حیرت مواجهه انسان با اندیشیدن درباره جهان و ایجاد سوالات بسیار در ذهن با جاری شدن قطرات اشک تحمل پذیرتر می‌شود. سوالاتی نظیر اینکه اگر شیئی را مدام نصف کنیم، باز نصف کنیم و باز نصف کنیم چه خواهد شد؟ آیا همیشه در حال نصف کردن آن شیء خواهیم بود یا به جایی خواهیم رسید که دیگر نخواهیم توانست چنین کنیم؟ اگر به آنجا برسیم یا نرسیم فرق بودن یا نبودن آن شیء چگونه است؟ یعنی چطور می‌شود که چیزی نباشد و یا باشد. یا این سوال که آیا جهان بی انتهاست و می‌توان لبه ای برای آن متصور شد؟ اگر چنین باشد فراسوی آن لبه چه خواهد بود؟ این پرسش ها و هزاران پرسش دیگر سوالاتی هستند که همواره ذهن بشر را به خود مشغول داشته اند. و اینطور نیست که فقط فیلسوفان در تقلای پاسخ به اینهایند. بلکه جغرافی دانان، روانشناسان، فیزیک دانان، جانورشناسان و... همه و همه در تکاپوییند تا قدری بیشتر از حقیقت را سر بکشند. در واقع علم ابزاری است برای سعی در قدری بیشتر فهمیدن یا مواجه شدن با نادانسته هایی وسیع تر!

واقعیت ناپیدا [Realtà non è come ci appare]  اثر کارلو روولی [Carlo Rovelli]

کارلو روولی [Carlo Rovelli] 65 سال قبل در ورونای ایتالیا که بین ایتالیایی ها به شهر عشق معروف است، متولد شد. علت این نام گذاری واقع شدن خانه‌ رومئو و ژولیت، عشاق معروف ایتالیایی، در مرکز شهر ورونا و رخ دادن ماجرای عشق و مرگشان در آنجاست. داستان عشق رومئو و ژولیت توسط نویسندگان مختلف از جمله دانته و شکسپیر نقل شده است. از این رو شعر و ادبیات از کودکی با کارلو قرین بوده است. اما او تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته فیزیک محض گذارند و امروزه شهرتش در عالم فیزیک به خاطر نظریه گرانش کوانتومی حلقوی اوست.

او در «واقعیت ناپیدا» [Realtà non è come ci appare] (ترجمه علی شاهی) برایمان از واقعیت ناپیدا می‌گوید. به آغاز خلقت می‌رود، 14 میلیارد سال قبل و حتی به قبل از آن! نظریاتی را بیان می‌کند که امروزه فیزیکدانان به آنها مشغولند، نظریاتی قبل از مه بانگ [Big Bang]. اینکه فیزیک دانان به قبل از انفجار بزرگ می‌اندیشند حیرت آور است. از سیاه چاله ها می‌گوید، از فیزیک کوانتوم، نظریه نسبیت، زمان و ده ها موضوع اعجاب انگیز دیگر. آنچه انسان را به شور می‌آورد این است که در عین اینکه فرمول ها و نظریات را به زبان ریاضی بیان می‌کند، اگر خواننده هیچ از فیزیک و ریاضیات نخوانده باشد باز جذب روایت او خواهد شد.

روایتی از فیزیک که از یونان باستان آغاز می‌شود و به امروز می‌رسد. نظریات را در بستر زمانی به وجود آمدن و تکاملشان بیان می‌کند. در لابه لای فرمول ها، اعداد و نظریات، دانته و شکسپیر هم حاضرند. انیشتین در جایی می‌گوید که اگر می‌خواهید بفهمید که نظریه فیزیکی را خوب درک کرده اید یا نه آن را به مادربزرگتان بیاموزید. اگر او آموخت و متوجه شد معلوم می‌شود که شما موضوع را عمیقا فهمیده اید. قلم دانشمند ایتالیایی هم همین گونه است. در عین سادگی از پیچیدگی های فیزیک و جهان می‌نویسد و این پیچیدگی ها با قطعات شعر و نمایش نامه هایی که لابلای فرمول ها گنجانده شده است، زینت شده اند.

روولی بیش از 200 مقاله علمی را که در مجلات بین المللی چاپ شده است، نگاشته است. او دو مونوگراف در مورد گرانش کوانتومی حلقه و چندین کتاب علوم مشهور منتشر کرده است. کتاب «هفت درس کوتاه درباره فیزیک» او ، به 41 زبان ترجمه شده است. دیگر آثار او عبارت اند از: «زمان چیست؟ فضا چیست؟»، «اولین دانشمند آناکسیماندر و میراث او»، «سیر زمان»، «در دنیا مکان هایی وجود دارد که قوانین از مهربانی کمتر اهمیت دارند» و « هلگلند». در مجموع 4 اثر او به فارسی ترجمه شده است.

او کتاب واقعیت ناپیدا را اینگونه آغاز می‌کند: «این کتاب 26 قرن پیش، در میلیتوس آغاز می‌شود. چرا باید کتابی درباره گرانش کوانتومی را با رویدادها و انسان ها و ایده هایی چنین باستانی آغاز کرد؟ امیدوارم خواننده ای که مشتاق یادگیری درباره کوانتوم های فضاست، چنین ایرادی بر من نگیرد، چرا که ساده ترین راه برای فهم ایده ها آغاز کردن از ریشه های این ایده هاست و تعداد زیادی از ایده هایی که مبنای فهم جهان قرار گرفته اند، حدود دوهزار سال پیش زاده شده اند.» و اینگونه کتاب را به پایان می‌برد:« جهانی بدون بی نهایت ها، که در آن بی نهایت کوچکی وجود ندارد چرا که حدی کمینه بر این انبوهه حاکم است و پایین تر از آن چیزی نیست. کوانتوم های فضا با کف فضازمان در هم می‌آمیزد و ساختار چیزها از اطلاعات دو سویه ای زاده می‌شود که تار و پود ارتباطات متقابل ناحیه های مختلف جهان هستند. جهانی که ما می‌دانیم چگونه با مجموعه ای از معادلات آن را توصیف و شاید اصلاح کنیم. این جهانی است بسیار عظیم که هنوز چیزهای زیادی برای جستجو و کشف دارد. بزرگترین رویای من این است که روزی کسی –امیدوارم یکی از خوانندگان این کتاب- بتواند گرد این جهان بگردد و آن را روشن تر کند. پشت تپه بعدی جهان هایی عظیم تر هست که باید کشف شود.

هر وقت به آسمان شب و ستاره هایش خیره می‌شوم در عظمتش غرق می‌شوم و چندی بعد خود را در آغوش خدا می‌یابم. نمی دانم چطور می‌شود در این دریای عمیق غواصی کرد و به خدا نرسید.

ما زآغاز و زانجام جهان بی خبریم اول و آخر این کهنه کتاب افتادست.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

تجربه‌نگاری نخست‌وزیر کشوری کوچک با جمعیت ۴ میلیون نفری که اکنون یک شرکت مشاوره‌ی بین‌المللی را اداره می‌کند... در دوران او شاخص سهولت کسب و کار از رتبه ١١٢ (در ٢٠٠۶) به ٨ (در ٢٠١۴) رسید... برای به دست آوردن شغلی مانند افسر پلیس که ماهانه ٢٠ دلار درآمد داشت باید ٢٠٠٠ دلار رشوه می‌دادید... تقریبا ٨٠درصد گرجستانی‌ها گفته بودند که رشوه، بخش اصلی زندگی‌شان است... نباید شرکت‌های دولتی به عنوان سرمایه‌گذار یک شرکت دولتی انتخاب شوند: خصولتی سازی! ...
هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...