای کار است. اسم کتاب، «صادقانه» است اما در مورد زندگی امام صادق(ع) نیست. چه چیزی در زندگی امام صادق(ع) برجسته است که باید به آن پرداخته شود؟ مسلما ساحت علمی. این ساحت در کتاب «صادقانه» درست انتخاب شده اما به درستی پردازش نشده است وقتی می‌خواهیم ساحت‌های علمی را داستان کنیم نیاز به کشمکش عقلی و فکری داریم. بستر اصلی «صادقانه»، سیاسی است نه فکری. در اثر چیزی از کشمکش علمی نمی‌بینیم.
شاکری با بیان اینکه ابتدای همه فصل‌های کتاب «صادقانه» با گفته امام صادق(ع) آغاز شده است، افزود: این تدبیر خوبی است به شرطی که این گفته، نماینده هر فصل باشد. مساله دیگر این است که داستان علمی باید مخاطبانش را عاشق علم کند همان‌طور که در داستان عاشقانه، مخاطب می‌خواهد به کسی عشق بورزد. حال سوال اینجاست که «صادقانه» توانسته است مخاطب را عاشق علم کند؟ به نظر می‌رسد چنین کارهایی علاوه بر مشاور تاریخی به مشاور کلامی و فلسفی هم نیاز دارد.
این منتقد با اشاره به اینکه نویسنده کتاب «صادقانه» خانم است، گفت: اما داستان مردانه است. در بین شاگردان امام صادق(ع) در این کتاب زنی نیست، به داستان آشنایی محمد و همسرش و ازدواج آنها در این کتاب پنج خط پرداخته شده است. یکی از نشانه‌های ادبیات زنانه، خودگویی است. مساله دیگر این است که همه گفت‌وگوها بدون فاصله، پشت سر هم آمده است. تنها توجیه این کار می‌تواند صرفه‌جویی اقتصادی باشد.
شاکری اظهار کرد: یک جور اغتشاش زاویه دید در اثر وجود دارد ضمن اینکه موافق پانوشت نیستم چون داستان پانوشت ندارد؛ گفت‌وگوها طولانی است و ترجمه‌ها هم قابل بازنگری هستند. از طرفی توصیفات خوب و در جاهایی عالی و حرفه‌ای است. این جا دارد جلسات متعددی برای این اثر و آثار بعدی این طرح گذاشته شود تا از زوایای دید متعدد و مختلف بررسی شوند.
زندگی‌ام دچار تحولات زیادی شد
سهیلا عبدالحسینی نویسنده کتاب «صادقانه» نیز در این نشست گفت: خوشحالم با وجود تمام سختی‌ها، این کار نوشته و منتشر شد. نوشتن این نوع کتاب‌ها اصلا قابل قیاس با نوشتن رمان نیست. آقای طاووسی برای این طرح زحمت کشیدند. ما هر زمانی که سوالی داشتیم، مطرح می‌کردیم و ایشان پیگیری می‌کرد ضمن اینکه ایشان نسبت به سندیت موضوعات سخت‌گیری می‌کرد.
عبدالحسینی با بیان اینکه کار باید از نظر اسنادی محکم می‌بود، افزود: باید احتیاط زیاد می‌شد. برهه امام صادق(ع) حساس بود چون در اواخر حکومت بنی‌امیه و اوایل حکومت بنی‌عباس بود. فاصله این دو دوره پر از نحله‌های تاریخی و شخصیت‌های متعدد است.
او با بیان اینکه معتقد است به تمام نویسندگان این طرح نظر خاص شده است، گفت: روزی در امامزاده‌ای بعد از نماز مشغول دعا بودم که آقای پارسی‌نژاد به بنده زنگ زد و از طرح به‌نشر گفت و من به مشخصات امامزاده نگاه کردم، دیدم از نوادگان امام صادق(ع) هستند و تصمیم گرفتم در مورد ایشان بنویسم. کار برای اهل بیت(ع) رنگ و بو و طعم خود را دارد. در مدت نوشتن کتاب «صادقانه» زندگی‌ام دچار تغییر و تحولات زیادی شد و این را از برکت وجود امام معصوم می‌دانم.
این نویسنده با بیان اینکه نوشتن «صادقانه» سه سال طول کشید، اظهار کرد: فقط یک سال تحقیق‌وار طول کشید. قسمتی از کتاب را در شرایطی نوشتم که همه افراد خانواده کرونا گرفته بودند و من در آن زمان دعاهایی از امام صادق(ع) را می‌نوشتم و گریه می‌کردم. این قسمت کتاب «صادقانه» را بیشتر از بقیه قسمت‌ها دوست دارم.
در پایان مراسم از کتاب «صادقانه» رونمایی شد.
................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............
