فیلسوفان به زندگی امروز ما چه کمکی می‌کنند؟! ... زندگی ما 700 هزار ساعت است و وقتی برای تلف کردن نداریم و این تقریباً 80 سال می‌شود و برای من 340 هزار ساعتش گذشته و تقریباً نصف دیگر مانده... چهار بخش اصلی شامل روابط، روابط زناشویی، شغل و درآمد و استرس و اضطراب را در نظر گرفته... فلسفه عملی به ما می‌گوید در زندگی به دنبال چه باشیم و هیجان‌ها و کسب لذت چه جایگاهی باید داشته باشد

عباسی در نشست «سرگذشت فلسفه غرب» گفت: امروزه با بحران‌های فزاینده‌ای روبرو هستیم و دور نیست که فلسفه عملی جای متافیزیک را بگیرد و تبدیل به فلسفه اولی شود.



به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایبنا، نشست مجازی نقد و بررسی کتاب «سرگذشت فلسفه غرب» با حضور یاسر پوراسماعیل، بابک عباسی و میثم محمدامینی، سه‌شنبه ۲۷ خرداد برگزار ‌شد.

در ابتدای این نشست، علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی مؤسسه شهر کتاب ضمن تسلیت شهادت امام صادق(ع) گفت: شهر کتاب به مناسبت یکصد و شصتمین سال ولادت چخوف، نویسنده مشهور روسی، از اول تا هشتم تیرماه، برنامه یک هفته با چخوف را برگزار می‌کند. در این راستا بیش از 30 نفر از نویسندگان و استادان زبان روسی از ایران و روسیه مقالات و فایل های صوتی فرستاده‌اند. همچنین در این زمینه نشست‌هایی برگزار می‌شود و آثار چخوف مورد بررسی قرار می‌گیرد و از طریق کانال شهر کتاب و اینستاگرام به اطلاع عموم خواهد رسید.

وی در ادامه گفت: کتاب «سرگذشت فلسفه غرب» که به همت میثم محمدامینی ترجمه شده و نشر کرگدن این کتاب را منتشر کرده است، یکی از آثار نویسنده‌هایی است که در ایران با استقبال گسترده روبه روست. حال این سؤال ایجاد می‌شود که چه ویژگی در آثار آلن دوباتن هست که این فیلسوف جوان نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورها با اقبال مخاطبان روبروست و فلسفه را چگونه معرفی کرده و چه زمینه‌هایی را ایجاد کرده که توانسته مخاطبان زیادی را جذب کند؟

آثار دوباتن تلفیقی از روانشناسی، فلسفه و هنر است
محمدخانی عنوان کرد: باید بررسی کنیم که نگرش دوباتن به فلسفه، روانشناسی و زندگی روزمره چه بوده است؟ زیرا آثار دوباتن تلفیقی از روانشناسی، فلسفه و هنر است و به همین دلیل رویکرد فلسفه دوباتن را رویکرد فلسفه زندگی نامیده‌اند، چون به زندگی روزمره توجه دارد.

وی افزود: کتاب‌های وی مخصوصاً کتاب «سرگذشت فلسفه غرب» که فیلسوفان زیادی را معرفی می‌کند، کوتاه، بسیار ساده و روان است. بیشتر آثار و نگرش‌های آلن دوباتن با امور روزمره پیوند دارد، مثل داستان‌نویسی آنتوان چخوف که محور داستان زندگی روزمره آن زمان روسیه است و در آثار خود به لحظات کوتاه زندگی و سیر و سفر و جاهایی که رفته و همچنین به مسأله عشق پرداخته و این نشان می‌دهد که نگاه متفاوتی دارد. سؤالی که ایجاد می شود، این است که آیا فلسفه در زندگی انسان موجب تغییر و دگرگونی می‌شود؟

معاون فرهنگی مؤسسه شهر کتاب گفت: آلن دوباتن به سیر و سفر معنوی و جسمی اهمیت داده است و مجموعاً می‌توانیم بگوییم او فیلسوفی است که فلسفه را کاربردی کرده و مواردی که مردم با آن در ارتباط هستند، مثل دوستی، عشق، سفر و ... در آثارش دیده می‌شود در ضمن رگه‌هایی از داستان، روانشناسی و طنز را در آثار دوباتن می‌بینیم که باعث شده مخاطب فراوانی پیدا کند و در نهایت وقتی به مجموعه آثاری که از آلن دوباتن ترجمه شده نگاه کنیم، می‌بینیم که کتاب‌های گسترده ترجمه شده است. از جمله آثاری که مخاطبان بیشتری داشته، کتاب‌های «سیر عشق» با ترجمه زهرا باختری، «هنر، همچون درمان»، ترجمه خانم مصباح، «هنر سیر و سفر» و «یک هفته در فرودگاه» است.

در ادامه این نشست، میثم محمدامینی، مترجم کتب فلسفی درباره کتاب «سرگذشت فلسفه غرب» توضیحاتی ارائه کرد و افزود: این کتاب معمولی نیست و پروژه بزرگی است که آلن دوباتن [Alain de Botton] عنوان آن را «مدرسه زندگی» گذاشته، اگر فلسفه را شامل دغدغه‌های هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی، اخلاقی و زیستی بدانیم، این کتاب بیشتر از جهت اخلاق و چگونه زیستن متوجه فلسفه است و به مؤلفه هستی‌شناختی تأکید ندارد. دوباتن یکی از محتواهایی که تولید کرده و قابل دسترس است، کتاب «زندگی» است که در این کتاب چهار بخش اصلی شامل روابط، روابط زناشویی، شغل و درآمد و استرس و اضطراب را در نظر گرفته و ذیل این‌ها بخشی با عنوان فراغت آورده شده و بخشی از مطالبی که برای فراغت آورده مربوط به فلسفه غرب است که ما برای آن عنوان «سرگذشت فلسفه غرب» را انتخاب کردیم.

وی اظها کرد: کتاب «سرگذشت فلسفه غرب»، تاریخ فلسفه نیست، درست است شخصیت‌هایی در این کتاب هستند که در تاریخ فلسفه از آنها یاد می‌شود، اما از وجه تاریخی به آنها نپرداخته و فارغ از بحث تاریخی می‌خواهد بگوید فیلسوف امروز چه حرفی برای گفتن دارد. در ضمن این کتاب هیچ‌گونه ادعای جامعیت و دقت تاریخی ندارد و می‌خواهد بداند فیلسوفان به زندگی امروز ما چه کمکی می‌کنند. دوباتن در کتاب مدرسه زندگی می‌گوید: «زندگی ما 700 هزار ساعت است و وقتی برای تلف کردن نداریم و این تقریباً 80 سال می‌شود و برای من 340 هزار ساعتش گذشته و تقریباً نصف دیگر مانده» او خیلی مدرن به این مسأله پرداخته که از جمله بصیرت‌های روان است و خیلی در این کتاب جای محوری دارد.

محمدامینی با بیان اینکه از 25 فیلسوف در کتاب «سرگذشت فلسفه غرب» یاد شده است، افزود: افرادی که به زبان انگلیسی آشنا هستند، می‌توانند به سایت مدرسه زندگی دوباتن مراجعه کنند. دوباتن درباره آثار خود می‌گوید: «کارهایی می‌خواهم ارائه دهم که از نظرات نویسنده‌های مختلف در آن استفاده کرده‌ام» وی همچنین می‌گوید: «کتاب مقدس، الگوی من در تألیفاتم است». هر کدام از فصل‌های کتاب در سایت، ویدیویی 6 دقیقه‌ای دارند که خلاصه‌ای از مطالب فصل را راوی روایت می‌کند. کتاب دارای عکس‌های زیادی است و به خواننده کمک می‌کند تا به مطالب بیشتر پی ببرد.

با فیلسوفان خودمانی‌تر باشیم
وی در ادامه به چند نکته که دوباتن در این کتاب آنها را مطرح کرده اشاره کرد و افزود: همه مطالب این کتاب به یک اندازه اهمیت ندارد، برخی مهمتر هستند و واقعا حیف است که به گوش علاقه‌مندان نرسد چون عصاره حکمت بشری هستند و این‌ها را می‌شود از بین آثار کلیدی و اساسی جدا کرد. دوباتن در جایی می‌گوید: احترامی که برای فیلسوفان قائل شده‌ایم باعث شده که سدی دور آنها کشیده شود که عموم به اینها دسترسی پیدا نکنند و بهتر است با آنها خودمانی‌تر باشیم.

این مترجم کتب فلسفی عنوان کرد: از دیگر خصوصیات کتاب این است که تم رواقی دارد و فلسفه رواقی بدرد زمان‌های بحران می‌خورد، چون اضطراب و استرس از مشکلات اساسی انسان‌هاست. از جمله مواردی که در این کتاب به آن اشاره شده، اضطراب است. اضطراب، فاصله بین آن چیزی است که می‌ترسیم شاید رخ دهد و آن چیزی که امید داریم رخ دهد. مثلاً می‌ترسیم شغلمان را از دست دهیم و امید داریم که ترفیع بگیریم. نویسنده معتقد است باید از خیر امید بگذریم و فرض کنیم بدترین بلا سرمان آمده یا درمورد خشم که صحبت می‌کند می گوید ناشی از تصور نادرستی است که از هستی داریم و برآمده از ساده‎انگاری ما درمورد جهان است. درمورد توهم می‌گوید ما خود را مهم تلقی می‌کنیم و یک جور تصور کودکانه از دنیا داریم و معتقد است باید این افکار را کنار بگذاریم و جالب است کتابهایی که حس ناامیدی را القا می‌کنند خوانندگان آنها اظهار می‌کنند که این کتاب‌ها کمک کرده که به آرامش برسند.

بابک عباسی، نویسنده و پژوهشگر درباره کتاب «سرگذشت فلسفه غرب» با بیان اینکه این کتاب بر اساس رویکرد فلسفه عملی نوشته شده توضیح داد: فلسفه یکی از نظری‌ترین و انتزاعی ترین شاخه‌های معرفت انسانی است و این رأی نسبتاً جاافتاده‌ای است که شأن و وظیفه فلسفه نظر است و به عمل هیچ ربطی ندارد و این تلقی عجیب و غریبی نیست و وقتی می‌گوییم فلسفه، اولین چیزی که به ذهن مخاطب می‌آید این است که شاخه‌ای از معرفت است که درباره عالم و جهان نظریه‌سازی می‌کند. یک جمله از مارکس است که می‌گوید: «فیلسوفان تاکنون جهان را تبیین کردند اما سخن بر سر تغییر آن است» این تلقی امروزه جا افتاده است و این برداشتی جدید است. فلسفه در ابتدا این گونه نبوده و حتی برخی معتقدند که فلسفه در آغاز بر اساس دغدغه عملی شکل گرفته و برای احیای آن تلقی قدیمی از فلسفه، امروزه افرادی به فکر احیای این تلقی از فلسفه به معنای فلسفه عملی افتاده‌اند.

وی اظهار کرد: با این مقدمه می‌توانیم از دو معنا از فلسفه عملی صحبت کنیم دو معنایی که از هم متمایزند. معنای اول از فلسفه عملی، تفکر فلسفی و فلسفی اندیشیدن است و این همان سؤال قدیمی چه باید کرد؟ است که هم در فلسفه قدیم می‌بینیم و هم در فیلسوفان جدید قابل مشاهده است. فلسفه عملی در حقیقت یک فعالیت نظری است که می‌خواهد با استفاده از روش‌های فلسفی و بینش‌های فلسفی به این سؤال پاسخ دهد که انسان‌ها چگونه می‌توانند زندگی آگاهانه‌تری را سپری کنند. فلسفه عملی به ما می‌گوید در زندگی به دنبال چه باشیم و همچنین می‌گوید خوبی‌های بنیادین کدام هستند و می‌گوید هیجان‌ها و کسب لذت چه جایگاهی باید داشته باشد. همچنین می‌آموزد وقتی پای انتخاب به میان می‌آید چگونه تصمیم بگیریم یا در مواجهه با بحران رابطه که امروز فراگیرترین بحران است چه عکس‌العملی داشته باشیم. بنابراین وقتی می‌گوییم رابطه از یک چند معنایی صحبت می‌کنیم که در فلسفه عملی به این‌ها پاسخ داده می‌شود.

دانشگاه‌ها روایت کلاسیک از فلسفه عملی ارائه می‌دهند
عباسی عنوان کرد: معمولاً در دانشگاه‌ها روایت کلاسیک از فلسفه عملی مطرح می‌شود مگر اینکه دانشجویی علاقه‌مند باشد و دنبال این مقولات برود. بنظر می‌رسد عمده مشکلات انسان از جنس مسائل عملی است و مشکلات عملی ما را به سمت مشکلات نظری می‌کشاند. امروزه با بحران‌های فزاینده‌ای روبرو هستیم و دور نیست که فلسفه عملی جای متافیزیک را بگیرد و تبدیل به فلسفه اولی شود. این حوزه از فکر، بدلیل رهایی بخش بودن مهم است. امروزه که دچار وضعیت کرونا هستیم متفکران می‌گویند ما نیاز به تجدید نظر در ارزش‌هایمان داریم و از این توضیحات می‌توانیم به معنای دوم فلسفه عملی برویم که عبارت از فلسفه به منزله راه و رسم زندگی و یک جور فیلسوفانه زیستن است.

وی در ادامه به فلسفه رواقی اشاره کرد که فلسفه رنج و شکست است و گفت: در حال حاضر و حتی قبل از بحران کرونا همه دنیا بخاطر سلطه سرمایه‌داری و مصرف‌گرایی که با خود آورده دچار مشکلات زیادی شده است. دوباتن تحصیل کرده فلسفه است و این کتاب را با رویکرد فلسفی نوشته با این نگاه که فلسفه چگونه می‌تواند در پیچیدگی‌های زندگی کمک کند و رویکرد او رواقی و پذیرش است و اسم مجموعه را مدرسه زندگی گذاشته و گله‌مند است که جای این آموزش‌ها در مدارس خالیست و نکته دیگر اینکه رویکرد دوباتن چندوجهی است با این هدف که هوش عاطفی ما را در برابر پیچیدگی‌های زندگی بالا ببرد.

یاسر پوراسماعیل، نویسنده، به عنوان آخرین سخنران این نشست گفت: کتاب «سرگذشت فلسفه غرب» شامل درس‌ها و نکته‌هایی است که می‌توانیم از فیلسوفان بزرگ غرب از دوره یونان تا عصر حاضر بگیریم و دربردارنده نوشته‌هایی است که فیلسوفان درباره زندگی روزمره و دغدغه‌های روزمره بشر و تنهایی و غم و اندوه و رنج دارند.

وی اظهار کرد: شاید بهتر بود عنوان کتاب به جای «سرگذشت فلسفه غرب» عنوانی بود که واضح‌تر محتوای کتاب را بیان می‌کرد، مثلاً «درس‌هایی از فلسفه غرب برای زندگی امروزی» بود، چون عنوان حاضر شاید به ذهن مخاطب این را القا کند که با کتابی با سیر تحول و تکامل فلسفه غرب روبروست، چون ایده‌هایی در این کتاب گزینش شده که مربوط به زندگی روزمره و دغدغه‌های متعارف بشر است.

پوراسماعیل عنوان کرد: این کتاب یک خط سیری دارد که علاوه بر مسائل مربوط به روح و روان انسان به یکی از دغدغه‌های آلن دوباتن پرداخته است. وی معتقد است برای کنار آمدن با مشکلات لازم نیست به خود امید تزریق کنیم و نباید تصور کرد که پایان شب سیه سپید است و برای جنگیدن با مشکلات باید ناامیدی را کاملاً بپذیریم و اگر متوجه شویم که غم و اندوه اختصاص به ما ندارد در این صورت راحت‌تر با رنج کنار می‌آییم و این بر خلاف آنچه هست که در کتاب‌های امروزی وجود دارد. آلن دوباتن معتقد است باید با خود ناامیدی به جنگ ناامیدی برویم یعنی باید باید ناامیدی را بپذیریم.

وی تصریح کرد: اساساً درک پوچی جهان چیزی نیست که باعث خودکشی ما شود، از قضا کسی که به پوچی پی ببرد تسلی می‌یابد و اینکه فردی دست به خودکشی می‌زند به این دلیل است که فکر می‌کند موجود ویژه‌ای در جهان است. در کل ایده‌های بسیاری در کتاب مطرح شده است. مثلاً افلاطون درباره عشق و ارسطو درباره هنر خطابه می‌گوید.

کتاب «سرگذشت فلسفه غرب»(به روایت مدرسه آلن دوباتن)، تألیف آلن دوباتن، ترجمه میثم محمدامینی در 240 صفحه، شمارگان 1000 نسخه از سوی انتشارات نشر کرگدن روانه بازار نشر شده است.

^{................} هر روز با کتاب ^{...............}