یوستین گاردر

11 فروردین 1385

یوستین-گاردر

در اسلو نروژ به دنیا آمد. در دانشگاه اسلو به تحصیل زبان اسکاندیناوی و الهیات پرداخت و پیش از این که وارد عرصه نویسندگی شود، سال‌ها در برگن فلسفه تدریس می‌کرد... استاد ساده‌نویسی و ایجاز است. سه‌هزار سال اندیشه را در 600 صفحه می‌گنجاند و زیرکانه از قول گوته می‌گوید: «کسی که از سه هزار سال بهره نگیرد تنگدست به سر می‌برد.»

یوستین گاردر (Jostein Gaarder) در 18 اوت 1952 در اسلو نروژ به دنیا آمد. در دانشگاه اسلو به تحصیل زبان اسکاندیناوی و الهیات پرداخت و پیش از این که وارد عرصه نویسندگی شود، سال‌ها در برگن فلسفه تدریس می‌کرد؛ و پیوسته در فکر متن فلسفی ساده‌ای بود که به درد شاگردان جوانش بخورد و اینگونه بود که "دنیای سوفی" (1991) را نوشت. کتاب با استقبال غیرمنتظره‌ای روبرو گردید و تاکنون میلیون‌ها نسخه در جهان فروش رفته و به بیش از 50 زبان ترجمه شده است و به خاطر ارزش‌هاى تربیتى- آموزشى فراوانش به کتاب مرجع دانش‌آموزان بسیارى از نقاط جهان تبدیل شده است. البته باید توجه داشت که دنیای سوفی رمانی است با طرح و بسطی گیرا و دلنشین درباره هستی و علت محبوبیت عجیب و پیگیر آن در سراسر جهان همین است. قابل ذکر است که فیلمی هم از روی این کتاب و به همین نام تولید شده است.

گاردر استاد ساده‌نویسی و ایجاز است. سه‌هزار سال اندیشه را در 600 صفحه می‌گنجاند و زیرکانه از قول گوته می‌گوید: «کسی که از سه هزار سال بهره نگیرد تنگدست به سر می‌برد.» و چه راحت مباحث پیچیده فلسفه غرب را بی آن که مبتذل شود، به زبان ساده و شیوا و همه‌فهم بیان می‌کند: از جمله بهره‌‌جویی مسیحیت را از نظریه‌های افلاطون و ارسطو، ریشه گرفتن فرهنگ اروپایی را از فرهنگ سامی و هند ـ اروپایی، هگل را و بحث آن چه عقلی است ماندنی است، و دوران خود ما را و انسان محکوم به آزادی را و غیره و غیره.

او سال 1997 به همراه همسرش "سیری دانویگ" جایزه سوفی را بنیان نهاد. این جایزه که نامش را از رمان دنیای سوفی گرفته، جایزه بین‌المللی برای پاسداشت حامیان طبیعت و توسعه، جایزه‌ای به مبلغ 77هزار پوند است. از دیگر آثار وی می‌توان به "راز تولد"، "راز فال ورق"(The Solitaire Mystery) ، "زندگی کوتاه است" [این اثر با نام "همان گل" نیز در انگلیس منتشر شده] (1996)، "سلام کسی این‌جا نیست؟" (1996)، "قصرقورباغه‌ها" (1988)، "دختر درون آئینه" و "دختر صاحب سیرک" اشاره کرد.

"زندگی کوتاه است" یک رمان تاریخی درباره زندگی سنت آگوستین، قدیس مشهور مسیحی است. گاردر برای نوشتن این رمان از تکنیک مستند‌نمایی استفاده کرده است. با همه تفاوتی که میان این کتاب و کارهای دیگر گاردر وجود دارد، مضمون مورد علاقه او در این اثر نیز یکی از دغدغه‌های ازلی و ابدی بشر است: دغدغه ارتباط میان انسان، خدا و زندگی مادی.

گاردر اغلب داستان‌هایش را از زبان نوجوانان می‌‏نویسد.

مریم سادات فاطمی

می‌خواستم این امکان را از خواننده سلب کنم؛ اینکه نتواند نقطه‌ای بیابد و بگوید‌ «اینجا پایانی خوش برای خودم می‌سازم». مقصودم این بود که خواننده، ترس را در تمامی عمق واقعی‌اش تجربه کند... مفهوم «شرف» درحقیقت نام و عنوانی تقلیل‌یافته برای مجموعه‌ای از مسائل بنیادین است که در هم تنیده‌اند؛ مسائلی همچون رابطه‌ فرد و جامعه، تجدد، سیاست و تبعیض جنسیتی. به بیان دیگر، شرف، نقطه‌ تلاقی ده‌ها مسئله‌ ژرف و تأثیرگذار است ...
در شوخی، خود اثر مایه خنده قرار می‌گیرد، اما در بازآفرینی طنز -با احترام به اثر- محتوای آن را با زبان تازه ای، یا حتی با وجوه تازه ای، ارائه می‌دهی... روان شناسی رشد به ما کمک می‌کند بفهمیم کودک در چه سطحی از استدلال است، چه زمانی به تفکر عینی می‌رسد، چه زمانی به تفکر انتزاعی می‌رسد... انسان ایرانی با انسان اروپایی تفاوت دارد. همین طور انسان ایرانیِ امروز تفاوت بارزی با انسان هم عصر «شاهنامه» دارد ...
مشاوران رسانه‌ای با شعار «محصول ما شک است» می‌کوشند ابهام بسازند تا واقعیت‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا زیان دخانیات را زیر سؤال ببرند. ویلیامسن در اینجا فلسفه را درگیر با اخلاق و سیاست می‌بیند: «شک، اگر از تعهد به حقیقت جدا شود، نه ابزار آزادی بلکه وسیله گمراهی است»...تفاوت فلسفه با گفت‌وگوی عادی در این است که فیلسوف، همان پرسش‌ها را با نظام‌مندی، دقت و منطق پی می‌گیرد ...
عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...