آدم‌خوار | جان هاوکس

20 اردیبهشت 1400

آدم‌خوار [The Cannibal]. رمانی از جان هاوکس1 (1929- )، نویسنده‌ی آمریکایی که در 1949 منتشر شده است. اشپیتسن-سور-لو-داین2 نام یک دهکده‌ی خیالی آلمانی است که در آغاز جنگ جهانی اول و پایان جنگ دوم به عنوان محل رویداد این داستانی خیالی انتخاب شده است که در نقطه‌ی مقابل هرگونه تحلیل جامعه‌شناختی و هرگونه واقع‌بینی افسانه‌ای قرار می‌گیرد. هرچند جان هاوکس در جنگ جهانی دوم مأمور آمبولانس بوده است، آلمانی که در اینجا از آن یاد شده است فراورده‌ی ناب خیال و نوعی قالب «قابل قبول» برای تجسم ویرانی و فرتوتی و نوعی «آخر بازی» به سبک ساموئل بکت3 است که در آن، دنیا به چند تکه اثاث صحنه، به چند جابه‌جایی در مکانی که مجاور دکوری از ویرانه‌هاست کاهش می‌یابد و نیز گفتگوهای محدودی که خبر از تباهی، مرگ ناگهانی و فرسودگی نیروهای حیاتی می‌دهد.

آدم‌خوار [The Cannibal]. جان هاوکس

رویداد محوری داستان، تا جایی که بتوان در این کتابی که کاملاً به یاد تجسم شاعرانه‌ی خیال اختصاص یافته است از رویداد محوری سخن گفت، بسیار ساده است: در 1914، استلا، خواننده‌ی کاباره و دختر یک ژنرال که بعدا به مادام اسنو تبدیل خواهد شد، با یک انگلیسی خائن به وطن آشنا می‌شود و سپس با پسری ناتوان به نام ارنست ازدواج می‌کند. در 1945، در شهر ویرانه‌ها که دیوانه‌ها مؤسسه را ترک کرده‌اند، استلا اسنو، در پانسیون خود، پذیرای خواهرش یوتا می‌شود که معشوقه‌ی تسی‌تسندورف4 راوی نازی است که خود را پسر قیصر می‌پندارد و رؤیای برقراری نظم کهن از طریق اعمال قدرت را در سر می‌پروراند: او موفق به کشتن یگانه اشغالگر امریکایی ناحیه -وکتاب- می‌شود و موتورسیکلت او را، که نشانه‌ی قدرت برتر است، تصرف می‌کند.

در پیرامون این ماجرای اصلی ضعیف، چند شخصیت هستند که همگی و به اشکال مختلف سلامت خود را از دست داده‌اند: بزرگسالان ناقص‌العضو و کودکان معلول؛ به بالامیر، که در زیرزمین پانسیون مادام اسنو سکونت دارد و انگاری که از یک نمایشنامه‌ی بکت یا رمانی از فاکنر5 بیرون آمده باشد؛ و چند تن دیگر که فقط به نوع کار یا لقبشان تقلیل یافته‌اند -سوزن‌بان، شهردار، مأمور سرشماری، دوک، تاجر- که گمنامی‌شان یادآور رمان قصر کافکا6 است.

انهدام عمومی، بی‌نظمی، مرگ، قطع اعضای بدن، و وحشت در کانون کتاب آدم‌خوار قرار دارند و به قول یک ناقد امریکایی «منظره‌ی کابوسی است که از پشت یک صفحه‌ی شیشه‌ای توصیف شده است.» این بدان‌معناست که صافی همه‌جا حاضر است و زبان بافت خود را تحمیل می‌کند و «بذر» خود را میان خواننده و یادآوری کابوس می‌نشاند و بدان مفهوم است که با توجه به طرد هرگونه واقع‌بینی، بزرگی جان هاوکس در اینجا مبتنی است بر آفرینش زبان رؤیایی و غالباً سوررئالیستی برای درهم‌شکستن سدهای موجود میان نثر و شعر به منظور بیان خصلت تحمل‌ناپذیر و غیرقابل زیست جهانی که همه‌ی خطوط ارتباطی آن قطع شده‌اند؛ جهانی که زبان‌پریشی، خاموشی و سردی مرگ بر آن حاکم است.

مرتضی ثاقب فر. فرهنگ آثار. سروش


1. John Hawkes 2. Spizen-sur-le Dein
3. Beckett 4. Zizendorf 5. Faulkner 6. Kafka

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...