اندوهِ پنهان آدمی | سازندگی


«تَمیان» دومین رمان هایده رحیمی است. رمان اول او «بن‌بست‌ بی‌ساز» دو سال پیش منتشر شده بود و مورد توجه قرار گرفته بود. «تمیان» در سال جاری از سوی گروه انتشاراتی ققنوس (نشر هیلا) منتشر شده است.

خلاصه کتاب معرفی تمیان هایده رحیمی

رمان روایت دو جوان سی‌ساله به نام اشکان و سوران است که از یک‌طرف به بن‌بست کاری رسیده‌اند و از طرف دیگر به‌دلیل مشکلات خانوادگی از شهری دور برای کار به تهران آمده‌اند. انگار تمام بندهایی که آنها را به زندگی وصل می‌کرده یکی‌یکی پاره شده‌اند، «تَمیان»‌زده شده‌اند. تَمیان در کُردی به شکلی از اندوه گفته می‌شود که مانند مهی غلیظ جان و تن آدم را فرامی‌گیرد؛ به‌گونه‌ای که دیگر توان دیدن چیزی را ندارد. تمیان غمی است که نمی‌شود با کسی از آن گفت؛ غمی تنها و جانفرسا که ذره‌ذره جان را فرامی‌گیرد: «از همه‌چیز وحشت دارم. از سایه خودم روی دیوار هم می‌ترسم. از دیوارها می‌ترسم. نمی‌تونم به کسی بگم که اسب‌ها دارن چه بلایی سر مغزم می‌آرن. حتی اگه به سالور و بچه‌ها بگم، فکر می‌کنن که دیوانه‌ شده‌م. اون روز به آرزو گفتم که اسب‌ها دوباره برگشته‌ن، چپ‌چپ نگاهم کرد. وقتی ازش خواستم که دست بذاره روی سرم تا چهارنعل رفتن اسب‌ها رو توی سرم حس کنه از اتاق زد بیرون...»

در تهران از طرف مردی ناشناس شغلی به این دو نفر پیشنهاد می‌شود که بابت آن پول خوبی دریافت می‌کنند. شغل، کمی عجیب است. باید به صورت شیفت‌های دوازده‌ساعته در تراس برجی مستقر شوند و ویلای روبه‌روی آن برج را زیرنظر داشته باشند و برای آن شخص ناشناس که چیزی از هویت و زندگی آن نمی‌دانند گزارش آن ویلا را لحظه‌به‌لحظه بنویسند و آخر هفته تحویل دهند.

«تمیان» با فرم گزارش و دو راوی پیش می‌رود. در طی رمان خواننده با سه روایت روبه‌رو است. روایت زندگی اشکان و سوران و روایت گزارش‌گونه و پلیسی از ویلای روبه‌رو و زنی که در آن خانه به همراه دو خدمتکار زندگی می‌کند. و افرادی که به آن خانه در رفت‌وآمدند.

رمان از نظر سبک در دسته‌ رمان‌های واقع‌گرا و نوگرا است. واقع‌گرا به آن معنا که راوی‌ها در هر گزارش چیزی را ناگفته نمی‌گذارند. نوگرا از آن جهت که در کل رمان از ساختار گزارش استفاده می‌کند. هرچند به‌صورت هوشمندانه به‌گونه‌ای استفاده می‌کند که حس گزارش‌خوانی را از نیمه‌های روایت از مخاطب می‌گیرد و او را بیشتر همراه چرایی و دلایل داستان می‌کند. او تصویری می‌آفریند که به‌واسطه شباهت زیادش با ادراک آدم از زندگی مجذوب‌کننده است. نویسنده با روش روان‌شناختی قابل قبولی انگیزه‌های گوناگونی را که منشا حرکت و کنش‌های شخصیت‌ها است به خواننده نشان می‌دهد و این امر با تصویری پذیرفتنی از جامعه‌ای که شخصیت‌ها در آن زندگی می‌کنند همراه است.

«تمیان» هدف‌محور است؛ به آن معنا که هدف رمان بیان رفاقت، صداقت، خانواده و عشق است. رمان سفری را از اولین گزارش به تاریخ اول تیرماه (حرکت از مبدا) به مقصد، سوم شهریور را دنبال می‌کند. و قصد سفر رسیدن به نتایج اخلاقی را دارد. در طی این سفر مخاطب به گذشته زندگی راوی‌ها می‌رود. در مجادله‌های عاشقانه‌ همراه می‌شود. حتی عشق را در فاصله در ویلای قدیمی حدس می‌زند.

ساختار گزارشی رمان هر دوازده ساعت یک گزارش در حد پوسته‌ ظاهری باقی نمی‌ماند و از امکاناتی نظیر غیرخطی‌شدن روایت، رفت‌وبرگشت به گذشته زندگی هر راوی، همراه‌کردن روایت با تصویر ویلا و بازگویی جزییات، عدم قطعیت و ناشناخته‌ماندن برخی ماجراها استفاده می‌کند. دیالوگ‌های این رمان تلاش برای ساخت واقعیت‌های اجتماعی و مشکلات جوانان در دهه سی‌سالگی دارد که به عمق مسائل اجتماعی به منظور شناخت انسان و جامعه می‌رود.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...