تواریخ آمیانوس مارکلینوس (Rerum gestarum libri).اثری تاریخی از آمیانوس مارکلینوس(1) (ح 330-400)، نویسنده‌ای که در آنتیوخیا (انطاکیه) در یکی از خانواده‌های اشرافی یونان به دنیا آمد. و در وقایع نظامی و حیات سیاسی زمان خود نقش عمده‌ای ایفا کرد. هدف نویسنده تکمیل تواریخ تاسیت است و در اثر خود که به زبان لاتین تالیف شده است، وقایع امپراتوری روم را از زمان نروا (2) (95 میلادی) تا مرگ والنس (3) در 378 در سی و یک مقاله آورده است. اما سیزده مقاله نخستین این اثر که مؤلف در آن، وقایع یک دوره 257 ساله را به طور بسیار خلاصه روایت کرده بوده است امروز در دست نیست. هجده مقاله بعدی که شامل حوادث دوره حیات نویسنده است و وقایع یک دوره بیست و شش ساله را در بر می‌گیرد به دست ما رسیده است. بنابراین، آن‌چه از این اثر باقی مانده مهم‌ترین قسمت آن است.

مطالب مقاله چهاردهم از سال 353، یعنی آغاز دوره نیابت سلطنت کنستانتیوس (4)، شروع می‌شود و تا مرگ گالوس (5) در 254 ادامه می‌یابد. تشویق و ترغیب دوستان و حمایت مردم، که به وسیله خود مارکلینوس از تألیف این اثر اطلاع یافته بودند، سبب شد که وی وقایع دوره امپراتوری والنتینیانوس (6)، والنس، گراتیانوس (7) و والنتینیانوس دوم را نیز در دنباله اثر خود بیاورد و آن را با مرگ والنتینیانوس در نبرد ادرنه (8) به پایان برساند.

آمیانوس مارکلینوس تنها مورخی است که توانسته است از شیوه کار سالنامه‌نویسان، وقایع‌نامه‌نویسان، و زندگی‌نامه‌نویسان معاصر خود گامی فراتر بگذارد و تاریخی عمومی مشتمل بر حوادث روم شرقی و روم غربی تألیف کند. هرچند پرداختن نویسنده به زمینه‌های متنوعی، مانند جغرافیا، فیزیک، ریاضی، فلسفه، دین، و مسائل اجتماعی، اندکی از یک دستی و روانی روایت وقایع می‌کاهد،‌ ولی همین تنوع کیفیت اثر را تغییر می‌دهد و رنگی دایرةالمعارف‌گونه به آن می‌بخشد.

محمود محمودی. فرهنگ آثار. سروش

1.Ammianus Marcellinus 2.Nerva 3.Valens 4.Constantius 5.Gallus
6.Valentinianus 7.Gratianus 8.Edirne

عوامل روان‌شناختی مانند اطمینان بیش‌ازحد، ترس از شکست، حس عدالت‌طلبی، توهم پولی و تاثیر داستان‌ها، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند. این عوامل، که اغلب در مدل‌های سنتی اقتصاد نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند توضیح دهند که چرا اقتصادها دچار رونق‌های غیرمنتظره یا رکودهای عمیق می‌شوند ...
جامعیت علمی همایی در بخش‌های مختلف مشخص است؛ حتی در شرح داستان‌های مثنوی، او معانی لغات را باز می‌کند و به اصطلاحات فلسفی و عرفانی می‌پردازد... نخستین ضعف کتاب، شیفتگی بیش از اندازه همایی به مولانا است که گاه به گزاره‌های غیر قابل اثبات انجامیده است... بر اساس تقسیم‌بندی سه‌گانه «خام، پخته و سوخته» زندگی او را در سه دوره بررسی می‌کند ...
مهم نیست تا چه حد دور و برِ کسی شلوغ است و با آدم‌ها –و در بعضی موارد حیوان‌ها- در تماس است، بلکه مهم احساسی است که آن شخص از روابطش با دیگران تجربه می‌کند... طرفِ شما قبل از اینکه با هم آشنا شوید زندگی خودش را داشته، که نمی‌شود انتظار داشت در زندگی‌اش با شما چنان مستحیل شود که هیچ رد و اثر و خاطره‌ای از آن گذشته باقی نماند ...
از فروپاشی خانواده‌ای می‌گوید که مجبور شد او را در مکزیک بگذارد... عبور از مرز یک کشور تازه، تنها آغاز داستان است... حتی هنگام بازگشت به زادگاهش نیز دیگر نمی‌تواند حس تعلق کامل داشته باشد... شاید اگر زادگاهشان کشوری دموکرات و آزاد بود که در آن می‌شد بدون سانسور نوشت، نویسنده مهاجر و آواره‌ای هم نبود ...
گوته بعد از ترک شارلوته دگرگونی بزرگی را پشت سر می‌گذارد: از یک جوان عاشق‌پیشه به یک شخصیت بزرگ ادبی، سیاسی و فرهنگی آلمان بدل می‌شود. اما در مقابل، شارلوته تغییری نمی‌کند... توماس مان در این رمان به زبان بی‌زبانی می‌گوید که اگر ناپلئون موفق می‌شد همه اروپای غربی را بگیرد، یک‌ونیم قرن زودتر اروپای واحدی به وجود می‌آمد و آن‌وقت، شاید جنگ‌های اول و دوم جهانی هرگز رخ نمی‌داد ...