کتاب «مسائل حقوقی مصاحبه‌های تاریخ شفاهی» براساس طرح پژوهشی مصوب شورای پژوهش سازمان اسناد و کتابخانه‌ ملی، با تألیف پیمانه صالحی از سوی انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران روانه بازار نشر شد.

به گزارش کتاب نیوز به نقل از ایلنا، کتاب «مسائل حقوقی مصاحبه‌های تاریخ شفاهی» پژوهشی گسترده در منابع و متون داخلی و خارجی و بهره‌گیری از تجربیات اشخاص و مؤسسات مجری طرح‌های تاریخ شفاهی است که دستورالعمل و شیوه‌ای کاربردی به‌منظور بهره‌برداری از منابع تاریخ شفاهی به شکل‌های مختلف و تعیین حقوق پدیدآورندگان این منابع را مطرح کرده است.

غلامرضا عزیزی، رییس پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در پیشگفتار این کتاب آورده است: تاریخ شفاهی فرآیندی است که به مفهوم و درک تاریخی مردم برای شناخت گذشته کمک می‌کند. این شیوه پژوهشی در خلق اسناد بی‌همتا است. اسنادی که از گفت‌وگوی صریح و بی‌پرده درباره تجربیات و خاطرات گذشته شکل می‌گیرد. البته مصاحبه در تاریخ شفاهی فراتر از ارتباط شفاهی برای کشف واقعیت به عنوان مسئله مشترک میان مصاحبه‌شونده و مصاحبه‌کننده است.

در واقع هدایت جریان مصاحبه به سمت جمع‌آوری اطلاعات به منظور کشف حقایق پیش می‌رود؛ حقایقی که منابع مکتوب از پاسخگویی به آن عاجزند و مصاحبه با شاهدان و ناظران وقایع می‌تواند به درک واقعیت و کشف نانوشته‌ها کمک کند. گذشت حدود ۶۰ سال از پیدایش و رونق تاریخ شفاهی در جهان و سی سال از آغاز این فعالیت در ایران اهمیت آن را به عنوان یکی از شیوه‌های جدید پژوهشی با ماهیتی میان‌رشته‌ای در تاریخ پژوهی و تاریخ‌نگاری دو چندان ساخته است.

سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران از سال ۱۳۷۱ با تاسیس اداره آرشیو شفاهی (گروه اطلاع‌رسانی منابع دیداری-شنیداری فعلی) برای تکمیل اطلاعات اسناد مکتوب، انجام مصاحبه با شخصیت‌های معاصر را آغاز کرد. این اداره تاکنون با بیش از هزار شخصیت معاصر، حدود سه هزار ساعت مصاحبه تاریخ شفاهی انجام داده است.

سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران که در راستای سیاست اشاعه اطلاعات، به اطلاع‌رسانی کتاب‌ها، اسناد، پایان‌نامه‌ها، نسخ خطی و سایر منابع کتابی و غیره کتابی می‌پردازد، در سال‌های اخیر انتشار منابع تاریخ شفاهی و آثاری در زمینه پژوهش های حاصل از مصاحبه‌های تاریخ شفاهی را منتشر کرده است. شناسایی پدیدآورندگان مصاحبه‌های شفاهی، نحوه تفکیک و ایجاد تعادل بین حقوق آنان، شرح تکالیف حقوق افراد یا سازمان‌ها و موسسات در قبال یکدیگر و نیز تعهدات آنها نسبت به اطلاعات گردآوری شده از طریق مصاحبه، به یکی از دغدغه‌های اصلی سازمان تبدیل شده است‌.

شورای پژوهش سازمان در سال ۱۳۹۶ طرح پژوهشی «مسائل حقوقی مصاحبه تاریخ شفاهی» را تصویب کرد و برای نگارش به پیمانه صالحی سپرد. در این طرح تلاش شد تا با بهره‌گیری از منابع متعدد فارسی و انگلیسی اعم از قوانین، لوایح، شیوه نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، کتاب‌ها، مقالات و پایان نامه‌ها و نیز بررسی اولویت‌های موسسات داخلی و خارجی در حوزه تاریخ شفاهی پژوهشی گسترده و همه جانبه در زمینه حقوق مرتبط با مصاحبه‌های تاریخ شفاهی انجام شود.

این کتاب در سیزده فصل تهیه شده است که از جمله می‌توان به کلیات و تعاریف، درآمدی بر تاریخ شفاهی، ویژگی‌های مصاحبه تاریخ شفاهی، حقوق مالکیت فکری در جهان با تأکید بر آثار شفاهی، حق مؤلف در قوانین بین‌الملل،آفرینه‌های مورد حمایت و آثار شفاهی در حقوق مالکیت فکری ایران، مالکیت فکری و نشر الکترونیک در فضای مجازی و جایگاه تاریخ شفاهی به‌عنوان سند، موارد اخلاقی و حریم خصوصی در تاریخ شفاهی اشاره کرد.

حق نشر و قراردادهای بهره‌برداری در تاریخ شفاهی، پدیدآورندگان در مصاحبه‌های تاریخ شفاهی، الگوی پیشنهادی تفکیک حقوق پدیدآورندگان در طرح‌های تاریخ شفاهی و تحلیل و نتیجه‌گیری از دیگر بخش‌های آورده شده در این کتاب است. اطلاعات تکمیلی در پیوست‌ها، واژه‌نامه‌های فارسی-انگلیسی و انگلیسی-فارسی و نمایه‌ها تخصصی بر غنای علمی اثر افزوده است.

لازم به توضیح است با انتشار این اثر تعداد منشورات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به ۱۵۶۵ جلد رسید.

................ هر روز با کتاب ...............

تجربه‌نگاری نخست‌وزیر کشوری کوچک با جمعیت ۴ میلیون نفری که اکنون یک شرکت مشاوره‌ی بین‌المللی را اداره می‌کند... در دوران او شاخص سهولت کسب و کار از رتبه ١١٢ (در ٢٠٠۶) به ٨ (در ٢٠١۴) رسید... برای به دست آوردن شغلی مانند افسر پلیس که ماهانه ٢٠ دلار درآمد داشت باید ٢٠٠٠ دلار رشوه می‌دادید... تقریبا ٨٠درصد گرجستانی‌ها گفته بودند که رشوه، بخش اصلی زندگی‌شان است... نباید شرکت‌های دولتی به عنوان سرمایه‌گذار یک شرکت دولتی انتخاب شوند: خصولتی سازی! ...
هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...